Διέκοψε τις σπουδές του στο Παρίσι για να καταταγεί εθελοντικά
και να ακολουθήσει με τα πινέλα και τους καμβάδες του τον ηρωικό
ελληνικό Στρατό στη Μικρά Ασία. Ζωγράφισε τα σμυρνέικα τοπία, τους
ανθρώπους και τους μαχητές, αποτυπώνοντας με εύστοχο τρόπο και ιδιαίτερη
ευαισθησία τις σφαγές και τον πόνο που γεννούν οι πολεμικές συρράξεις.
Η καλλιτεχνική σοδειά του Σπύρου Παπαλουκά ως πολεμικού ζωγράφου το 1922 παρουσιάζεται την περίοδο αυτή σε μια έκθεση που πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Τελλόγλειο Ιδρυμα της Θεσσαλονίκης και φιλοξενείται στο Μουσείο Μπουζιάνη.
Με αφορμή την επέτειο της συμπλήρωσης των 90 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, το πολιτιστικό ίδρυμα της Δάφνης, που άνοιξε επίσημα τις πύλες του το 2010 (υπήρξε το σπίτι του Γιώργου Μπουζιάνη), φιλοξενεί έως τα τέλη Φεβρουαρίου μια σπουδαία έκθεση-ιστορικό ντοκουμέντο, που φέρει την επιμέλεια και τον συντονισμό της Ελένης Κυπραίου.
Μιλάμε για συνολικά 32 σχέδια και πέντε ακουαρέλες του Σπύρου Παπαλουκά, δημιουργίες που συμπυκνώνουν τις θηριωδίες, την εγκατάλειψη και την καταστροφή του πολέμου στη Μικρά Ασία, και συνοδεύονται από επεξηγηματικά κείμενα.
Μάλιστα, αυτά τα έργα αποτελούν μόνο ένα μικρό μέρος από το ανέκδοτο υλικό εικαστικής καταγραφής της ηρωικής εκστρατείας στην οποία πήρε μέρος ο ίδιος και εκτίθενται για πρώτη φορά στο αθηναϊκό κοινό.
Σε αυτήν την πορεία του, όπως επισημαίνεται από τους διοργανωτές της έκθεσης, ως το Εσκί Σεχίρ, ο καλλιτέχνης δούλευε ασταμάτητα αποτυπώνοντας με ιεραποστολική προσήλωση και με τα πενιχρά του μέσα όλες τις δυσκολίες, τις μεγάλες και τις μικρές στιγμές του ελληνικού Στρατού στη μικρασιατική γη.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι όλα τα έργα που δημιουργήθηκαν από εκείνον αλλά και τους ομότεχνούς του την περίοδο αυτή παρουσιάστηκαν στις αρχές του 1922 στην «Πρώτη Πολεμική Εκθεση Στρατιάς Μικράς Ασίας» που οργανώθηκε στο Ζάππειο Μέγαρο και η οποία δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί λόγω μιας «ηλίθιας διένεξης περί πρωτείων», όπως έγραψε χαρακτηριστικά και ο πεζογράφος και τεχνοκριτικός Στρατής Δούκας. Διεκόπη αιφνίδια και τα έργα μεταφέρθηκαν άρον άρον και με υπουργική απόφαση στη Σμύρνη μαζί με τους καλλιτέχνες, τη στιγμή που το μέτωπο κατέρρεε. Και τα 500 έργα, μεταξύ των οποίων και σχέδια του Παπαλουκά, χάθηκαν οριστικά όταν το τρένο που τα μετέφερε έπιασε φωτιά.
Εμπνευση και από το Αγιον Ορος
Απογοητευμένος από τη δυσμενή αυτή εξέλιξη αποσύρθηκε, συντροφιά με αγαπημένους του φίλους (Στρατής Δούκας, Δημήτρης Πικιώνης, Κώστας Βάρναλης) στην Αίγινα, ενώ την ίδια χρονιά, το 1923, ταξίδεψε στο Αγιον Ορος. Εκεί, ο διακεκριμένος ζωγράφος έμεινε περίπου έναν χρόνο μελετώντας τη βυζαντινή ζωγραφική και κάνοντας αντίγραφα από πολλά έργα εκκλησιαστικής τέχνης. Είναι γνωστό άλλωστε ότι ο Αθως υπήρξε προσφιλές ζωγραφικό θέμα του καλλιτέχνη. Ενδεικτικό είναι ότι το 1924 ένα μέρος της παραγωγής αυτής μεταφέρθηκε σε μια διαμορφωμένη αίθουσα του καφενείου του Λευκού Πύργου για το κοινό.
Παράλληλα με την έκθεση στο Μουσείο Μπουζιάνη, στο κτίριο του Πνευματικού Κέντρου -τα δύο οικοδομήματα ενώνει μία αυλή- γίνεται αφιέρωμα στην «Εστία Νέας Σμύρνης», το ιστορικό σωματείο το οποίο ιδρύθηκε το 1930 από Μικρασιάτες πρόσφυγες.
Το αφιέρωμα με τίτλο «Και έστω εις ενθύμισην των μεταγενεστέρων» παρουσιάζει ενθύμια και κειμήλια από τις χαμένες πατρίδες, έργα τέχνης με θέμα την Καταστροφή της Σμύρνης, δημιουργίες καλλιτεχνών μικρασιατικής καταγωγής από τις πολύτιμες συλλογές της Πινακοθήκης Τσακίρογλου και Χιωτάκη, καθώς και αρχειακό και σπάνιο φωτογραφικό υλικό.
Τέλος, στο αμφιθέατρο του Μουσείου θα προβάλλεται το ντοκιμαντέρ «Δύο φορές ξένος». Πρόκειται για μια περιήγηση στις μεγαλύτερες ανταλλαγές και στους εκτοπισμούς πληθυσμών του 20ού αιώνα, όταν εκατομμύρια άνθρωποι ξεριζώθηκαν από τον τόπο τους και μεταφέρθηκαν σε μια καινούργια πατρίδα. Βασισμένο σε προσωπικές μαρτυρίες και σπάνιο κινηματογραφικό και φωτογραφικό υλικό, το ντοκιμαντέρ φέρνει τον επισκέπτη πρόσωπο με πρόσωπο με όσους έζησαν τα κομβικά ιστορικά γεγονότα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τον περασμένο Μάρτιο το κοινό της Θεσσαλονίκης είχε την ευκαιρία να θαυμάσει από κοντά τα σχέδια του Παπαλουκά σε μια έκθεση που φιλοξενήθηκε στο Τελλόγλειο Ιδρυμα Τεχνών.
Η έκθεση με τίτλο «Σχέδια του ζωγράφου Σπύρου Παπαλουκά» στο Μουσείο Μπουζιάνη θα διαρκέσει έως τις 28 Φεβρουαρίου.
Γιώτα Βαζούρα
Η καλλιτεχνική σοδειά του Σπύρου Παπαλουκά ως πολεμικού ζωγράφου το 1922 παρουσιάζεται την περίοδο αυτή σε μια έκθεση που πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Τελλόγλειο Ιδρυμα της Θεσσαλονίκης και φιλοξενείται στο Μουσείο Μπουζιάνη.
Με αφορμή την επέτειο της συμπλήρωσης των 90 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, το πολιτιστικό ίδρυμα της Δάφνης, που άνοιξε επίσημα τις πύλες του το 2010 (υπήρξε το σπίτι του Γιώργου Μπουζιάνη), φιλοξενεί έως τα τέλη Φεβρουαρίου μια σπουδαία έκθεση-ιστορικό ντοκουμέντο, που φέρει την επιμέλεια και τον συντονισμό της Ελένης Κυπραίου.
Μιλάμε για συνολικά 32 σχέδια και πέντε ακουαρέλες του Σπύρου Παπαλουκά, δημιουργίες που συμπυκνώνουν τις θηριωδίες, την εγκατάλειψη και την καταστροφή του πολέμου στη Μικρά Ασία, και συνοδεύονται από επεξηγηματικά κείμενα.
Μάλιστα, αυτά τα έργα αποτελούν μόνο ένα μικρό μέρος από το ανέκδοτο υλικό εικαστικής καταγραφής της ηρωικής εκστρατείας στην οποία πήρε μέρος ο ίδιος και εκτίθενται για πρώτη φορά στο αθηναϊκό κοινό.
Σε αυτήν την πορεία του, όπως επισημαίνεται από τους διοργανωτές της έκθεσης, ως το Εσκί Σεχίρ, ο καλλιτέχνης δούλευε ασταμάτητα αποτυπώνοντας με ιεραποστολική προσήλωση και με τα πενιχρά του μέσα όλες τις δυσκολίες, τις μεγάλες και τις μικρές στιγμές του ελληνικού Στρατού στη μικρασιατική γη.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι όλα τα έργα που δημιουργήθηκαν από εκείνον αλλά και τους ομότεχνούς του την περίοδο αυτή παρουσιάστηκαν στις αρχές του 1922 στην «Πρώτη Πολεμική Εκθεση Στρατιάς Μικράς Ασίας» που οργανώθηκε στο Ζάππειο Μέγαρο και η οποία δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί λόγω μιας «ηλίθιας διένεξης περί πρωτείων», όπως έγραψε χαρακτηριστικά και ο πεζογράφος και τεχνοκριτικός Στρατής Δούκας. Διεκόπη αιφνίδια και τα έργα μεταφέρθηκαν άρον άρον και με υπουργική απόφαση στη Σμύρνη μαζί με τους καλλιτέχνες, τη στιγμή που το μέτωπο κατέρρεε. Και τα 500 έργα, μεταξύ των οποίων και σχέδια του Παπαλουκά, χάθηκαν οριστικά όταν το τρένο που τα μετέφερε έπιασε φωτιά.
Εμπνευση και από το Αγιον Ορος
Απογοητευμένος από τη δυσμενή αυτή εξέλιξη αποσύρθηκε, συντροφιά με αγαπημένους του φίλους (Στρατής Δούκας, Δημήτρης Πικιώνης, Κώστας Βάρναλης) στην Αίγινα, ενώ την ίδια χρονιά, το 1923, ταξίδεψε στο Αγιον Ορος. Εκεί, ο διακεκριμένος ζωγράφος έμεινε περίπου έναν χρόνο μελετώντας τη βυζαντινή ζωγραφική και κάνοντας αντίγραφα από πολλά έργα εκκλησιαστικής τέχνης. Είναι γνωστό άλλωστε ότι ο Αθως υπήρξε προσφιλές ζωγραφικό θέμα του καλλιτέχνη. Ενδεικτικό είναι ότι το 1924 ένα μέρος της παραγωγής αυτής μεταφέρθηκε σε μια διαμορφωμένη αίθουσα του καφενείου του Λευκού Πύργου για το κοινό.
Παράλληλα με την έκθεση στο Μουσείο Μπουζιάνη, στο κτίριο του Πνευματικού Κέντρου -τα δύο οικοδομήματα ενώνει μία αυλή- γίνεται αφιέρωμα στην «Εστία Νέας Σμύρνης», το ιστορικό σωματείο το οποίο ιδρύθηκε το 1930 από Μικρασιάτες πρόσφυγες.
Το αφιέρωμα με τίτλο «Και έστω εις ενθύμισην των μεταγενεστέρων» παρουσιάζει ενθύμια και κειμήλια από τις χαμένες πατρίδες, έργα τέχνης με θέμα την Καταστροφή της Σμύρνης, δημιουργίες καλλιτεχνών μικρασιατικής καταγωγής από τις πολύτιμες συλλογές της Πινακοθήκης Τσακίρογλου και Χιωτάκη, καθώς και αρχειακό και σπάνιο φωτογραφικό υλικό.
Τέλος, στο αμφιθέατρο του Μουσείου θα προβάλλεται το ντοκιμαντέρ «Δύο φορές ξένος». Πρόκειται για μια περιήγηση στις μεγαλύτερες ανταλλαγές και στους εκτοπισμούς πληθυσμών του 20ού αιώνα, όταν εκατομμύρια άνθρωποι ξεριζώθηκαν από τον τόπο τους και μεταφέρθηκαν σε μια καινούργια πατρίδα. Βασισμένο σε προσωπικές μαρτυρίες και σπάνιο κινηματογραφικό και φωτογραφικό υλικό, το ντοκιμαντέρ φέρνει τον επισκέπτη πρόσωπο με πρόσωπο με όσους έζησαν τα κομβικά ιστορικά γεγονότα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τον περασμένο Μάρτιο το κοινό της Θεσσαλονίκης είχε την ευκαιρία να θαυμάσει από κοντά τα σχέδια του Παπαλουκά σε μια έκθεση που φιλοξενήθηκε στο Τελλόγλειο Ιδρυμα Τεχνών.
Η έκθεση με τίτλο «Σχέδια του ζωγράφου Σπύρου Παπαλουκά» στο Μουσείο Μπουζιάνη θα διαρκέσει έως τις 28 Φεβρουαρίου.
Γιώτα Βαζούρα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου