Παραδοσιακό αγιορείτικο κέρασμα γ'

 

Το παραδοσιακό αγιορείτικο κέρασμα δεν αποσκοπεί να είναι μόνον παράθεση θαυμάτων ή θεόπνευστων λόγων αγιορειτών πατέρων και γερόντων, αλλά να είναι και αναμνήσεις, σκέψεις, στοχασμοί, και ιστορίες που θα μπορούσε κάποιος προσκυνητής να ακούσει στους αγιορείτικους κοιτώνες, εκεί που προτού κοιμηθεί κανείς γνωρίζεται με τον διπλανό του, ανταλλάσει πληροφορίες, σχεδιάζει την αυριανή ημέρα και αναστοχάζεται τις εμπειρίες που έζησε μέχρι εκείνη τη στιγμή. Και με αυτόν τον στόχο προσπαθεί να αναδημιουργήσει μία ατμόσφαιρα αγιορείτικης εμπειρίας όσο αυτό βέβαια είναι δυνατόν.

Το τρίτο αυτό κέρασμα ασχολείται με την θαυματουργική δεξιά χείρα της Αγίας Μυροφόρου και Ισαποστόλου Μαρίας της Μαγδαληνής, που φυλάσσεται στην ιερά μονή της Σιμωνόπετρας, με το ερώτημα του κινέζου προσήλυτου στην Ορθοδοξία «Καλά, αν θα είμαι στον παράδεισο για πάντα, τι θα κάνω εκεί;», με την θαυματουργική εικόνα της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσας που βρίσκεται στην ιερά μονή Χιλανδαρίου, και ακόμα με τον όσιο Σισώη και τον Μέγα Αλέξανδρο, που αναπαραστάσεις τους βρίσκονται σε πολλά αγιορειτικά μοναστήρια.

Το λουκούμι

Στην ιερά μονή της Σιμωνόπετρας φυλάσσεται και το λείψανο του αριστερού χεριού της Αγίας Μυροφόρου και Ισαποστόλου Μαρίας της Μαγδαληνής. Την εποχή που πρωτοπροσκύνησα το αδιάφθορο χέρι, αυτό παρουσιαζόταν γυμνό πάνω σε ένα κόκκινο βελούδο, όχι δηλαδή μέσα σε μια θήκη, όπως αφήνει να εννοηθεί η φωτογραφία.
   

 

Απόγευμα στο αρχονταρίκι της μονής Σιμωνόπετρας, ο αρχοντάρης διηγείται περί του αγίου λειψάνου σε ομάδα προσκυνητών.

- Το χέρι είναι άφθαρτο, με όλο του το δέρμα και τους τένοντες. Διατηρείται σε φυσική θερμοκρασία ζωντανού σώματος και ευωδιάζει. Μάλιστα εξαιτίας των θαυμάτων της, η Αγία Μαρία η Μαγδαληνή θεωρείται και δεύτερος κτήτορας της Σιμωνόπετρας.

- Λένε, πάτερ, πως όσοι το ασπάζονται διαπιστώνουν ότι είναι θερμό.

- Ναι, είναι αλήθεια. Όσοι το ασπάζονται με ευλάβεια και πίστη διαπιστώνουν τη φυσική θερμότητα ζωντανού σώματος.

Χαμογελούμε λίγο αμήχανοι. «Και τι γίνεται, πάτερ, αν το ασπαστείς και δεν είναι θερμό», ρωτά κάποιος.

- Να σας πω... Κάποιος προσκυνητής το ασπάστηκε, αλλά δεν το ένοιωσε θερμό, ενώ όλοι οι φίλοι του το ένοιωθαν θερμό. Τότε αυτός έπεσε σε κατάθλιψη, ήταν σκεφτικός όλη την ώρα, και τελικά μάς το αποκάλυψε και ζήτησε τη βοήθειά μας. Ο γέροντας τού συνέστησε να εξομολογηθεί, να προσευχηθεί στην Αγία Μαρία τη Μαγδαληνή, και να ξαναπροσκυνήσει το ιερό της λείψανο την άλλη μέρα. Πράγμα που έγινε. Την άλλη μέρα, ο προσκυνητής, αφού εξομολογήθηκε, ασπάστηκε το χέρι της και ένοιωσε μεγάλη θερμότητα και ευωδία να εξέρχεται του λειψάνου. Ευχαριστούσε δε μετά δακρύων. Μετά δακρύων!

- Ποιά λέτε να ήταν η αιτία, πάτερ;

- Τι να σας πω! Η Αγία Μαρία η Μαγδαληνή απωθείται από τις σαρκικές αμαρτίες. Σαρκικοί άνθρωποι με πορνείες, μοιχείες και τα τέτοια, αναδίδουν πνευματική δυσωδία που η Αγία την αποστρέφεται. Ίσως ήθελε να δείξει τη δυσαρέσκειά της και την αποστροφή της.

«Πω, πω, πάτερ, να σ’ αποστρέφεται ακόμα και το λείψανο για τις σαρκικές σου αμαρτίες!» λέει κάποιος.

- Αύριο που θα προσκυνήσετε μετά τη θεία λειτουργία, παρατηρήστε μία μικρή πληγή στην πάνω πλευρά του χεριού. Σα να λείπει ένα μικρό κομμάτι. Οι ρώσοι μοναχοί στις αρχές του εικοστού αιώνα, που είχε πολλούς τότε το Άγιον Όρος, το είχαν σε μεγάλη ευλάβεια. Κάποιοι από αυτούς, όπως το ασπάζονταν, το δάγκαναν κρυφά και έκοβαν ένα μικρό κομματάκι, μια ακίδα, για ευλογία. Το έκρυβαν στο στόμα τους. Μέχρι να τους πάρουν είδηση οι μοναχοί τότε της μονής, είχε γίνει μια μικρή πληγή.

Την άλλη μέρα το πρωί τα ιερά λείψανα της μονής εκτίθενται προς προσκύνηση.

Ο φίλος μου που συνταξιδεύουμε είναι πρώτος. Το ασπάζεται και τινάζεται. Έρχομαι δεύτερος. Προσκυνώ. Ο φίλος μου με κοιτάζει με μεγάλα εκστατικά λαμπερά μάτια.

«Πω, πω, τι κάψιμο ήταν αυτό! Μ’ έκαψε τα χείλη! Τό’ νοιωσες; Καίει τα χείλη! Τό’ νοιωσες;» μού λέει με έξαψη.
   

Σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση, η Αγία Μαρία η Μαγδαληνή υπήρξε δια βίου παρθένος (εδώ και εδώ για αρχή).

 

Η ρακή

Πρόσφατα διάβασα κάπου για τον προβληματισμό των Κινέζων της Ταϊβάν και προσήλυτων στην Ορθοδοξία μπροστά στον Παράδεισο. Φαίνεται ότι οι νοητικές και θρησκευτικές τους καταβολές χρειάζονται διαφορετικά κίνητρα από τα δικά μας για να επιθυμήσουν τον Παράδεισο.  
Το απόσπασμα που με ενδιαφέρει, γραμμένο από τον πατέρα Ιωνά, αγιορείτη (Γρηγοριάτη) μοναχό,  και πρώτο ιεραπόστολο στην Ταϊβάν, είναι το εξής:   

"…για το θέμα της αθανασίας.

Το πρόβλημα αυτό μπορεί στην Ελλάδα να μην απασχολεί πολλούς, διότι υποκαθίσταται από την θρησκευτική πίστη, (εννοώ δυστυχώς αρκετούς ορθοδόξους που πηγαίνουν στην εκκλησία κάθε Πάσχα για το κόκκινο αυγό). Όταν έρθουν οι μεταφυσικές ερωτήσεις (αν προλάβουν μεταξύ των καθημερινών ασχολιών και διασκεδάσεων, σε κάποια ώρα μοναξιάς που αποφεύγεται με κάθε τρόπο, ως επικίνδυνη) έχουμε έτοιμη την απάντηση για να τις φιμώσουμε : όλο και κάτι θα υπάρχει εκεί πάνω, είμαι χριστιανός είναι αρκετό, ή αυτά τα ξέρουν οι παπάδες, ρώτα αυτούς, εγώ απλά τα πιστεύω.   

Φυσικά υπάρχουν και πολλοί που λένε, δεν υπάρχει τίποτα, φάτε πιείτε κτλ, το γράφουν και το διαφημίζουν άλλωστε όλα τα ΜΜΕ.   

Όμως στην φιλοσοφία είναι ένα σοβαρό ερώτημα. Αλλά και στην ιεραποστολή.   

Διότι ο κινέζος σκέπτεται και ερωτάει. Καλά θα (αν) είμαι στον παράδεισο για πάντα τι θα κάνω εκεί; Προσευχές κάθε μέρα; Θα διαβάζω την Βίβλο; Πολύ πλήξη… κάθε μέρα τα ίδια και τα ίδια….

Ακόμα και με το θεό να μιλούσα, θα καταντούσε βαρετό μετά από χιλιάδες χρόνια….

Μου το έχουν πει πολλοί. Φοβούνται τον παράδεισο.   

Και δυστυχώς αυτό για το όποιο μιλάει με κατανοητό τρόπο ο δυτικός χριστιανισμός (η ορθοδοξία όπως την ήξερα εγώ στην Ελλάδα, μάλλον δεν μιλάει ….καθόλου ) είναι πως να αποφύγεις την κόλαση. Πως να μην τιμωρηθείς αιώνια, παρά την ενοχή σου.   

Οπότε, λογικά ακολουθεί το ερώτημα : καλά, την γλύτωσα γινόμενος χριστιανός, δεν πάω στην κόλαση, αλλά τότε που πάω Μια κουβέντα είναι να πεις στον Παράδεισο. Όσες φορές ζήτησα από μαθητές μου ή άλλους χριστιανούς εδώ να μου περιγράψουν πιο αναλυτικά τι εννοούν, με κοίταγαν απορημένοι. Δεν ξέρουν να πουν.

   

...

    

Θα μπορούσα να γράψω πολλά , για το θέμα, θα επανέλθω με δεύτερο αρθράκι αφού δω και τις απόψεις σας, αλλά σε πρώτη φάση, θα ήθελα να τονίσω την θέση της ορθόδοξης θεολογίας και βεβαίως ανθρωπολογίας.   

Ότι δηλ, η ΥΠΑΡΞΗ ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ (συνέπεια του τριαδικού δόγματος).  

Ότι η ΑΓΑΠΗ ΕΙΝΑΙ ΖΩΗ και μόνο τότε έχει νόημα η ζωή, όταν υπάρχει ως αγάπη και ελευθερία.   

Άλλωστε, τότε ακόμα και ο θάνατος αποκτά άλλη διάσταση. Πχ, η μάγισσα Κίρκη πρότεινε στον Οδυσσέα να τον κάνη αθάνατο , αλλά αυτός προτίμησε την αγάπη στην αγαπημένη του γυναίκα, παρά την αιωνιότητα χωρίς αγάπη.   

Ο θάνατος είναι κακός, διότι ακριβώς ΣΤΑΜΑΤΑ τις δυνατότητες να αγαπήσω εμπράκτως και ΔΙΗΝΕΚΩΣ."

Κοντά στο παραπάνω απόσπασμα, ας ξαναθυμηθούμε τι είπε και  ο γέρων Παΐσιος:

"Η πλήρης ανάθεση της ζωής μας στο Θεό, είναι μια λύτρωση από την ανασφάλεια που φέρνει η πίστη στο εγώ,  και μας κάνει να χαρούμε τον παράδεισο από αυτή τη ζωή"

Το παρακάτω βίντεο περιέχει συνέντευξη του πατρός Ιωνά στο κανάλι  "Λύχνος" της Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών. Αν έχετε υπομονή, θα ανταμειφθείτε.

 

 Το νερό

Από τις εικόνες της Θεοτόκου που κάνουν ισχυρή εντύπωση στον προσκυνητή του Αγίου Όρους είναι και η Παναγία η Γαλακτοτροφούσα. Ιδιαίτερα η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Γαλακτοτροφούσης που βρίσκεται στην Ιερά Μονή Χιλανδαρίου.

Η Παναγία Γαλακτοτροφούσα εικονίζει την Θεοτόκο να θηλάζει τον Ιησού Χριστό. Η εικόνα αυτή σπάνια αγιογραφείται σήμερα, αλλά ήταν εξαιρετικά διαδεδομένη στο παρελθόν.

Η επιγραφή στο κάτω μέρος λέει:
Αντίγραφο της θαυματουργής εικόνας της Θεοτόκου Γαλακτοτροφούσης
που βρίσκεται στη ρωσική σκήτη του Προφήτου Ηλιού στον Άθωνα

Στην παράσταση αυτή, η Παναγία, με μελαγχολικό πρόσωπο, εμφανίζεται όρθια ή καθισμένη σε ένα σκαμπό ή θρόνο, κρατώντας τον Ιησού παιδάκι στην αγκαλιά της και προσφέροντάς του το στήθος της προς θηλασμό. Η Παναγία και ο Ιησούς βρίσκονται σε ένα εσωτερικό ή εξωτερικό χώρο και μερικές φορές εικονίζεται ψηλά και ουράνιος χορός αγγέλων. Σε παλαιότερες εικόνες ο Ιησούς κρατά το στήθος της Παναγίας με το χέρι του, ενώ σε νεώτερες είναι η Παναγία που τού το προσφέρει. Ενδιαφέρον είναι και το γεγονός ότι το στήθος της Παναγίας παρουσιάζεται κολλημένο στον ώμο της, ο δε Ιησούς δεν έχει χαρακτηριστικά θηλάζοντος βρέφους, αλλά μικρού παιδιού.

Πολύ διαδεδομένη είναι και η εικόνα στη Ρωσία, όπου η Παναγία και ο Ιησούς εικονίζονται σε ένα κήπο ή όαση με δένδρα, μάλλον φοίνικες, υπονοώντας προφανώς τη φυγή στην Αίγυπτο και την διαμονή τους εκεί.
    

 Η θέμα αυτής της εικόνας ήταν επίσης ευρύτατα διαδεδομένο και στη Δύση.   

Έργο του Jean Fouquet (15ος αιώνας).
Το πρωτότυπο βρίσκεται στην Αμβέρσα

Όπως υποστηρίζεται από τους ειδικούς, η παλαιότερη παράσταση αυτού του θέματος βρίσκεται στην κατακόμβη της Πρίσκιλλας και ανάγεται στον 2^ο αιώνα.

Η εικόνα είναι βέβαια και ένα ισχυρό οπτικό επιχείρημα εναντίον των μονοφυσιτών, των μη  αποδεχόντων την ανθρώπινη φύση του Ιησού Χριστού, αλλά και εναντίον όλων εκείνων που θεωρούσαν σκάνδαλο την ενανθρώπηση του Θεού.

Το μυστήριο της ενανθρωπήσεως. Ο παντοδύναμος αιώνιος Θεός, η ίδια η Ζωή, ενσαρκώνεται σε ένα παιδί, ανίσχυρο και αδύναμο από τη φύση του, που επαφίεται πλήρως και εντελώς στην Θεοτόκο για την ανάπτυξη και την διατήρησή του στη ζωή.

Η μελαγχολία του θηλασμού στην εικόνα προοράται τον θρήνο της Σταύρωσης και της Ταφής.
Είναι το γάλα της Θεοτόκου που θα σχηματίσει το ρέον αίμα του εσταυρωμένου Ιησού.

  

Ο καφές

Τα τελευταία δύο, τρία χρόνια, τέσσερεις μεγάλες και επιτυχείς εκθέσεις έχουν πραγματοποιηθεί στη Δυτική Ευρώπη για τον Μέγα Αλέξανδρο, με τελευταία αυτή του Λούβρου (εδώ, εδώ, εδώ και εδώ.) Και αυτό στέκεται αφορμή να θυμηθούμε τον Μέγα Όσιο Σισώη με τη χαρακτηριστική εικόνα του ιδίου να θρηνεί πάνω από τον τάφο του Μέγαλου Αλεξάνδρου.

Ο βασιλιάς των Ελλήνων Αλέξανδρος.
Ι. Μ. Δοχειαρίου

Ο Χάρος κόβει την τελευταία πνοή του Μ. Αλέξανδρου.
Ι. Μ. Φιλοθέου

Ο όσιος Σισώης έζησε τον 4^ο αιώνα στη Θηβαΐδα της Αιγύπτου, αλλά ο βίος του διαδόθηκε τον 14ο αιώνα και οι πρώτες εικονογραφικές μαρτυρίες που σώζονται για αυτόν είναι του 16^ου αιώνα.  

Χαρακτηριστική εικόνα του οσίου είναι αυτή του γέροντος με τα λίγα μαλλιά μπροστά στον ανοιχτό τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και εκεί να κλαίει και να συλλογίζεται τη ματαιότητα της ζωής και το αναπόφευκτο του θανάτου. Χαρακτηριστικές είναι και οι επιγραφές της εικόνας, με πιο συνηθισμένες τις ακόλουθες:  

«Ορών σε, τάφε, δειλιώ σου την θέαν και καρδιοστάλακτον δάκρυον χέω, χρέος το κοινόφλητον εις νουν λαμβάνων, πώς ουν μέλλω διελθείν πέρας τοιούτον; Αι, αι, θάνατε, τις δύναται φυγείν σε;».  

«Ορών ο μέγας εν ασκηταίς Σισώης ατάφου του βασιλέως Ελλήνων Αλεξάνδρου το σώμα του πάλαι λάμψαντος εν δόξη, φρίττει και το άστατον του καιρού και της δόξης τούτων προσκαίρων λυπηθείς, ιδού κλαίει, άι, άι, θάνατε τις δύναται φυγείν σε;»  

«Ορών έφριξα βασιλέα τον μέγαν. Πώς σκωλήκων γέγονε βρώμα δυσώδες;»  

Σύμφωνα με τους ειδικούς, η παράσταση υποκρύπτει θρήνο για το τέλος της βυζαντινής αυτοκρατορίας.

Οι τρεις σκελετοί συμβολίζουν την ισότητα του θανάτου.

Ο Άρχων Μιχαήλ και το κοινόν του θανάτου ποτήριον.
Αλλά ας τελειώσουμε με την αδερφή του Μ. Αλέξανδρου:

 Ζει ο Βασιλιάς Αλέξανδρος;

«Μες στο πλατύ το πέλαγο καράβι ταξιδεύει

Τριγύρω νύχτα απλώνεται

και με το αγέρι, που ελαφρά τα κύματα χαϊδεύει,

το μπρίκι το ασπροφόρετο κουνιέται, αργοσαλεύει,

σαν νύφη, πού όλο και λυγά και γλυκοκαμαρώνεται

Μα ξάφνου, σαν να κάρφωσε σ’ αμμουδιαστό ακρογιάλι

τις δυο του άγκυρες μαζί,

το μπρίκι στέκει καιί μπροστά στην πλώρη του προβάλλει

Γοργόνα θαλασσόβρεχτη με αγριωπό κεφάλι:

— Ο Βασιλιάς Αλέξανδρος απέθανε για ζει;

Βροντολογά το στόμα της και τα νερά αναδεύει

με την ψαρίσιο της ουρά,

και το γυναίκειο της αυτί απόκριση γυρεύει.

— Ο Βασιλιάς Αλέξανδρος στον κόσμο βασιλεύει,

ο ναύτης αποκρίνεται, ζωή νά ‘χης, Κυρά!

Αλίμονο αν τής έλεγε πως είναι πεθαμένος

Από τα χρόνια τα παλιά!... /

Ευθύς την ίδια τη στιγμή ο ναύτης ο καημένος

μαζί με το καράβι του θα βούλιαζε πνιγμένος,

και η Γοργόνα θ’ άρχιζε να κλαίει το βασιλιά.

Μα τώρα, που έμαθε πως ζη, την όψη της αλλάζει

και μ’ ομορφιές στολίζεται.

Γίνεται κόρη λυγερή, στα κύματα πλαγιάζει,

με δυό ματάκια ολόγλυκα τριγύρω της κοιτάζει,

απ’ τα ξανθά της τα μαλλιά το πέλαγος φωτίζεται.

Το μπρίκι πάλι ξεκινά και σιγαλαρμενίζει

στη Θάλασσα την γαλανή.

Και η Γοργόνα στον αφρό σαν γλάρος φτερουγίζει,

λύρα κρατάει ολόχρυση καί παίζοντας αρχίζει 

να τραγουδή στο πέλαγος μ’ ουράνια φωνή! »

Γ. Δροσίνης

πηγή

Διαβάστε επίσης:
Παραδοσιακό αγιορείτικο κέρασμα α΄

Παραδοσιακό αγιορείτικο κέρασμα β'