ΝΕΟ ΒΙΒΛΙΟ: «ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΙΛΑΡΙΩΝ ΤΡΟΪΤΣΚΙ» (Δὲν ὑπάρχει Χριστιανισμός, οὔτε Χριστός, οὔτε Χάρις, οὔτε ἀλήθεια, οὔτε ζωή, οὔτε σωτηρία, τίποτε δὲν ὑπάρχει χωρὶς τὴν Ἐκκλησία.)

.           

  Πρωτοπρ. Ἰωάννου Φωτόπουλου

 Στὴν Ἐκκλησία ζεῖ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸ δὲν εἶναι στεγνὴ καὶ κενὴ δογματικὴ θέση, ποὺ φυλάσσεται μόνο ἀπὸ σεβασμὸ σὲ κάθε τί παλαιό. Ὄχι. Αὐτὸ εἶναι ἡ ἀλήθεια ποὺ γνωρίζεται ἐμπειρικὰ ἀπὸ τὸν καθένα ποὺ ἐμφορεῖται ἀπὸ ἐκκλησιαστικὴ συνείδηση καὶ διαποτίζεται ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωή. Ἐπίσης, ἡ εὐλογημένη ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἀντικείμενο ξερῆς, ἐπιστημονικῆς μελέτης. Ἡ ζωὴ αὐτὴ προσεγγίζεται μόνο μὲ τὴν ἐμπειρικὴ σπουδή. Περὶ τῆς ζωῆς τῆς Χάριτος, καθαρῶς ἐμπειρικῆς, ἡ ἀνθρώπινη γλώσσα μπορεῖ νὰ ἐκφρασθεῖ μόνο θαμπὰ καὶ συνεσκιασμένα. Περὶ τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς γνωρίζει μόνο ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος τὴν ἔχει. Γι’ αὐτὸν αὐτὴ δὲν χρειάζεται ἀποδείξεις καὶ γιὰ ἐκεῖνον ποὺ δὲν τὴν ἔχει εἶναι σχεδὸν ἀναπόδεικτη.
.            Γι’ αὐτὸ πρέπει γιὰ κάθε μέλος τῆς Ἐκκλησίας νὰ εἶναι σκοπὸς ὅλης τῆς ζωῆς του ὅλο καὶ περισσότερο νὰ ἑνώνεται μὲ τὴν ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ ταυτόχρονα νὰ μιλάει ἀδιάκοπα πρὸς τοὺς ἄλλους γιὰ τὴν Ἐκκλησία συγκεκριμένα, χωρὶς νὰ ὑποκαθιστᾶ τὴν ζωὴ μὲ τὴν ξερὴ καὶ ἀφηρημένη διδασκαλία. Ἐδῶ δὲν πρέπει νὰ κάνουμε καμία ὑποχώρηση. Δὲν ὑπάρχει Χριστιανισμός, οὔτε Χριστός, οὔτε Χάρις, οὔτε ἀλήθεια, οὔτε ζωή, οὔτε σωτηρία, τίποτε δὲν ὑπάρχει χωρὶς τὴν Ἐκκλησία. Ὅλα αὐτὰ ὑπάρχουν μόνο στὴν Μία Ἐκκλησία.
.            Πολὺ συχνὰ μιλᾶνε τώρα γιὰ τὴν ἔλλειψη ζωῆς στὴν Ἐκκλησία, γιὰ «ἀναζωογόνηση» τῆς Ἐκκλησίας. Ὅλα αὐτὰ ποὺ λέγονται δυσκολευόμαστε νὰ τὰ καταλάβουμε καὶ τὰ θεωροῦμε τελείως παράλογα. Ἡ ζωὴ στὴν Ἐκκλησία ποτὲ δὲν μπορεῖ νὰ στερέψει, διότι μέχρι τέλους τοῦ αἰῶνος παραμένει σ’ αὐτὴν τὸ Πνεῦμα το Ἃγιον (Ἰω. ιδ´ 16). Καὶ γι’ αὐτὸ στὴν Ἐκκλησία ὑπάρχει ζωή. Μόνο οἱ ἀνεκκλησίαστοι ἄνθρωποι δὲν παρατηροῦν αὐτὴ τὴν ζωή. Ἡ ζωὴ τοῦ Πνεύματος τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀκατανόητη στὸν «ψυχικό» ἄνθρωπο, τοῦ φαίνεται ἀκόμη καὶ χαζομάρα, διότι μόνο στὸν «πνευματικό» ἄνθρωπο εἶναι προσιτή. Σ᾽ ἐμᾶς, τοὺς ἀνθρώπους μὲ «ψυχική» νοοτροπία στὴν σκέψη, σπανίως δίδεται ἡ αἴσθηση τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς. Ἐν τούτοις καὶ τώρα ὑπάρχουν ἄνθρωποι ἁπλοὶ στὴν καρδιὰ καὶ μὲ ζωὴ εὐσεβῆ, οἱ ὁποῖοι ζοῦν διαρκῶς μ’ αὐτὴ τὴν αἴσθηση τῆς εὐλογημένης ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς.

.            Αὐτὴν τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἀτμόσφαιρα, αὐτὴν τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἀναπνοὴ ἰδιαιτέρως τὴν αἰσθάνεσαι στὰ μοναστήρια. Νὰ λοιπὸν ποὺ πείθεσαι γιὰ τὴ δύναμη καὶ τὴν ἀποτελεσματικότητα τῆς θείας Χάριτος ποὺ ζεῖ στὴν Ἐκκλησία! Θαυμάζεις καὶ εὐχαριστεῖς τὸν Θεὸ ὅταν βλέπεις ὅτι ἡ ἐκκλησιαστικὴ ζωὴ ἀληθινὰ ἀναγεννᾶ τὸν ἄνθρωπο, τὸν κάμει «καινὴ κτίση». Ἐδῶ φωτίζεται ὁ νοῦς, δημιουργοῦνται ὑψηλὲς καὶ καθαρὲς ἀπόψεις, ἡ καρδιὰ μαλακώνει μὲ τὴν ἀγάπη καὶ ἡ χαρὰ κατέρχεται στὴν ψυχή. Ὅσοι ἐγκαταλείπουν τὴν Ἐκκλησία, ὑπερηφανευόμενοι γιὰ τὴ μόρφωσή τους, στὴν πραγματικότητα εἶναι ἀσυγκρίτως κατώτεροι καὶ πιὸ ἄξεστοι ἀπὸ τὸν ζῶντα τὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας ἁπλοϊκὸ μοναχό.
.            Ὄχι, δὲν χρειάζεται, κατὰ τὴ γνώμη μου, νὰ μιλᾶμε γιὰ ἔλλειψη ζωῆς στὴν Ἐκκλησία, ἀλλὰ μόνο γιὰ ἔλλειψη σ᾽ ἐμᾶς ἐκκλησιαστικῆς συνειδήσεως. Πολλοὶ ζοῦν τὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωή, ὅμως τὸ κάμουν ἐντελῶς χωρὶς συνείδηση. Μὰ ἀκόμη κι ἂν ζοῦμε συνειδητὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωή, λίγο διακηρύττουμε τὸ ἀγαθὸ αὐτῆς τῆς ζωῆς. Μὲ τοὺς ἐκτός, λογομαχοῦμε συνήθως μόνο γιὰ τὶς χριστιανικὲς ἀλήθειες, λησμονώντας τὰ σχετικὰ μὲ τὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωή. Ἡ διδασκαλία, ἡ θεωρία, τὸ δόγμα μπροστὰ στὰ μάτια μας στέκονται τρόπον τινὰ ὡς ἀνώτερα ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωή. Καὶ ἐπίσης κάποτε εἴμαστε ἱκανοὶ νὰ ὑποκαταστήσουμε τὴν Ἐκκλησία μὲ τὸν Χριστιανισμό, καὶ τὴν ζωὴ μὲ τὴν ἀφηρημένη διδασκαλία.

.            Γνώρισμα τοῦ ἀληθινοῦ φιλοσόφου εἶναι ἡ ζωή του νὰ συμφωνεῖ μὲ τὶς πεποιθήσεις του. Ὁ Ἱερομάρτυς Ἱλαρίων δὲν μᾶς ἄφησε μόνο συγγράμματα μὲ βαθὺ περιεχόμενο καὶ ἔμπνευση, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴ ζωή του ἔδωσε μαρτυρία γιὰ τὴ μεγάλη τους σημασία. Τὴν διδασκαλία τοῦ περὶ Ἐκκλησίας τὴ βεβαίωσε μὲ τὴ γεμάτη αὐταπάρνηση διακονία του.
.            Τὴν ἀπολογία του γιὰ τὸν μοναχισμό, τὴν ἐπαλήθευση μὲ τὶς μοναστικές του ἀρετές, καὶ τὸ κήρυγμα γιὰ ἕνα χαρούμενο Χριστιανισμὸ μὲ τὴ μεγαλοψυχία του στὸ μαρτύριο. Ἡ θεολογία τοῦ ἐπισκόπου Ἰλαρίωνος ποτὲ δὲν ἦταν ἀφηρημένη καὶ σχολαστική, ἀλλὰ πάντοτε εἶχε μεγάλη ἀμεσότητα μὲ τὴ ζωὴ καὶ τὰ οὐσιαστικὰ τῆς ἐρωτήματα. Καὶ στὶς δημοσιευμένες ἐργασίες του βρίσκεται ἐκείνη ἡ ἀντανάκλαση τῆς αἰωνιότητος πού μᾶς ἐπιτρέπει νὰ βλέπουμε τὰ πράγματα στὴ γνήσιά τους διάσταση.

«Ἀρχιεπίσκοπος Ἱλαρίων Τρόϊτσκι» (Ἐκδόσεις «Ἄθως», Ἀθῆναι 2012)