Το ημερολόγιο του λαχανόκηπου

Ο κήπος σας μπορεί να είναι ενεργός όλο τον χρόνο. Όλους σχεδόν τους μήνες, μπορείτε κάτι να φυτεύετε ή να συλλέγετε τους καρπούς των κόπων σας. Όπως, οι δύο κυριότερες περίοδοι φύτευσης είναι η ανοιξιάτικη (από τον Μάρτιο μέχρι τον Μάιο) και η φθινοπωρινή (μέσα Ιουλίου μέχρι Σεπτέμβριο). Τα φυτά που φυτεύονται την άνοιξη δίνουν καρπούς τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, ενώ αυτά που φυτεύονται το φθινόπωρο προσφέρουν τη σοδειά τους από τον Οκτώβριο μέχρι τον Δεκέμβριο. Αλλά και τους λίγους χειμωνιάτικους μήνες που περισσεύουν μπορείτε να κάνετε διάφορες δουλειές προετοιμασίας του κήπου.

Στο παρακάτω ετήσιο πρόγραμμα για τον κήπο σας θα πρέπει να προσέξετε ένα πράγμα: Οι ανοιξιάτικες και φθινοπωρινές ημερομηνίες σποράς και φύτευσης που δίνουμε αναφέρονται σε περιοχές μέσης θερμοκρασίας. Αν βρίσκεστε πολύ νότια ή πολύ βόρεια,  θα πρέπει να τις προσαρμόσετε αναλόγως – μία έως τρεις εβδομάδες πριν ή μετά από αυτές που δίνουμε. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι κάθε χρονιά δεν είναι ίδια με τις άλλες. Η τελευταία παγωνιά της άνοιξης και η πρώτη παγωνιά του φθινοπώρου μπορεί να έρθουν φέτος πιο νωρίς ή πιο αργά από πέρυσι. Γι’ αυτό, αποφασίστε εσείς με βάση τις καιρικές συνθήκες αν θα φυτέψετε πιο πριν ή πιο μετά από τις ημερομηνίες που δίνουμε.

Οι παρακάτω οδηγίες απευθύνονται κατά κύριο λόγο σε κηπουρούς με αρκετά μεγάλους κήπους και ημι-επαγγελματικές φιλοδοξίες. Παρ’ όλα αυτά, εάν προσαρμοστούν κατάλληλα, ισχύουν και για μικρότερους και πιο ερασιτεχνικούς κήπους.

Ιανουάριος

• Είναι η στιγμή να σχεδιάσετε τον φετινό σας κήπο. Προγραμματίστε να φυτέψετε αρκετά διαφορετικά είδη λαχανικών ώστε να καλύπτονται όλες οι ανάγκες της οικογένειάς σας σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία.

• Αν ο στόχος σας είναι να καλύψετε με τον κήπο σας όλες τις διατροφικές ανάγκες σας σε λαχανικά, υπολογίστε ότι θα χρειαστείτε γύρω στα 400 τετραγωνικά μέτρα για κάθε μέλος της οικογένειάς σας. Αν υιοθετήσετε μεθόδους εντατικής καλλιέργειας, τότε ο αναγκαίος χώρος θα είναι βέβαια μικρότερος.

• Φροντίστε να βρείτε αρκετούς σπόρους καλής ποιότητας που θα σας φτάσουν για δύο ή τρία φυτέματα ώστε να παρατείνετε την περίοδο παραγωγής.

• Είναι καλό να πάρετε δείγματα του χώματος και να τα δώσετε σε κάποιο εργαστήριο για ανάλυση. Ρωτήστε ένα γεωπόνο τι πρέπει να κάνετε.

• Ρίξτε κοπριά ή κομπόστ και οργώστε για να ανακατευτούν με το χώμα. Βέβαια την εργασία αυτή μπορείτε να την κάνετε και νωρίτερα, το φθινόπωρο.

• Ρίξτε ασβέστη, θειάφι και λίπασμα στο χωράφι ανάλογα με την ανάλυση του χώματος που πήρατε από το εργαστήριο. Εδώ η γνώμη του γεωπόνου σας θα σας είναι πολύ χρήσιμη για να ξέρετε τι λίπασμα θα χρησιμοποιήσετε. Πάντως θα χρειαστείτε 45 περίπου κιλά λίπασμα για κάθε 400 τετραγωνικά μέτρα καλλιεργήσιμης έκτασης, εάν δεν μπορέσατε να βρείτε κοπριά.

• Ετοιμάστε τα παρτέρια ή τα σπορεία για τη φύτευση της τομάτας, της πιπεριάς και της μελιτζάνας. Τα σπορεία πρέπει να είναι έτοιμα για φύτευση στις αρχές Φεβρουαρίου.

• Ελέγξτε τον σωρό του κομπόστ, που ετοιμάζετε από την προηγούμενη χρονιά, για να βεβαιωθείτε ότι θα είναι έτοιμο την άνοιξη.

Φεβρουάριος

• Φυτέψτε τα σπορεία. Οι πιπεριές και οι μελιτζάνες χρειάζονται οκτώ εβδομάδες για να φτάσουν σε μέγεθος μεταφύτευσης στο ύπαιθρο, ενώ οι τομάτες χρειάζονται έξι εβδομάδες. Όταν τα φυντάνια σχηματίσουν το τρίτο σετ πραγματικών φύλλων, τότε είναι έτοιμα να μεταφερθούν σε ατομικές γλαστρούλες.

• Ετοιμάστε τη γη για φύτευση – τα χειμωνιάτικα και τα πρώιμα ανοιξιάτικα φυτά πρέπει να τοποθετούνται σε υψωμένες τράφους ή παρτέρια για να έχουν καλύτερη αποστράγγιση και πρωιμότερο ζέσταμα του εδάφους.

• Φυτέψτε τα πρώιμα λαχανικά που προτιμάτε από τα παρακάτω: Καρότα, πατάτες, ραπάνια, σπανάκι και γογγύλια.

• Ρίξτε ένα ενισχυτικό διάλυμα λιπάσματος γύρω από μεταφυτευμένα φυτά όπως λάχανα.

• Συμπληρώστε την εδαφοκάλυψη στις φράουλες.

• Κάντε τη σπορά αρωματικών φυτών που θα μεταφυτευθούν τον Απρίλιο. Φτιάξτε μια λίστα με τα αρωματικά φυτά που είναι καλύτερα να τα αγοράσετε παρά να τα σπείρετε, παραδείγματος χάρη το δεντρολίβανο.

Μάρτιος

• Κάντε μια δεύτερη φύτευση φυτών ταχείας ωρίμανσης όπως γογγύλια, σινάπι, ραπάνια και ανοιξιάτικα κρεμμύδια.

• Αραιώστε τα φυντάνια που έχουν φτάσει τα 5 με 8 εκατοστά ύψος για να έχουν χώρο τα φυτά να αναπτυχθούν.

• Ολοκληρώστε όλες τις δουλειές του Φεβρουαρίου που δεν προλάβατε να τελειώσετε.

• Τα φυτά που φυτεύονται νωρίς ίσως να χρειαστούν λίγο αζωτούχο λίπασμα, ιδίως εάν το χώμα είναι κρύο. Βάλτε το λίπασμα στη μια πλευρά των φυτών, 10–15 εκατοστά μακριά, και ποτίστε το να μπει στο χώμα. Λίγο λίπασμα καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου ανάπτυξης είναι καλύτερο από το να το ρίχνετε όλο μονομιάς.

• Προτού τα μεταφυτεύσετε στον κήπο, εγκλιματίστε τα φυντάνια σας (κάντε τα πιο ανθεκτικά) τοποθετώντας τις γλαστρούλες τους σε έναν προφυλαγμένο υπαίθριο χώρο λίγες μέρες πριν τα μεταφυτεύσετε.

• Ετοιμάστε τα παρτέρια για τα λαχανικά της “ζεστής σαιζόν”, τα οποία θα μεταφυτεύσετε την τελευταία εβδομάδα του Μαρτίου ή τις πρώτες δύο εβδομάδες του Απριλίου, ανάλογα με τον καιρό.

• Ίσως αξίζει να ρισκάρετε τη μεταφύτευση λίγων από τα πιο ευαίσθητα φυτά σας και να τα κρατάτε σκεπασμένα όταν ο καιρός είναι άσχημος.

• Τοποθετήστε εδαφοκάλυψη (άχυρα, κομπόστ κ.ά.) ανάμεσα στις σειρές των φυτών που μεταφυτεύσατε για να ελέγξετε τα ζιζάνια.

Απρίλιος

• Μεταφυτέψτε τα φυτά της “ζεστής σαιζόν” που επιλέγετε από τα παρακάτω: Φασόλια, πεπόνια, καλαμπόκι, αγγούρια, μελιτζάνες, μπάμιες, αρακάς, πιπεριές, κολοκυθάκια, τομάτες και καρπούζια.

• Μεταφυτέψτε τα ψηλά φυτά όπως οι μπάμιες, οι αναρριχητικές φασολιές και το καλαμπόκι στη βόρεια πλευρά του κήπου για να αποφύγετε τη σκιά στα υπόλοιπα. Φυτέψτε δύο ή περισσότερες σειρές καλαμποκιού για να εξασφαλίσετε καλύτερη επικονίαση.

• Ύστερα από δύο ή τρεις εβδομάδες, κάντε μια δεύτερη φύτευση φασολιών, φασολιών γίγαντες, καλαμποκιού και κολοκυθιών.

• Σκαλίστε για να ελέγξετε τα ζιζάνια και το γρασίδι, για να σπάσετε την κρούστα στο χώμα και να εξασφαλίσετε αερισμό στο χώμα.

• Ανανεώστε την εδαφοκάλυψη ανάμεσα στις σειρές των φυτών.

• Ρίξτε λίγο λίπασμα στην άκρη, όπως περιγράψαμε τον Μάρτιο, στα φυτά που έχετε φυτέψει νωρίτερα.

• Προσέξτε: Μη δουλεύετε στον κήπο σας όταν τα φύλλα είναι βρεγμένα για να αποφύγετε την εξάπλωση ασθενειών από το ένα φυτό στο άλλο.

Μάιος

• Κάντε τρίτη φύτευση των φυτών που αναφέραμε τον Απρίλιο: Φασολάκια, καλαμπόκι, κολοκυθάκια).

• Καταπολεμήστε (με ελαφρό επιφανειακό σκάλισμα και εδαφοκάλυψη) το γρασίδι και τα ζιζάνια: Ανταγωνίζονται τα φυτά σας για υγρασία και θρεπτικά συστατικά.

• Συγκεντρώστε υλικά εδαφοκάλυψης για φυτά όπως οι τομάτες, οι πιπεριές, οι μελιτζάνες, οι παράτες, οι μπάμιες και τα φασόλια γίγαντες. Απλώστε την εδαφοκάλυψη πριν αρχίσει η ξηρασία αλλά αφού τα φυτά έχουν για τα καλά ριζώσει (συνήθως με την ανθοφορία).

• Οι αναρριχητικές φασολιές προσκολλώνται πιο εύκολα στα όρθια πλαίσια ή τις καλαμωτές αν αυτά υπάρχουν δίπλα τους την ώρα που αρχίζουν να σκαρφαλώνουν.

• Δοκιμάστε φέτος να σηκώσετε μερικές τοματιές σε όρθια πλαίσια ή καλαμωτές. Αφαιρέστε τα παραβλάσταρα και δέστε τα φυτά στα πλαίσια.

• Εξετάστε τα φυτά για παράσιτα και έντομα. Αρχίστε να εφαρμόζετε μέτρα ελέγχου των ασθενειών. Ρωτήστε τον γεωπόνο σας τι πρέπει να κάνετε.

• Αρχίστε να ποτίζετε όσο χρειάζεται.

• Εφαρμόστε εδαφοκάλυψη όσο χρειάζεται.

• Κρατήστε ημερολόγιο των προβλημάτων που συναντήσατε, ώστε να μπορείτε να τα αποφύγετε στο μέλλον. Σημειώστε τις πιο επιτυχείς τεχνικές σας, αλλά και τις καλύτερες ποικιλίες φυτών που συναντήσατε, για να τις ξαναχρησιμοποιήσετε.

Ιούνιος

• Αρχίστε να συλλέγετε τα φασολάκια, τον αρακά, τα κολοκυθάκια, τα αγγούρια και τις μπάμιες σε τακτική βάση για να παρατείνετε την παραγωγή τους και να απολαμβάνετε καθημερινά τη φρεσκάδα τους. Αυτό τον μήνα και τον Ιούλιο μπορείτε να τρώτε όσο τραβάει η ψυχή σας και, αν έχετε τα μέσα, αρχίστε να συντηρείτε τα λαχανικά για τους χειμωνιάτικους μήνες.

• Για καλύτερα αποτελέσματα, μαζέψτε τα κρεμμύδια και τις πατάτες όταν έχουν ξεραθεί τα δύο τρίτα των φύλλων τους. Αποθηκεύστε τις πατάτες σε δροσερό και σκοτεινό χώρο και τα κρεμμύδια σε ξηρό, αεριζόμενο χώρο.

• Καθαρίστε τις σειρές των πρώιμων λαχανικών αμέσως μόλις σταματήσει η καρποφορία τους και χρησιμοποιήστε αυτές τις σειρές για επαναφύτευση ή κρατήστε τες ακαλλιέργητες για τα φυτά του φθινοπώρου.

• Ποτίστε όσο χρειάζεται.

• Φυτέψτε γλυκοπατάτες και μια δεύτερη φουρνιά αρακά.

Ιούλιος

• Αρχίστε να προγραμματίζετε τον φθινοπωρινό σας κήπο.

• Μην αφήνετε το γρασίδι να σποριάσει. Αφήστε ακαλλιέργητο το έδαφος για να διατηρήσετε την υγρασία για να βλαστήσουν καλύτερα τα φθινοπωρινά φυτά και να μειωθούν τα νηματώδη στο χώμα.

• Καθαρίστε αμέσως τις σειρές που έπαψαν να καρποφορούν για να προλάβετε τη συγκέντρωση εντόμων και ασθενειών.

• Φυτέψτε τα παρακάτω λαχανικά όχι αργότερα από τις 20 Ιουλίου για να έχουν χρόνο να ωριμάσουν πριν από τις παγωνιές: Τομάτες, μπάμιες, καλαμπόκι, αναρριχητικές φασολιές και φασολιές γίγαντες. Φυτέψτε επίσης αγγούρια και κολοκυθάκια.

• Ποτίστε άφθονα και λιγότερο συχνά – όσο χρειάζεται για να αποφύγετε το στρες των φυτών από τη δίψα.

• Φυτέψτε μεγάλες κόκκινες κολοκύθες.

• Αν είναι να φύγετε για διακοπές, συνεννοηθείτε τώρα με τους δικούς σας και με τους γείτονες να συλλέγουν τον καρπό και να ποτίζουν τον κήπο κατά την απουσία σας.

• Βεβαιωθήτε ότι ο λαχανόκηπός σας έχει καλή εδαφοκάλυψη για να ελέγχονται τα ζιζάνια και να διατηρείται η υγρασία του χώματος.

Αύγουστος

• Φυτέψτε τα παρακάτω όχι αργότερα από τις ημερομηνίες που αναφέρουμε:
  1. 15 Αυγούστου – Φασολάκια και πατάτες (ο σπόρος πρέπει να έχει φυτευτεί δύο ή τρεις εβδομάδες πριν τη μεταφύτευση).
  2. 31 Αυγούστου – Αγγουράκια και κολοκυθάκια.

• Για να υπολογίσετε την ημερομηνία φύτευση, προσδιορίστε πότε αρχίζουν οι παγωνιές και μετρήστε ανάποδα τον αριθμό των ημερών μέχρι την ωριμότητα του φυτού συν 18 ημέρες για τη συλλογή του καρπού. Αν τα φασολάκια φτάνουν στην ωριμότητα σε 55 μέρες και η ημερομηνία που αρχίζουν οι παγωνιές στην περιοχή σας είναι η 15η Νοεμβρίου, τότε πρέπει να φυτέψετε πριν από τις 3 Σεπτεμβρίου.

• Ξεκινήστε τα φυτά για μπρόκολο, κουνουπίδι, λάχανο και κρεμμύδι σε ένα μισοσκιασμένο χώρο για να μεταφυτέψετε τον Σεπτέμβριο.

• Προετοιμάστε το χώμα για να φυτέψετε φυτά της “κρύας σαιζόν” τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο. Ρίξτε λίπασμα ή χωνεμένη κοπριά.

• Αν χρειάζεται πότισμα για να ξεκινήσει το φύτεμα, φτιάξτε μια αυλακιά, ρίξτε νερό, φυτέψτε τους σπόρους και σκεπάστε με χώμα. Στα μεταφυτευμένα φυτά, χρησιμοποιήστε ένα ελαφρύ διάλυμα λιπάσματος.

• Ποτίστε τον κήπο όσο χρειάζεται για να μη στρεσαριστούν τα φυτά.

Σεπτέμβριος-Οκτώβριος

• Διαλέξτε καλοκαιρίες αυτή την περίοδο για να φυτέψετε ή μεταφυτέψετε τα παρακάτω: Παντζάρια, μπρόκολα, λάχανα, καρότα, μαρούλια, σινάπι, κρεμμύδια, ραπάνια, σπανάκι και γογγύλια.

• Ανανεώστε την εδαφοκάλυψή σας για να ελέγξετε τα ζιζάνια κι αρχίστε να ρίχνετε και άλλα υλικά στον σωρό του κομπόστ σας. Αποθηκεύστε την κοπριά κάτω από ένα κάλυμμα για να μην ξεπλυθούν από τις βροχές οι θρεπτικές της ουσίες.

• Ποτίστε βαθιά και πολύ για να αποφύγετε το στρες της δίψας στα φυτά σας. Προσέξτε ιδιαίτερα τα μεταφυτευμένα φυτά.

• Μαζέψτε τις ώριμες πράσινες πιπεριές και τις τομάτες πριν τις προλάβει η παγωνιά – μπορεί βέβαια η παγωνιά να αργήσει μέχρι τον Νοέμβριο, αλλά πρέπει να έχετε τον νου σας.

• Μαζέψτε τα αρωματικά φυτά σας και κρεμάστε τα νε στεγνώσουν σε έναν κρύο, στεγνό χώρο.

Νοέμβριος-Δεκέμβριος

• Γιατί να μην αρχίσετε νωρίς για την επόμενη χρονιά;
  1. Ρίξτε κοπριά, σαπισμένο πριονίδι και φύλλα πάνω στον κήπο και οργώστε τα ώστε να ανακατευτούν με το χώμα. Θα εκπλαγείτε από τη διαφορά που κάνει αυτή η οργανική ύλη στη γονιμότητα, τη φυσική δομή και την ικανότητα του χώματος να κρατά την υγρασία.
  2. Πάρτε δείγμα του χώματος και στείλτε το για ανάλυση. Ο ασβέστης που θα ρίξετε τώρα θα είναι πολύ πιο ωφέλιμος παρά αν τον ρίξετε την άνοιξη πριν από τη φύτευση.

• Φυλάξετε όσα φύλλα μπορείτε να μαζέψετε για κομποστοποίηση.

• Κάντε απολογισμό. Ίσως τη χρονιά που πέρασε είχατε πολλά λαχανικά από κάποια είδη και λίγα από κάποια άλλα. Ίσως κάποια έντομα, ασθένειες ή νηματώδη σας ταλαιπώρησαν. Κρατήστε σημειώσεις. Αρχίστε από τώρα να σχεδιάζετε τον κήπο της επόμενης χρονιάς.

• Ίσως σας περίσσεψαν σπόροι από τη χρονιά που πέρασε. Ελέγξτε τη ζωτικότητά τους τοποθετώντας μερικούς από αυτούς μέσα σε υγρές χαρτοπετσέτες και παρατηρώντας το ποσοστό βλάστησης. Αν οι σπόροι που βλάστησαν είναι λίγοι, βρείτε καινούργιους.

• Προτού αγοράσετε τους σπόρους σας, σχεδιάστε ένα χάρτη του κήπου σας και αποφασίστε την κατεύθυνση και το μήκος των σειρών, πόση απόσταση μεταξύ σειρών χρειάζεται για κάθε είδος λαχανικού, εάν θα φτιάξετε υψωμένα παρτέρια κ.ο.κ.

Πηγή