Πεζοπορώντας στα παλιά μονοπάτια των Δυτικών Αγράφων!

   Κοντά στους τσοπάνηδες της Φτέρης… 

                                          Με τη ματιά και την πένα του καλού Ευρυτάνα φίλου Θωμά Κώτσια

                                                                                           

Οι καλά ενημερωμένοι χάρτες της Ευρυτανίας, με κλίμακα  1/50.000 και οι περιγραφές  όσων περπάτησαν στα μαγικά μονοπάτια των Δυτικών Αγράφων, οδήγησαν την οικογενειακή μας «ορειβατική ομάδα» στην απόφαση να ετοιμάσουμε τα σακίδια μας για δύο τουλάχιστον ημέρες περιπλάνησης  στην περιοχή.

Οι πρώτες πληροφορίες που πήραμε, σχετικά με την διαδρομή που θα ακολουθούσαμε, ικανοποίησαν την «αποστολή» μας. Σκηνή, σακίδια, τρόφιμα και να ‘μαστε, ξεκινάμε για τα  “ψηλά βουνά” που τόσο ύμνησε ο καταγόμενος από την περιοχή, ποιητής και συγγραφέας Ζαχαρίας Παπαντωνίου.

Μπήκαμε στον χωματόδρομο έξω από το χωριό Βούλπη προς το Λημέρι που οδηγεί στις ανατολικές πλαγιές της Φούρκας, προσκυνητές στη Σπηλιά του Κατσαντώνη, μια ριζοσπηλιά  σ΄ ένα άγριο τοπίο, πάνω από το χωριό Μοναστηρακι Αγράφων, όπου πιάστηκε βαριά άρρωστος ο Θρυλικός Κατσαντώνης για να οδηγηθεί στα Γιάννενα και να θανατωθεί μαρτυρικά από τους δήμιους του Αλή Πασά.  Ο Θεός των βουνών, όμως, φάνηκε ότι δεν συμφωνούσε, αφού μια τρομερή καταιγίδα μας έκανε να αποφύγουμε την άνοδο ψηλότερα, με τέτοιες καιρικές συνθήκες. Έτσι και αλλιώς, η ιστορική Σπηλιά, από μόνη της, αποτελεί προορισμό και τόπο επίσκεψης.

Επιστροφή λοιπόν και αλλαγή του Προγράμματος. Αν την επόμενη ημέρα καλυτέρευε ο καιρός, θα ακολουθούσαμε μια άλλη διαδρομή, στην ίδια πάντα περιοχή των Δυτικών Αγράφων. Πράγματι την επόμενη, μια πανέμορφη  ημέρα, μας βρήκε πρωί- πρωί στο Λιθοχώρι, στο καφενείο του Οικισμού Σταυρός, να παίρνουμε πληροφορίες για τα Γούπατα στα Λακκώματα κάτω από τις κορυφές της Φτέρης..

Ακολουθούμε τον χωματόδρομο, προς τον εγκαταλειμμένο οικισμό Καραγκούνικα με τις μελαγχολικές εικόνες των μισογκρεμισμένων ακατοίκητων σπιτιών, αλλά, και την πανοραμική θέα όλης της Δυτικής Ευρυτανίας στα πόδια μας να μας προκαλούν ανάμεικτα  συναισθήματα. Περνάμε τα τελευταία λιβάδια και μπαίνουμε στην Αλπική Ζώνη όπου ο δρόμος συνεχίζει ανηφορικός και κακοτράχαλος για τα Γούπατα..

Απ’ εδώ ο ορίζοντας διευρύνεται τώρα, από τα Τζουμέρκα βορειοδυτικά, την λεκάνη του Αχελώου με  τις δαντελωτές ακτές της τεχνητής λίμνης των Κρεμαστών, τα Όρη του Βάλτου απέναντι μας, μέχρι το Παναιτωλικό και την Καλιακούδα στα νότια. Τα  μάτια μας δεν χόρταιναν την εικόνα. Φτάνουμε στην κορυφή και μπροστά μας  σε μερικές εκατοντάδες μέτρα  έχουμε τα βοσκοτόπια της Φτέρης! Γύρω μας βόσκουν κοπάδια  ενώ οι εικόνες και ο ήχος απ’ τα  βελάσματα και τα κουδούνια  του κοπαδιού αποτελούν την απόλυτη αρμονία.

Μας υποδέχονται γαυγίσματα και από ένα κοντινό καλύβι μας πλησιάζει για να μας καλωσορίσει  με οικειότητα, σα να γνωριζόμαστε, ένας άνθρωπος με επιβλητική ορεσίβια μορφή, με διαπεραστικό λυπημένο βλέμμα και γενειάδα, χαρακτηριστικά που σε προδιαθέτουν ότι πίσω από αυτά  κρύβεται βαθύς πόνος. Μας καλωσορίζει καλοσυνάτα και μας καλεί στο καλύβι του. Μπαίνουμε στο χαμηλοτάβανο καλυβάκι και μας συγκινεί η κίνηση του, να στρώσει την κάπα του κάτω για να καθίσουμε. Για τα παιδιά  η εικόνα της κάπας και το σκηνικό γύρω μας τα κάνει να  ρωτούν διάφορα. Πρόθυμα τους απαντά για όλα και προχωρώντας η κουβέντα μας αποκαλύπτει τον αβάσταχτο πόνο του πατέρα που έχασε πρόσφατα τον γιό του -ένα παλικάρι 24 χρονών- στα απότομα περάσματα της Φτέρης, θύμα της σκληρής ζωής των κτηνοτρόφων στα βουνά που εμείς απολαμβάνουμε χωρίς την αγωνία της φροντίδας των κοπαδιών με τίμημα ακόμα και την ζωή τους. Η αποκάλυψη του τραγικού πατέρα με τα βουρκωμένα μάτια μας γεμίζει πόνο και για λίγο πέφτει σιωπή. Βγαίνουμε έξω απ’ το καλύβι και προσπαθούμε να αλλάξουμε κουβέντα, να αποφορτίσουμε το κλίμα. Καθισμένος έξω από το καλύβι, χωμένος στην κάπα του, μου θυμίζει  εικόνες απ΄ το παρελθόν τόσο γνώριμες σε εμένα και τις μνήμες των παιδικών μου χρόνων και τόσο άγνωστες στα παιδιά μου που για πρώτη φορά βρέθηκαν με τσοπάνηδες στα βουνά. Ζητήσαμε διακριτικά να μας επιτρέψει να φωτογραφηθούμε μαζί του αποθανατίζοντας την συνάντηση μας και του υποσχεθήκαμε να τον επισκεφθούμε ξανά ευχόμενοι να τον ανταμώσουμε με λιγότερο πόνο και περισσότερο κουράγιο που μπορούν και αντλούν οι άνθρωποι της υπαίθρου από την ίδια την σχέση τους με την Φύση, την σκληρή ζωή και τα ζωντανά τους.

Μας πληροφορεί για το μονοπάτι που οδηγεί στην κορυφή της Φτέρης και τον οικισμό της Βλαχοπούλας, τον αποχαιρετάμε και ξεκινάμε τραβερσάροντας στο παλιό μονοπάτι που οδηγούσε απ’ τα γεφύρια και τα περάσματα του Αχελώου, όσους κινούνταν απ’ την Ήπειρο προς τα Άγραφα και τον κάμπο της Θεσσαλίας. Το εγκαταλειμμένο μονοπάτι αλλού το χάναμε και αλλού το βρίσκαμε πάνω από τις σάρες μέχρι το διάσελο της Πρατίνας. Φτάνουμε στο διάσελο και η θέα σου κόβει την ανάσα..

Τώρα έχουμε δεξιά μας και νοτιοδυτικά  την γνωστή μας εικόνα που διευρύνεται μέχρι τον Αμβρακικό, ενώ αριστερά μας, βόρεια και ανατολικά, σαν πελώρια κύματα σε φουρτουνιασμένη θάλασσα,  ατελείωτες τις κορυφές των Αγράφων. Ανοίγουμε το χάρτη και προσδιορίζουμε μία-μία τι κορφές και τους παλιούς οικισμούς. Με τα κιάλια παρατηρούμε τα πάντα. Απ’ την μεριά των Αγράφων η Βλαχοπούλα χαμηλότερα και γύρω της ένα σύμπλεγμα από όμορφες πλαγιές, γούπατα, φαράγγια και ρεματιές που οδηγούν στον Αγραφιώτη ποταμό, πάνω μας  η κορυφή Φτέρη.  Η μαγεία των εικόνων δεν μας αφήνει να φύγουμε απ’ αυτό το εκπληκτικό ξάγναντο. Είναι πλέον δειλινό όταν φτάνουμε σ’ ένα όμορφο πλάτωμα  πάνω  απ΄ τα δύο- τρία παλιά σπίτια ανάμεσα σε λίγες καλύβες και μαντριά. Αποφασίζουμε να διανυκτερεύσουμε εκεί και στήνουμε τη σκηνή μας.

Ερευνούμε την περιοχή και μαζεύουμε ξύλα για να ανάψουμε φωτιά το βράδυ, περιτριγυρισμένοι από γιδοπρόβατα που έβοσκαν αμέριμνα  σε μια αρμονική συμφωνία με το τοπίο. Από μακριά βλέπουμε ανθρώπους… κατευθυνόμαστε προς την μεριά τους και συναντάμε και εδώ την ίδια φιλόξενη διάθεση να κάνουν ότι μπορούν για μας, να μας φιλοξενήσουν στο κονάκι τους. Ανταποκρινόμαστε στα φιλόξενα αισθήματα τους, ζητώντας να μας φιλέψουν λίγο τσαλαφούτι (τοπικό Αγραφιώτικο γαλακτοκομικό προϊόν, περίπου σαν κατίκι η γαλοτύρι) που υπάρχει σχεδόν πάντα στα βλάχικα κονάκια των Αγράφων και που εμπλούτισε το βραδινό μας. Δίπλα  στη σκηνή  γύρω από τη φωτιά  με τα παιδιά «… μετράμε τ’ αστέρια» και αναζητούμε τους αστερισμούς στον ουρανό, που απ΄ τα  1800 μέτρα περίπου, με ξαστεριά και μακριά από φώτα, βλέπαμε λαμπερότερα και εντονότερα.

Ο ήλιος το πρωί μας βρήκε ακόμα στη σκηνή! Μαζεύουμε γρήγορα-γρήγορα, αποχαιρετάμε από μακριά τους φίλους μας που από νωρίς ακούγαμε τα σαλαγίσματά τους στον καθημερινό σκληρό τους αγώνα  για τα ζώα και με σύμμαχο μία ακόμα υπέροχη μέρα ακολουθούμε το χωματόδρομο για τον αυχένα της Λιακούρας σταματώντας στη παλιά βρύση που βρίσκουμε μπροστά  μας για πρωινό. Με τα παγούρια γεμάτα αρχίζουμε να ανεβαίνουμε αφήνοντας αριστερά μας και χαμηλότερα  το δύσβατο φαράγγι που δημιουργεί το ρέμα της Φτέρης  και την «Άπατη Γη», όπως ονομάζουν οι ντόπιοι  το στενό πέρασμα του ρέματος ανάμεσα σε πανύψηλους βράχους που μπορεί να επισκεφτεί κανείς μόνο το καλοκαίρι και κολυμπώντας σε κάποια σημεία για να καταλήξει στον Αγραφιώτη στο γεφύρι της Ανηφόρας  ή να το ανέβει απ΄ τον Αγραφιώτη  (περιγραφή σε επόμενο αφιέρωμα).

Φτάνοντας κουρασμένοι  στο διάσελο της Λιακούρας η πρόκληση της κορυφής δεξιά μας και η εύκολη κατηφορική πορεία αριστερά μας προς το χωριό Μοναστηράκι όπου κλείνουμε τον κύκλο της περιπλάνησης, μας οδηγεί στη δεύτερη επιλογή μιας και κρίναμε ότι δεν θα μας προσέφερε διαφορετικότερες εικόνες. πέρα απ΄ την ικανοποίηση της κατάκτησης της κορυφής που επιφυλάσσουμε για  επόμενη απόδραση μας σε τούτα τα μέρη.

Στο Μοναστηράκι, περίπου 5 ώρες  απ΄ την Βλαχοπούλα,  φτάνουμε νωρίς το απόγευμα  για να μας παραλάβει  ο φίλος μας που μας άφησε το προηγούμενο πρωί στο Λιθοχώρι. Βέβαια οι πεζοπορικές διαδρομές και τα παλιά δυστυχώς εγκαταλειμμένα μονοπάτια των Δυτικών Αγράφων δεν εξαντλούνται εδώ, αναζητούν όμως υποψιασμένους τοπικούς άρχοντες και φορείς που να αγαπούν πραγματικά τον τόπο και την ιστορία του, να σώσουν, να διαφυλάξουν και να αναδείξουν την ομορφιά τους.                     

"Ευρυτάνας ιχνηλάτης"