Δημοσιεύουμε ένα απόσπασμα από την απάντηση που πήρε η μικρή Virginia O’ Hanlon στο ερώτημά της αν υπάρχει ο Santa Claus, από τον εκδότη της εφημερίδος New York Sun, εκατό χρόνια πρίν. Φαίνεται ότι η απάντηση άρεσε ιδιαιτέρως στους αναγνώστες της εφημερίδος, αφού ανατυπωνόταν κάθε χρόνο μέχρι το 1949, όταν σταμάτησε να εκδίδεται η εφημερίδα. Και σήμερα, όμως, παραμένει στην Δύση ως ένα πολύ γνωστό πρωτοχρονιάτικο κείμενο, το οποίο μπορεί κανείς να το διαβάση και στο internet.
“...Ναι, Βιρτζίνια, ο άγιος Βασίλης υπάρχει.
Υπάρχει, όπως σίγουρα υπάρχει η αγάπη και η γενναιοδωρία και η ευλάβεια και ξέρεις ότι σ’ αγκαλιάζουν και δίνουν στην ζωή σου ομορφιά και χαρά. Αλοίμονο! πόσο ζοφερός θα ήταν ο κόσμος μας αν δεν υπήρχε ο Αη-Βασίλης! Θα ήταν τόσο ζοφερός, όσο αν δεν υπήρχαν Βιρτζίνιες. Δεν θα υπήρχε η αγνή πίστη των παιδιών, η ποίηση, η φαντασία που κάνει υποφερτή την ύπαρξή μας. Δεν θα είχαμε χαρά, παρά μόνο με τις αισθήσεις και την όραση. Το εξωτερικό φως με το οποίο η παιδικότητα γεμίζει τον κόσμο θα σβύση...
...Κανένας δεν βλέπει τον Αη-Βασίλη, αλλά αυτό δεν είναι απόδειξη ότι δεν υπάρχει... Είδες ποτέ νεράϊδες να χορεύουν στα ξέφωτα; Σίγουρα όχι, αλλά αυτό δεν είναι απόδειξη ότι δεν υπάρχουν...
...Δεν υπάρχει Αη-Βασίλης; Δόξα τω Θεώ ζει και θα ζη για πάντα, ...θα συνεχίση να δίνη χαρά στην καρδιά των παιδιών”.
Το γράμμα αυτό ταιριάζει στο πνεύμα και δικών μας εορτών, ημών των Νεοελλήνων, όπως αυτό αποτυπώνεται στις σχολικές εκδηλώσεις, τις οικογενειακές εορτές, τις δηλώσεις των πολιτικών προσώπων και των καλλιτεχνών, τις αναλύσεις και τις αναφορές εγκρίτων δημοσιογράφων, τα επίκαιρα αφιερώματα των εφημερίδων, τις εκπομπές των ραδιοφώνων και της τηλεοράσεως.
Από τα πολλά σημεία της “απαντήσεως”, που θα ήταν ενδιαφέρον να σχολιάσουμε, θα αρκεσθούμε σ’ ένα.
Ο Αη-Βασίλης (ο Santa-Clauss - Άγιος Νικόλαος, για την ακρίβεια) για τους Δυτικούς, όπου γης, δεν είναι ένα συγκεκριμένο πρόσωπο. Αναγνωρίζουν, βέβαια, την ιστορικότητα του αγίου, αλλ’ όμως τα στοιχεία τα οποία έχουν προστεθή είναι τόσο πολλά, που σχεδόν έχει εξαφανισθή η ιστορικότητά του, και φυσικά και η ορθή αναφορά στο πρόσωπό του. Δεν είναι κάποιο πρόσωπο με το οποίο χρειάζεται να έρθουμε σε επικοινωνία, να ακούσουμε τις διδασκαλίες του, να μάθουμε για την ζωή του, να διδαχθούμε από τα κατορθώματά του και τους προσωπικούς του αγώνες για την κατάκτηση της αρετής, για την επιζωγράφηση του καθ’ ομοίωση στο κατ’ εικόνα. Ο Αη-Βασίλης, όπως και ο Θεός του Δυτικού ευδαίμονος ανθρώπου, είναι ένα κατασκεύασμα του ανθρώπου, στο οποίο έχει αποδοθεί κάποιο ιστορικό όνομα. Δεν είναι ένα πρόσωπο - φορέας της άκτιστης Χάρης του Θεού, η Οποία τον γέμισε με αρετές, αλλά είναι μια προσωποποίηση ορισμένων φυσικών αρετών. Το πρόσωπο ζητά από μας να εξέλθουμε από τον εαυτό μας. Η προσωποποίηση προσφέρη κάλυψη στο κλείσιμό μας. Το πρόσωπο θα ζητήση κάτι από εμάς που πιθανόν να μας στοιχίση, ίσως και να μας ελέγξη. Η προσωποποίηση είναι φτιαγμένη για να μας δίδη, ή αν ζητήση, να ζητήση αυτό που εμείς θέλουμε να ζητήση.
Ο άγιος Βασίλειος του Ρωμαίϊκου, όπως τον περιγράφει ο Φώτης Κόντογλου, “είτανε σαν καλόγερος ζητιάνος, με μια σκούφια παλιά στο κεφάλι του, και τα ράσα του είτανε τριμμένα και μπαλωμένα και τα τσαρούχια του τρύπια, κ’ είχε κ’ ένα παλιοτάγαρο αδειανό”. Αυτός ο Αη-Βασίλης γυρνούσε στα χωριά των Χριστιανών και δεν έδιδε δώρα (σαν αυτά που βγάζουν από το σακκούλι τους κάθε λογής μάγοι), παρά ζητούσε: “ποιος θα τον γιορτάσει με καθαρή καρδιά” (το τί σημαίνη “ζητούσε καθαρή καρδιά”, το λένε τα γραπτά κείμενα που μας άφησε: νούς συγκεντρωμένος, καθαρός, προσευχόμενος, άσκηση σώματος, εκκοπή θελήματος). Και όταν βρήκε Χριστιανό όπως τον ήθελε, όπως τον θέλη ο Θεός, τον Γιάννη τον Βλογημένο, κάθισε μαζί του και με την φαμελιά του και τους ευλόγησε, προσφέροντας την ειρήνη και την χαρά του Χριστού, σ’ αυτούς που ήταν ήδη άξιοι της ειρήνης, και προσευχήθηκε μαζί τους, με τις προσευχές της Εκκλησίας μας, και τήρησε και το έθιμο, και δεήθηκε στον Θεό. Δεν έκρινε όσους δεν φάνηκαν άξιοί του, αλλά και δεν δέχθηκε να συμβάλλη στην διατήρηση της “ψευδαίσθησης της αυτάρκειάς τους”. Κτύπησε τις πόρτες για να τον δεχθούν, αλλ’ όμως παρουσιάσθηκε, όπως παρουσιάζεται ο Κύριος της δόξης στον αιώνα τούτον της δοκιμασίας, της ετοιμασίας και της μετανοίας: “άτιμος”, άδοξος, ασθενής. Δεν θέλουν οι άγιοι του Θεού να παρουσιάζονται ως χορηγοί, ως θαυματοποιοί, προκαλώντας δέος και ασφυκτική ευγνωμοσύνη. Δεν θέλουν να ξεγελάσουν την θέλησή μας, αλλά να την δοκιμάσουν, και τότε δίδουν τα δώρα τους: την ειρήνη και την χαρά του Χριστού.
Ο Santa Clausι, η προσωποποίηση της ευδαιμονίας, του συναισθηματισμού, της ηθικολογίας, τί σχέση μπορεί να έχη με τον Άγιο Βασίλειο (ή τον Άγιο Νικόλαο, αν θέλετε); Δεν θέλω να φανώ πικρός, ασχολούμενος με ένα παιδικό πρωτοχ
ρονιάτικο όνειρο. Αναρωτιέμαι όμως: ο Αη-Βασίλης (ο στρουμπουλός) “δίδει την χαρά στην καρδιά των παιδιών”, ή μήπως παίρνει την δική τους;Ν.Γ.
πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου