Ηλεκτρονικό τσιγάρο: Ήρθε για να μείνει (;)

της Έλενας Μπούλια

Η γεύση του είναι, κατά κανόνα, απολαυστική. Ο καπνός του αρωματικός. Το κόστος του σίγουρα χαμηλότερο συγκριτικά με αυτό του κανονικού τσιγάρου. Συν του ότι επιτρέπεται -σχεδόν- παντού. Το ηλεκτρονικό τσιγάρο αρχίζει να μπαίνει δυναμικά στη ζωή μας, επιδιώκοντας να αποτελέσει όχι απλά μόδα αλλά έναν νέο τρόπο ζωής –πιο υγιεινό; Οι γιατροί -πνευμονολόγοι και όχι μόνο- επισημαίνουν ότι τα διαθέσιμα δεδομένα, απαραίτητα για να δώσουν σαφείς απαντήσεις, είναι προς το παρόν ανεπαρκή, εκφράζοντας ωστόσο ανησυχίες για τα συστατικά του. Οι κατασκευάστριες εταιρίες, από την άλλη, έχουν τα δικά τους επιχειρήματα που πείθουν όλο και περισσότερους.

Τι πρέπει, λοιπόν, να γνωρίζουμε για το ηλεκτρονικό τσιγάρο;
Το ηλεκτρονικό τσιγάρο αποτελεί ένα νέο μέσο απόλαυσης της αίσθησης του καπνίσματος –οι κατασκευάστριες εταιρίες το ονομάζουν και «υγιεινό κάπνισμα». Πρόκειται για μία συσκευή, η οποία -τουλάχιστον όσον αφορά τα περισσότερα μοντέλα- δεν διαφέρει πολύ από τα κανονικά τσιγάρα ως προς την όψη, όμως είναι πολύ πιο βαριά (περίπου όσο ένα στυλό). Πέρα από τσιγάρο, υπάρχει και ηλεκτρονικό πούρο, αλλά και πίπα.

Επίσης, αντί για καπνό που παράγει το κανονικό τσιγάρο, η «συσκευή» αυτή παράγει ατμό. Ο ατμός αυτός, σύμφωνα με τους κατασκευαστές, μπορεί να περιέχει νικοτίνη -ή μπορεί και όχι, αν ο χρήστης δεν το επιθυμεί- πάντως δεν έχει πίσσα, ούτε πολλές ακόμα από τις βλαβερές ουσίες που βρίσκουμε στο κανονικό τσιγάρο. Περιέχει, ωστόσο, ένα υγρό με έλαια διαφόρων «γεύσεων», τα οποία, όπως λένε οι γιατροί αναφερόμενοι σε σοβαρούς κατασκευαστές, είναι ακίνδυνα σε βραχυχρόνια χρήση.

Τα μέρη του ηλεκτρονικού τσιγάρου
Τα μέρη του ηλεκτρονικού τσιγάρου είναι τρία: Ο ατμοποιητής, που είναι συνήθως το μεσαίο τμήμα της συσκευής, η μπαταρία, που αποτελεί το μεγαλύτερο κομμάτι του και βρίσκεται στο τελείωμα της συσκευής (κοντά στην «καύτρα») και το φιλτράκι, εκεί που αποθηκεύεται το υγρό και το επιστόμιο του τσιγάρου.

Ο ατμοποιητής έχει μέσα μία μικροσκοπική αντίσταση στην οποία καταλήγει το υγρό άτμισης, το οποίο ατμοποιείται και δίνει στον χρήστη τον ατμό που εισπνέει. Πρόκειται για το μέρος του ηλεκτρονικού τσιγάρου που αντιμετωπίζει τα περισσότερα προβλήματα, καθώς, ανάλογα πάντα με το μοντέλο, μπορεί πάνω στην αντίσταση να στερεοποιηθούν υπολείμματα υγρού και έτσι να μειωθεί η απόδοση της ή να μπουκώσει το φιτίλι και να μην τροφοδοτεί σωστά με υγρό την αντίσταση, οπότε θα δίνει την γεύση καμένου. Έτσι πολλοί ατμοποιητές έχουν μικρό χρόνο ζωής -από μία εβδομάδα μέχρι έναν μήνα-, ακόμα κι αν τους συντηρούμε τακτικά, σύμφωνα με τις οδηγίες των κατασκευαστών. Γι’αυτόν τον λόγο κάποιοι άλλοι κατασκευαστές έχουν φτιάξει ηλεκτρονικά τσιγάρα με ατμοποιητές που αντικαθίστανται όταν «χαλάσουν».

Οι μπαταρίες των ηλεκτρονικών τσιγάρων είναι επαναφορτιζόμενες λιθίου. Υπάρχουν μπαταρίες αυτόματες –που παίρνουν μπρος με την εισπνοή- αλλά και χειροκίνητες, που παίρνουν μπρος με κουμπάκι που πατάει ο χρήστης όταν «τραβάει τζούρα».

Τέλος, το «φιλτράκι» είναι ο χώρος όπου αποθηκεύεται το υγρό και μπορεί να είναι είτε σαν αμπούλα με υγρό είτε σαν φυσίγγιο με σπογγώδες υλικό. Το υγρό αυτό που δίνει την γεύση και το «εφέ» του καπνού περιέχει προπυλενογλυκόλη (PG) ή φυτική γλυκερίνη (VG) ή μείξη και των δύο και αποσταγμένο νερό για αραίωση. Αν ο χρήστης το επιθυμεί μπορεί να περιέχει και νικοτίνη, ενώ μέρος του υγρού είναι και τα έλαια που δίνουν ουσιαστικά τις διάφορες γεύσεις (φρουτώδεις, γλυκές, μέντα κλπ). Μέσα στο φιλτράκι υπάρχει φυσικά και ένα σύστημα τροφοδοσίας που διοχετεύει το υγρό στην αντίσταση.

Η αίσθηση του καπνίσματος
Καθώς πρόκειται ουσιαστικά για μία ηλεκτρονική συσκευή, απαιτεί διαφορετικό χειρισμό από αυτόν του κανονικού τσιγάρου. Αυτό σημαίνει ότι ο χρήστης δε μπορεί να τραβά γρήγορες, επαναλαμβανόμενες τζούρες, αλλά απαλές και μακρόσυρτες, για να προλάβει το φιτίλι της αντίστασης να ποτίσει με το υγρό. Επίσης, χρειάζεται ένας μικρός προγραμματισμός για να υπολογίσει κανείς το υγρό και την μπαταρία και να μην ξεμείνει. Γι’αυτό χρήσιμο είναι να έχει κανείς περισσότερες από μία μπαταρίες και μεγάλα δοχεία υγρού.

Οι τεχνικοί τέτοιων τσιγάρων λένε πως ένα καλό ηλεκτρονικό τσιγάρο έχει αυτονομία μπαταρίας και υγρού έως 2 ώρες με μέτρια χρήση, ενώ όσο πιο μεγάλο είναι το ηλεκτρονικό τσιγάρο τόσο περισσότερο αυξάνεται η αυτονομία, η οποία μπορεί να φτάσει ακόμα και τις δύο μέρες.

Κόστος
Στην αγορά υπάρχουν αμέτρητα μοντέλα ηλεκτρονικών τσιγάρων, με τις μεγάλες βιομηχανίες πρωτογενούς παραγωγής να βρίσκονται στην Κίνα. Η μέση τιμή ενός ηλεκτρονικού τσιγάρου είναι στα 50 ευρώ, αν και υπάρχουν και πολύ φθηνότερα, που προβληματίζουν, ωστόσο, για την ποιότητα κατασκευής τους.

Πέρα από το ηλεκτρονικό τσιγάρο, το οποίο θα αγοράσει κανείς μία φορά, πρέπει ο ενδιαφερόμενος να συνυπολογίσει και το κόστος των αξεσουάρ-αναλώσιμων. Έτσι, οι τιμές των ανταλλακτικών φίλτρων κυμαίνονται στα 7 ευρώ (ανά 5 τεμάχια), των ανταλλακτικών μπαταριών από 12 έως 25 ευρώ ανάλογα με την αυτονομία της μπαταρίας, οι φορτιστές κοστίζουν περί τα 10 ευρώ, ενώ κάθε νέος ατμοποιητής κοστίζει από 10 έως 15 ευρώ. Το κόστος του υγρού αναπλήρωσης κυμαίνεται από 15 έως 30 ευρώ, για ένα δοχείο των 30 ml, το οποίο για έναν μέσο καπνιστή μπορεί να «κρατήσει» δύο με τρεις εβδομάδες.

Ηλεκτρονικά τσιγάρα μπορείτε να αγοράσετε είτε από φυσικά καταστήματα εταιριών-αντιπροσώπων, είτε online από την Ελλάδα ή το εξωτερικό. Καθώς τα σημεία πώλησης είναι αμέτρητα, μπορείτε να δείτε όλους τους Έλληνες αντιπροσώπους εδώ. Επίσης, κάποια ηλεκτρονικά τσιγάρα πωλούνται και σε ορισμένα φαρμακεία, αν και οι χρήστες λένε ότι οι τιμές εκεί είναι πολύ υψηλότερες από το να το αγοράσει κανείς online.

Ηλεκτρονικό τσιγάρο και υγεία
Οι κατασκευαστές ηλεκτρονικών τσιγάρων επιμένουν ότι συγκριτικά με το να καπνίζει κανείς κανονικά τσιγάρα, το ηλεκτρονικό έχει μόνο πλεονεκτήματα σε θέματα υγείας. Καταρχήν, όπως υποστηρίζουν, βελτιώνει το αναπνευστικό ατόμων που πάσχουν από σοβαρά προβλήματα αναπνευστικής δυσλειτουργίας. Από εκεί και πέρα, υπάρχει περίπτωση να εμφανίσει κανείς ευαισθησία σε κάποιο συστατικό του, αλλά αυτό είναι σπάνιο και η ευαισθησία προσωρινή, εφόσον διακοπεί η χρήση.

Η πνευμονολόγος-φυματιολόγος-ομοιοπαθητικός κ. Ευαγγελία Βλέτση εξηγεί ότι οι ουσίες που περιέχονται στο ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι ακριβώς ίδιες με αυτές που χρησιμοποιούνται στα μηχανήματα ξηρού πάγου για να παράγουν ατμό ως εφέ. Πρόκειται, λοιπόν, για ουσίες που ναι μεν είναι τοξικολογικά ασφαλείς και θεωρούνται μη καρκινογόνες, αλλά λόγω του ότι είναι πετρελαϊκά προϊόντα δεν θα μπορούσαν να είναι εντελώς αθώες. Άλλωστε, θα χρειαστεί να περάσουν ακόμα πολλά χρόνια ώστε να προκύψουν ασφαλείς μελέτες που να δείχνουν πώς μπορούν να βλάψουν αυτές οι ουσίες τον οργανισμό.

Ωστόσο, λέει η κ. Βλέτση «σε σχέση με το κανονικό τσιγάρο που είναι ξεκάθαρα πιο βλαβερό, εγώ προτείνω το ηλεκτρονικό τσιγάρο ως μέσο απεξάρτησης από την συνήθεια της κίνησης του καπνίσματος. Όχι, όμως, σαν υποκατάστατο του τσιγάρου.» Η ίδια λέει ότι σε συνδυασμό με τον βελονισμό, ο οποίος αποδεδειγμένα βοηθά εννέα στους δέκα που θέλουν να διακόψουν το κάπνισμα, μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει το ηλεκτρονικό τσιγάρο για μερικούς μήνες και στην συνέχεια να το πετάξει. Προτείνει δε στους εθισμένους στη νικοτίνη χρήστες να επιλέξουν στην αρχή φίλτρα νικοτίνης, τα οποία θα αναμείξουν σταδιακά με άλλα αρώματα μέχρι να φτάσουν να χρησιμοποιούν αποκλειστικά φυσικά διαλύματα γλυκερίνης με αιθέρια έλαια σε όποιο άρωμα ο καθένας προτιμά.

Τι λένε οι χρήστες;
Ο Μάριος, 25 ετών, και η Άννα, 32 ετών, καπνιστές και οι δύο στράφηκαν στο ηλεκτρονικό τσιγάρο μόλις πριν έναν μήνα και προς το παρόν δηλώνουν ικανοποιημένοι. Της Άννας της το αγόρασε ο σύζυγός της, με την ελπίδα ότι έτσι κάνει κάτι καλό για την υγεία της και προκειμένου να μη «βρωμά το σπίτι μονίμως τσιγαρίλα». Αρχικά έκαναν μία παραγγελία από Κίνα, λόγω οικονομικότερης τιμής «και επειδή τα ηλεκτρονικά τσιγάρα έμοιαζαν πράγματι με τσιγάρα και όχι με κλαδί δέντρου. «Αποδείχτηκαν, όμως, άβολα σε όλα τα άλλα (φόρτιση, αλλαγή φίλτρου κλπ), οπότε πρόσφατα αγοράσαμε ένα άλλο, από Ελλάδα, το οποίο δεν μοιάζει μεν με τσιγάρο, αλλά δείχνει προς το παρόν να «κρατάει» περισσότερο».

Ο Μάριος επέλεξε το ηλεκτρονικό τσιγάρο γιατί ήθελε να σταματήσει να καπνίζει καπνό και σταδιακά να σταματήσει και το ηλεκτρονικό –για την ακρίβεια του το αγόρασε ένα φίλος του από ένα ξένο ηλεκτρονικό κατάστημα. Αυτό που τον ικανοποιεί με το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι ότι, πέραν του ότι γλύτωσε την πίσσα, το διοξείδιο του άνθρακα και τη «βρώμα της τσιγαρίλας» του κανονικού τσιγάρου, μπορεί πλέον να καπνίζει στο γραφείο, στο σινεμά και στο αυτοκίνητο. «Ωστόσο, έχω ‘κολλήσει’ με το ηλεκτρονικό, με αποτέλεσμα να μη θέλω να το σταματήσω, αλλά νομίζω πως αν το πάρω απόφαση θα είναι πιο εύκολο».

Ως προς το κόστος, η Άννα λέει ότι για κανονικά τσιγάρα ήθελε κάθε μήνα 30 ευρώ –τον χρόνο γύρω στα 360 ευρώ. Το νέο ηλεκτρονικό τσιγάρο που αγόρασε κόστισε περί τα 100 ευρώ, οπότε μαζί με τα αναλώσιμα υπολογίζει ότι θα της «έρχεται μία ή άλλη». Ο Μάριος υπολογίζει ότι του «έρχεται οικονομικότερα» το ηλεκτρονικό τσιγάρο, αφού πέρα από τα 30 ευρώ που κόστισε η πρώτη αγορά, κάθε μήνα τώρα θα δίνει 15 ευρώ για υγρά νικοτίνης και 6-10 ευρώ για τον ατμοποιητή. Για καπνό στριφτών τσιγάρων έδινε μέχρι πρόσφατα περί τα 30 ευρώ τον μήνα.