«Εγώ κολακεύομαι να πιστεύω ότι αν δεν είχα γίνει ποιητής θα μπορούσα να είμαι ένας καλός ζωγράφος» έγραφε ο Οδυσσέας Ελύτης στην «Αυτοπροσωπογραφία σε λόγο προφορικό» (εκδ. Υψιλον). Οποιες κι αν ήταν οι φιλοδοξίες του κορυφαίου ποιητή μας, γεγονός είναι ότι η σχέση του με τη ζωγραφική παρέμεινε ιδιαίτερη, προσωπική, σε βάθος χρόνου.
Μικρές ζωγραφιές, υδατογραφίες, ευφάνταστα κολάζ και σχέδια συνοδεύουν τις ποιητικές του συλλογές («Ο κήπος με τις αυταπάτες», «Ιδιωτική οδός», κά), εκφράζοντας το συναίσθημα των στίχων του, τις εικόνες των λέξεών του Το μυστήριο της ζωής, ο άνθρωπος και τα πάθη του, η θεϊκή υπόσταση της φύσης πήραν τα σχήματα και τα χρώματα που οραματίστηκε Ανεμοι, κύματα, κούροι και κόρες «ο κόσμος, ο μικρός ο μέγας» συμπυκνώνεται στις συνθέσεις του.
Μια έκθεση με τίτλο «Ο κόσμος του Οδυσσέα Ελύτη. Ποίηση και ζωγραφική» που εγκαινιάζεται στις 22 του μήνα στο ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη, με την ευκαιρία των 100 χρόνων από τη γέννηση του νομπελίστα, δίνει την ευκαιρία στο κοινό να προσεγγίσει και τις δύο όψεις της δημιουργίας του και να αφουγγραστεί το διάλογό τους.
Πρόκειται για μεγάλο αφιέρωμα που χωρίζεται σε τρεις ενότητες: Η πρώτη περιλαμβάνει τις υδατογραφίες, τα κολάζ και τα σχέδια του Ελύτη. Η δεύτερη αποσπάσματα από αισθητικά δοκίμια που έγραψε για μεγάλους ζωγράφους και γλύπτες όπως οι: Πικάσο, Θεόφιλος, Παρθένης, Εγγονόπουλος, Τσαρούχης, Μόραλης, Φασιανός, μαζί με χειρόγραφά του, εκδόσεις των έργων του, καθώς και δημοσιευμένες και αδημοσίευτες φωτογραφίες του. Ακόμα, θα παρουσιαστούν έργα συγχρονων ελλήνων εικαστικών εμπνευσμένα από την ποίησή του.
«Ο Οδυσσέας Ελύτης μπορεί να διεκδικήσει αβίαστα τον τίτλο του πιο φιλότεχνου, του πιο ειδήμονα ποιητή του 20ού αιώνα» επισημαίνει η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα στον κατάλογο που συνοδεύει την έκθεση και περιλαμβάνει ακόμα κείμενα των Ελένης Γλύκατζη-Αρβελέρ, Γιώργου Μπαμπινιώτη, Αλέκου Φασιανού, Ιουλίτας Ηλιοπούλου κ.ά.
Δεν είναι μόνο η θεωρία των «ανταποκρίσεων» του Μποντλέρ και του Μαλαρμέ, οι οποίοι μιλούν για «συγγυμνασία» των αισθήσεων που τον ενδιαφέρει. Από νωρίς μυείται στη μοντέρνα τέχνη και στο Παρίσι γνωρίζει τον Ματίς, τον Πικάσο, τον Σαγκάλ, τον Τζακομέτι. Την άνοιξη του 1935 ο Ανδρέας Εμπειρίκος τού ανοίγει τη μεγάλη βιβλιοθήκη του. «Στο διαμέρισμα του Εμπειρίκου στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας, έκθαμβος ο νεαρός ποιητής ανακάλυπτε τους πίνακες "με τα εξωφρενικά θέματα" και τα κολάζ των σουρεαλιστών, του Μαξ Ερνστ, του Οσκαρ Ντομίνγκεθ, του Βικτόρ Μπρονέρ, του Υβ Τανγκί» συνεχίζει η Μ. Λαμπράκη-Πλάκα. «Τον Μάρτιο του 1936 οργανώθηκε στο διαμέρισμα του Εμπειρίκου και η "Πρώτη υπερρεαλιστική έκθεση των Αθηνών", όπου ο ποιητής εξέθεσε πρώτη φορά και τα δικά του έργα "πεντ' έξι κολάζ", "συνεικόνες" θα τα ονομάσει εύστοχα αργότερα».
Στις προσωπικές του συνθέσεις εμπνέεται από τη μικρή γωνιά της Μεσογείου, όπου έζησε, μεταφέροντας μνήμες από την κλασική Ελλάδα και το Βυζάντιο. Η θάλασσα αποτελεί σημαντικό σημείο αναφοράς όπως και η γυναίκα, γυμνή, αισθησιακή, που μετουσιώνεται σε πουλί ή άγγελο. «Ενας άγγελος θηλυκός σε όλη του τη δόξα» όπως τον φαντάζεται ο ποιητής με «φτερούγες από θαλασσινά όστρακα». Η κόρη του Ποσειδώνα «Ευάνδη», η «Θεά Φυτώ», η «Κόρη στο γυαλί», «Η γυναίκα με τα λευκά»....
«Οι υδατογραφίες του με τα διάφανα χρώματα, τις θερμές σκιές, τη γεωμετρική αφαίρεση και την εκφραστική ενάργεια προβάλλουν την πιο μυστηριακή και ερωτική αίσθηση της ζωής» σημειώνει στον ίδιο κατάλογο ο Τάκης Μαυρωτάς, διευθυντής εικαστικού προγράμματος του ιδρύματος Θεοχαράκη. «Η λυρική πνοή της ποιητικής του ιδιοσυγκρασίας φανερώνεται μέσα από τους ιριδισμούς των υδατογραφιών του».
Ο Ελύτης παλεύει με τα χρώματα: «Ξυπνάω τις νύχτες ανήσυχος για κάποιαν απόχρωση του μωβ» γράφει, ενώ ψάχνει σε περιοδικά, κόβει εικόνες, κάνει εκατοντάδες συνδυασμούς στο κολάζ. «Επεδίωκα με το τελικό αποτέλεσμα κάτι παραπλήσιο μ' αυτό που επεδίωκε ένας ζωγράφος. Και αυτό μου στοίχισε ώρες εργασίας και αφάνταστο μόχθο που, μερικοί επιπόλαιοι από τους θεατές, όχι μόνο δεν τον διέγνωσαν, αλλά με κατηγόρησαν και για προχειρολογία και παιδικότητα», παραπονιέται.
Για τον Ελύτη τα χρώματα ήταν οι βιταμίνες του, έχει πει παλιότερα στο «7» η ποιήτρια Ιουλίτα Ηλιοπούλου: «Υπήρχαν στιγμές που ένιωθε ότι η ποίηση είναι αχάριστη, δεν επιστρέφει τη χαρά της εικόνας της, ενώ η ζωγραφική του επέστρεφε χαρά οπτική»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου