Αποκομμένη από την άλλη Μακεδονία και τον κόσμο ολόκληρο, φυσικός και πνευματικός παράδεισος με απερίγραπτο μεγαλείο και κάλλος, είναι η ανατολική χερσόνησος της Χαλκιδικής, το ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ, η ΑΚΤΗ των αρχαίων Ελλήνων, ο θεϊκός ΑΘΩΣ, το ΠΕΡΙΒΟΛΙ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ, όπως την αποκαλούν οι καλόγεροι, που αιώνες μονάζουν στις είκοσι μεγάλες μονές, στις σκήτες, στα ησυχαστήρια και τα ερημητήριά της
Είναι η Μοναστική πολιτεία του Αγίου Όρους, με ιστορικά καστρομονάστηρα, κελιά χωμένα σε σπηλιές ή κρεμασμένα σε βράχους, πύργους, τρούλους, καμπαναριά, ψαλμωδίες..., ένα βουνό-ναός με θόλο τον ουρανό, κιβωτός χιλιόχρονη της Χριστιανικής Ορθοδοξίας.
Έχει έκταση 336 τ. χλμ., μήκος ακτών 112 χλμ., 1.550 κατοίκους.
Ο Άθως (ύψος 2.033 μ.) κατάφυτος, μυστικός, επιβλητικός - ιδιαίτερα στο νότιο τμήμα - με γκρεμούς φοβερούς, αναδύεται μεγαλοπρεπής από το Βόρειο Αιγαίο και υψώνει τη σπαθωτή κορυφή του, συχνά καλυμμένη με νέφη, δυο χιλιάδες τριάντα τρία μέτρα ψηλά στους αιθέρες. Από το εκκλησάκι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, που σελαγίζει το Σταυρό του στην κορυφή, ανάμεσα Ουρανού και Γης, όταν η ατμόσφαιρα είναι καθαρή, αγναντεύεις σχεδόν το μισό Αιγαίο με τις στεριές που το περιβάλλουν ως τις ακτές της Τρωάδας ανατολικά και τις κορυφές του Ολύμπου στη Δύση. Κάποιοι μοναχοί με το ασκημένο μάτι τους ξεδιακρίνουν και τον τρούλο της Αγια-Σοφιάς σαν θεία οπτασία ανάερα, μακριά στη μαγική Ανατολή.
Το Άγιον Όρος είναι ένα ζωντανό μουσείο ιστορίας και τέχνης. Η αρχιτεκτονική όλων των μονών έχει το τυπικό βυζαντινό μοναστικό σχήμα. Όλες θεόκτιστες έχουν φρουριακή διάταξη, διότι μόνιμα αποτελούσαν στόχο πειρατών και κατακτητών. Τα κτίρια, σαν φρούρια στη βάση με τα κελιά - αετοφωλιές - στην κορυφή υψώνονται πολυώροφα σε φύσει ασφαλείς θέσεις τα περισσότερα, ενισχυμένα με τείχη και πύργους. Στη μέση του οικοδομικού συγκροτήματος υπάρχει αυλή με το καθολικό της μονής, την τράπεζα, τη φιάλη και παρεκκλήσια. Η ιστορία της κτίσης τους δεν είναι απόλυτα γνωστή και συχνά συγχέεται με παραδόσεις και θρύλους.
Οι πύργοι ισχυροί, ψηλοί, επιβλητικοί ορθώνονται γιγάντιοι φρουροί και βιγλάτορες πάνω από τα άλλα κτίσματα των μονών. Πλάι τους τα κωδωνοστάσια, οι τρούλοι των ναών και τα κυπαρίσσια αγωνίζονται να υψωθούν ως τις κορυφαίες τους επάλξεις.
Τα καθολικά, δηλ. οι κεντρικοί ναοί των μονών, έχουν όλα σχεδόν τον ίδιο αγιορείτικο ρυθμό. Είναι τετρακίονοι ναοί μ' έναν μεγάλο κεντρικό τρούλο και άλλους μικρούς τριγύρω, τρίκοχοι, με διπλό νάρθηκα, τον εσωνάρθηκα ή λιτή και τον εξωνάρθηκα, και παρεκκλήσια. Στον τρούλο εικονίζεται ο Παντοκράτορας.
Τα τέμπλα είναι ξυλόγλυπτα ή μαρμάρινα, πολλά εξαίρετης τέχνης, οι κίονες μαρμάρινοι με ωραία κιονόκρανα, οι τοιχογραφίες τους μοναδικές, θαυμάσια εικονοστάσια, προσκυνητάρια, πολυέλαιοι, κανδήλες, μαρμαροθετήματα, χοροστάσια, φορητές εικόνες κ.ά. κοσμούν το εσωτερικό τους.
Κοντά στην είσοδο του καθολικού, στην αυλή της μονής, βρίσκεται η φιάλη. Είναι μαρμάρινη, κυκλική ή πολυγωνική, με κομψούς κίονες και τρούλο. Στο κέντρο υπάρχει το αναβρυτήριο. Εκεί τελείται ο αγιασμός.
Απέναντι από την είσοδο του ναού είναι χτισμένη η τράπεζα της μονής, το εστιατόριο των μοναχών. Εσωτερικά είναι ευρύχωρη αίθουσα με πολλά μαρμάρινα ή ξύλινα τραπέζια σε σειρές. Απαραίτητος είναι ο άμβωνας, όπου κατά τη διάρκεια του φαγητού ο αναγνώστης διαβάζει βίους αγίων κ.ά. ιερά κείμενα. Τους τοίχους πολλών τραπεζών κοσμούν θαυμάσιες τοιχογραφίες. Κοντά στην τράπεζα βρίσκονται το μαγειρείο, ο φούρνος, οι αποθήκες.
Γύρω από την αυλή υψώνονται τα κτίρια με τα κελιά των μοναχών. Πολλά είναι αριστουργήματα της παραδοσιακής μακεδονικής και βυζαντινής τέχνης. Το αρχονταρίκι (ξενώνας) είναι ένας χαρακτηριστικός, πολύ φροντισμένος, χώρος σε κάθε μονή.
Απαραίτητος σε κάθε μονή είναι ο αρσανάς, το λιμανάκι. Με τη μονή τον συνδέει γραφικό, αλλά και συχνά, και κατά την ανάβαση, πολύ... κουραστικό μονοπάτι.
Τα καθολικά, οι τράπεζες των μονών, τα κυριακά των σκητών και τα εκατοντάδες παρεκκλήσια του Όρους, κατάγραφα, είναι οι θησαυροί της βυζαντινής αγιογραφίας. Στους τοίχους τους ο μέγας Μανουήλ Πανσέληνος, ο Θεοφάνης ο Κρης, ο Μιχαήλ Αστραπάς κ.ά. πολλοί προγενέστεροι και νεότεροι τους αγιογράφοι δημιούργησαν αθάνατα έργα.
Το Αγιον Όρος επί χίλια σχεδόν χρόνια είναι ένα μεγάλο, γνήσιο βυζαντινό ελληνικό καλλιτεχνικό κέντρο. Ανέδειξε μεγάλους δημιουργούς, δέχτηκε αγιογράφους από άλλες περιοχές κι επηρέασε κι επηρεάζει βαθιά με τη ζωγραφική του όλη τη Χριστιανική Ορθοδοξία. Εκτός από τη μνημειακή ζωγραφική, πολύτιμοι θησαυροί του Όρους είναι οι αναρίθμητες φορητές εικόνες. Πολλές είναι εξαιρετικά παλιές, θαυματουργές, σπάνιας τέχνης. Μερικές θεωρούνται αχειροποίητες. Συναρπαστικές αγιορείτικες παραδόσεις μιλούν για την πρώτη εμφάνιση τους στο Όρος. Είναι η περίφημη εικόνα της Θεοτόκου "Αξιον Εστί" στο Πρωτάτο, ή Πορταΐτισσα στη μονή Ιβήρων, η Οδηγήτρια στο Χελανδάρι, η Κουκουζέλισσα στη Λαύρα κ.ά. θησαυρός ανεκτίμητος είναι οι μικρογραφίες των χειρογράφων του Όρους με απαράμιλλες εικόνες αγίων, εκπληκτικά επίτιτλα, αρχικά γράμματα κ.ά. παραστάσεις Υπάρχουν ακόμη ψηφιδωτές εικόνες, ανάγλυφα και γλυπτά. Μοναδικά είναι πολλά δημιουργήματα μικροτεχνίας, σκαλισμένα σε πολύτιμους λίθους, ελεφαντόδοντο, ξύλο, χρυσό κ.ά. Αξίζει επίσης να αναφέρουμε τους καλλιτεχνικούς σταυρούς, τα μοναδικά καλύμματα των Ευαγγελίων, τα χρυσά και αργυρά δισκοπότηρα κ.ά. ιερά σκεύη, τους χρυσοΰφαντους και χρυσοκέντητους επιταφίους, τα πολύτιμα άμφια κ.ά.
Το Αγιον Όρος διοικείται, σύμφωνα με τα παλαιά Τυπικά και ειδικό Καταστατικό Χάρτη, ως αυτόνομη περιοχή του Ελληνικού Κράτους (Πνευματικά υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο). Την εκτελεστική εξουσία ασκεί τετραμελής Ιερά Επιστασία, ενώ τη νομοθετική η εικοσαμελής Ιερά Σύναξις, στην οποία αντιπροσωπεύονται όλες οι μονές. Πρόεδρος της Ιεράς Επιστασίας είναι ο αντιπρόσωπος της πρώτης στην τάξη μονής, που ονομάζεται Πρώτος ή Πρωτεπιστάτης.
Όλοι εκλέγονται με άψογες δημοκρατικές διαδικασίες από τους μοναχούς. Ο πολιτικός διοικητής του Αγίου Όρους ορίζεται από το Ελληνικό Κράτος και υπάγεται στο Υπουργείο Εξωτερικών. Διοικητική έδρα του Όρους είναι οι Καρυές. Επίνειο των Καρυών είναι η Δάφνη.
Οι Καρυές είναι μια ιδιαίτερη, μικρή γραφική περιοχή που βρίσκεται σε υψόμετρο 370 μέτρων. Είναι μάλιστα η πρωτεύουσα της μοναστικής κοινότητας του Αγίου Όρους, έδρα του Πρώτου, της Ιερής Επιστασίας και της Ιεράς Συνέλευσης. Στις Καρυές υπάρχουν επίσης: αστυνομικό τμήμα, αγροτικό νοσοκομείο, ταχυδρομείο, η κεντρικά διεύθυνση του ΟΤΕ κα. Στη μέση της Χερσονήσου και με υπέροχη θέα στις ανατολικές ακτές του Αιγαίου, οι Καρυές αποτελούν ένα κοινόβιο (κονάκι) με εργαστήρια, καταστήματα, ξενώνες και εστιατόρια.
η συνέχεια εδώ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου