Aφίσα στα γερµανικά, µε την οποία διαφηµίζονται τα χανιώτικα µανταρίνια στις αρχές του 20ού αιώνα
του Νικόλα Ζώη
Η έκθεση µε παλιές αφίσες των ελληνογερµανικών συναλλαγών δεν φιλοδοξεί να λύσει σύγχρονα προβλήµατα. Καθρεφτίζει όµως την αισθητική που κυριάρχησε στις ανταλλαγές προϊόντων των δύο χωρών για έναν αιώνα.
Λευκό κρασί από τους εύφορους αµπελώνες στις όχθες του ποταµού Ρήνου. Αφρώδης µπίρα του Μονάχου στα καλύτερα εστιατόρια της Αθήνας. Κορινθιακές σταφίδες στα παντοπωλεία του Βερολίνου και από εκεί στα γλυκά της γερµανίδας νοικοκυράς. Οι ελληνογερµανικές εµπορικές συναλλαγές ξεκίνησαν φυσικά από εδώδιµα και ηδύποτα. ∆εν άργησαν, όµως, να συµπληρωθούν από τα πιο χαρακτηριστικά εξαγωγικά προϊόντα των δύο χωρών και να υποστηριχθούν από τις διαφηµίσεις της εποχής.
Η έκθεση «1870 - 1970: ένας αιώνας ελληνογερµανικού εµπορίου στον καθρέφτη της διαφήµισης» του Ελληνογερµανικού Εµπορικού καιΒιοµηχανικού Επιµελητηρίου και του Ινστιτούτου Γκαίτε δεν παρουσιάζει το ισοζύγιο εισαγωγών - εξαγωγών των δύο χωρών µε ολίγη από νοσταλγία, απαραίτητη σε περίοδο κρίσης. «Η αξία της έκθεσης», λέει ο διευθύνων σύµβουλος του Επιµελητηρίου Μάρτιν Κναπ «είναι ιστορική καικαλλιτεχνική.
Είναι σηµαντική πηγή για τις αισθητικές αντιλήψεις της περιόδου και για τον παλµό της κοινωνίας που προσπαθούσαν να “πιάσουν” οι διαφηµιστές». Η αισθητική των παλιών διαφηµίσεων, «που προέρχονται από εφηµερίδες, περιοδικά, ιδιωτικές συλλογές και άλλες πηγές», κάνει παιχνίδια τόσο µε το ρετρό όσο και µε το καλτ:
ακόµα µοιάζει καθησυχαστικά χρυσαφένια η ελληνική πλάτη «µε το ωραιότερον µαύρισµα» που επιτεύχθηκε µε τη βοήθεια του αντηλιακού της NIVEA σε µια από αυτές. Σχεδόν απελευθερωτική η αποτελεσµατικότητα του σίδερου της AEG για την ελληνίδα νοικοκυρά σε µια άλλη. Και ποιος Βερολινέζος θα µπορούσε να αντισταθεί σε εκείνη που διαφηµίζει τους µεσογειακούς χυµούς των µανταρινιών και των χαµογελαστών κοριτσιών από τη Χίο; Ασπιρίνες ή ταµπάκο;
Παρά τη θυµηδία που µπορεί να προκαλεί, το µάρκετινγκ της εποχής είχε σοβαρούς λόγους ύπαρξης. Ειδικά από το 1870 (χονδρικά, έτος ανεξαρτησίας της διαφήµισης απέναντι στις ειδήσεις των εφηµερίδων) το ελληνογερµανικό εµπόριο γνώρισε άνθηση ζηλευτή ακόµα και σήµερα. Στους Γερµανούς που αποχαιρέτησαν στην Αθήνα τον Οθωνα προστέθηκαν διάσηµα σήµερα ονόµατα, όπως του Καρόλου Φιξ και του Γκούσταβ Κλάους. Μετά τον Α' Παγκόσµιο και τη γενίκευση της χρήσης του ρεύµατος, η εισβολή των ηλεκτρικών συσκευών της AEG ή της Siemens άλλαξε τη ζωή σε ελληνικές πόλεις και χωριά. Τα χρόνια που ακολούθησαν, στα ίδια σπίτια καταναλώθηκαν πολλές ασπιρίνες και απλώθηκαν αρκετά λίτρα καλλυντικής κρέµας, ενώ την ίδια στιγµή στο ελληνικό οδικό δίκτυο τα γερµανικά αυτοκίνητα αποδείκνυαν την αξιοπιστία τους.
Στη γερµανική κουζίνα, η σουλτανίνα ταίριαξε µε το µούσλι και το κέικ των γερµανικών πρωινών, ενώ το γλυκό σαµιώτικο κρασί γινόταν ακόµα πιο γλυκό µε συνοδεία αλλαντικών. Από τα τέλη του 19ου αιώνα και τιςαρχές του 20ού, οραµατιστές έλληνες καπνοπαραγωγοί «σαν τον Παπαστάθη άνοιξαν βιοτεχνίες και κατέκτησαν µεγάλο µερίδιο της γερµανικής αγοράς καπνού», λέει ο κ. Κναπ. Σειρά πήραν τα πρώτα ελληνικά καταστήµατα µε γούνες και χαλιά και τα σφουγγάρια από το βυθό της Καλύµνου. Στις δεκαετίες µετά τον Β' Παγκόσµιο όλο και περισσότεροι Γερµανοί θα έρχονταν να θαυµάσουν τα µέρη που µέχρι τότε τους τροφοδοτούσαν µε οπωροκηπευτικά και αρχαιοελληνικό κλέος, πεπεισµένοι από τουριστικές καµπάνιες της εποχής.
Και σήµερα; Που το βάρος των χρεών της µιας χώρας εξαρτάται και από τις διαθέσεις της άλλης; «Η έκθεση δεν έχει καµία σχέση µε τις οικονοµικές εξελίξεις», λέει ο κ. Κναπ. «Θα µπορούσαµε να την είχαµε κάνει και τρία χρόνια νωρίτερα, αφού τα εκθέµατα έχουν αισθητικό και ιστορικό ενδιαφέρον από µόνα τους». Οπως εκείνη η αφίσα µε τη γέφυρα ανάµεσα σε έναν γερµανό εργάτη και σε έναν έλληνα φουστανελοφόρο. Που µε την παλιοµοδίτικη σπιρτάδα του διαφηµιστή, συγκρατηµένα αισιόδοξη για µερικούς, λιγάκι ειρωνική για άλλους, διακηρύσσει ότι «η Γερµανία είναι ο καλλίτερος πελάτης των ελληνικών προϊόντων».
πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου