Η τέχνη δεν μιμείται. Οταν ακούς «μπα, πόσο μοιάζει!» μπορείς να είσαι βέβαιος πως πρόκειται για τεχνάσματα. Η τέχνη δημιουργεί. Τον κόσμο. Η φύση είναι γι’ αυτήν ένα νεφέλωμα. Το ζήτημα είναι να βγάλεις απ’ το νεφέλωμα ένα άστρο. Ηταν ο Σεφέρης αυτός που κράταγε στα χέρια του το μυστικό γι’ αυτό το νεφέλωμα. Που σκαρφιζόταν τρόπους να το ξεδιαλύνει, με την ελπίδα να διακρίνει το ποθητό το άστρο. Ετσι μου φάνηκε πως δημιουργεί σήμερα και ο Γιάννης Ψυχοπαίδης, αγαπημένος ζωγράφος, από αυτούς που κουβαλούν μέσα τους τέχνη, γνώση και σοφία.
Τα καλοκαίρια οι καλλιτέχνες εκτίθενται συχνά στην περιφέρεια. Η καλοκαιρινή Ελλάδα είναι μια υπερβολή φωτός και χρωμάτων. Στα νησιά μας, οι εκθέσεις ζωγραφικής θυμίζουν κόσμημα αφημένο σε σκουρόχρωμο μπλε βελούδο. Κι είναι οι εκθέσεις αυτές προσπάθειες αποφυγής της ματαιότητας, της ακύρωσης του πρόσκαιρου. Ενας πίνακας ζωγραφικής δεν είναι μόνον ένας χρωματικός πανικός. Είναι παρακαταθήκη. Είναι το χθες, το σήμερα και το αύριο σε ενιαία μορφή. Διαρκής αγρυπνία γι’ αυτό πάνω στο οποίο ο ζωγράφος δημιουργεί, προκαλώντας περιέργεια, περίσκεψη, μικρές αγωνίες. Πώς, τι, γιατί, από πού;
Τέτοια ήταν και τα δικά μου συναισθήματα, τέτοια και τα ερωτήματά μου, όταν το περασμένο Σαββατοκύριακο βρέθηκα στον Πόρο. Εκεί λοιπόν, στην γκαλερί Citronne
, ο Γιάννης Ψυχοπαίδης εγκαινίασε την τελευταία δουλειά του, εκθέτοντας αυτή τη φορά τον Ηδονικό Ελπήνορα, τον σύντροφο του Οδυσσέα. Τον άμυαλο Ελπήνορα που είχε άδοξο τέλος, αφημένος καθώς ήταν στα χάδια της Κίρκης, μεθυσμένος, ανθρώπινος κι αυτός μες στα απατηλά τα αισθήματα. Πολύς ο κόσμος! Χειραψίες, βλέμματα θαυμασμού, κοφτές κουβέντες, το πώς και το γιατί που προανέφερα. Υπήρχε κάτι λευκό στην ατμόσφαιρα, κάνοντας τους πίνακες του Ψυχοπαίδη να μοιάζουν -πολύχρωμοι καθώς είναι- με πινελιές αισιοδοξίας, κι ας ήταν το θέμα τους ένας Ηδονικός Ελπήνωρ!! Μου άρεσε ο Ψυχοπαίδης και η γυναίκα του, η Ρόη. Λες και είχαμε γνωριστεί παλιά και ξανασυναντιόμαστε. Εχουμε και κοινούς, αγαπημένους φίλους. Συζητήσαμε φευγαλέα. Ο Ελπήνωρ παντού. Ο Ελπήνωρ που δεν είχε ακουστά για τα κράσπεδα του απροσδόκητου, που ζήλεψε την αθανασία των θεών κι έχασε τα πάντα σε ελάχιστο ανθρώπινο χρόνο. Ισως γι’ αυτό η Τατιάνα Σπινάρη, ιστορικός της τέχνης, καθηγήτρια στο Boston College της Μασαχουσέτης και ψυχή της γκαλερί Citronne, λέει ότι ο αντιηρωικός χαρακτήρας του Ελπήνορα αγγίζει τη σύγχρονη ευαισθησία περισσότερο απ’ ό, τι οι πρωτεύοντες ομηρικοί ήρωες, όπως ο Οδυσσέας. Ο Ελπήνωρ (ελπίς+ανήρ) είναι ο κλασικός άνθρωπος που ζει στον μικρόκοσμό του και παγιδεύεται σε μικρές επιλογές που όμως τη δεδομένη στιγμή φαντάζουν σπουδαίες στα μάτια του. Στους πίνακες του Ψυχοπαίδη για τον Ελπήνορα υπερέχουν τα σπασμένα αγάλματα ή απεικονίζεται επαναληπτικά το δηλωτικό κουπί, δίπλα στη βάρκα. Η ταυτότητα. Δεν είναι λίγο!
Ολο το βράδυ, ο Σεφέρης ήταν συντροφιά μαγική. Βηματισμός δίπλα στον δικό μας βηματισμό. Ο Ελπήνωρ κυκλοφορεί στην ποίηση του Σεφέρη και είναι ο Ψυχοπαίδης αυτός που ανασύρει το ομηρικό στοιχείο, εισάγοντας μια προσωπική εικαστική μετάφρασή του. Οπως λέει η Τατιάνα Σπινάρη, ο Ψυχοπαίδης δεν εικονογραφεί ποιητικές εικόνες, διαλέγεται με το ποίημα. Και γιατί ο Πόρος; Πού εμπλέκεται το νησί; Η γκαλερί Citronne βρίσκεται ακριβώς απέναντι από τη βίλα Γαλήνη, όπου το 1946 ο Σεφέρης έγραψε την Κίχλη.
«Τα σπίτια που είχα μου τα πήραν / Ετυχε να ’ναι τα χρόνια δίσεκτα, πολέμοι, χαλασμοί, ξενιτεμοί / κάποτε ο κυνηγός βρίσκει τα διαβατάρικα πουλιά / κάποτε δεν τα βρίσκει / το κυνήγι ήταν καλό στα χρόνια μου, πήραν πολλούς τα σκάγια / οι άλλοι γυρίζουν ή τρελαίνουνται στα καταφύγια» («Το σπίτι κοντά στη Θάλασσα»). Ναι, ο Ψυχοπαίδης και η γενιά του μεγάλωσαν με τον Σεφέρη, τον Καβάφη, τον Ρίτσο, τον Εγγονόπουλο… Και μέσα σ’ όλους και πίσω απ’ όλους, όπως λέει ο ίδιος, βρισκόταν πάντα ο Σολωμός κι ο Κάλβος, στήριγμα και καταφύγιο μαζί. Γι’ αυτό και η εικαστική συνάντηση με τον Σεφέρη μέσα από την ομηρική Οδύσσεια ήταν πρωτίστως ανάγκη και στη συνέχεια κομμάτι ζωής. Η ζωγραφική συναντάει στον Πόρο την ποίηση, δίνει διεξόδους για να μπορούμε να προχωράμε σήμερα, δίχως τη μίζερη μάσκα μας, όχι ακούσιοι αναχωρητές, αλλά ενεργοί πολίτες ενός τόπου που μπορεί και δημιουργεί τέτοιους ποιητές και τέτοιους ζωγράφους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου