Πώς είναι να είσαι σκλάβος;

«Έκοψε το πόδι του σκλάβου για να μη δραπετεύσει»

Ο Ολόντα Εκουιάνο, από το Μπενίν, σκλάβος που εξαγόρασε την ελευθερία του
και έζησε στην Αγγλία παντρεμένος με Αγγλίδα κατάφερε με τη μαρτυρία του
για το δουλεμπόριο να συμβάλει στις ζυμώσεις που οδήγησαν
τελικά στην κατάργησή του

ΤΗ ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ, ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ
ΤΗΣ ΔΟΥΛΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ, ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΙ
ΣΕ ΒΙΒΛΙΟ ΕΝΑΣ ΜΑΥΡΟΣ ΠΟΥ ΑΠΗΧΘΗ, ΕΓΙΝΕ
ΣΚΛΑΒΟΣ ΚΑΙ ΤΕΛΙΚΑ ΕΞΑΓΟΡΑΣΕ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΙ
ΕΖΗΣΕ ΣΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ ΤΟΥ 18ουΑΙΩΝΑ

Οι περισσότεροι σκλάβοι ήταν θύματα αρπαγής. Οι έμποροι της Δύσης που πουλούσαν στην Αφρική πυροβόλα όπλα, μπαρούτι, καπέλα, χάντρες και παστά ψάρια, δελέαζαν άπληστους φυλάρχους να επιτεθούν σε άλλες περιοχές και να αρπάξουν νέους αφού για τους εμπόρους ήταν επικίνδυνο. Συνήθως οι απαγωγείς πήγαιναν στους καταυλισμούς κρυφά όταν οι περισσότεροι ενήλικοι βρίσκονταν στα χωράφια ή έκαναν και ευθεία επίθεση. Τα χωριά προσπαθούσαν να αμυνθούν απέναντι σε αυτές τις πρακτικές, πολεμούσαν μάλιστα ακόμη και οι γυναίκες. Και οι παραδόπιστοι φύλαρχοι, αν αποτύγχαναν, συνήθως γνώριζαν τον θάνατο.

Αυτό όμως ελάχιστα εμπόδισε τους δουλεμπόρους. Όπως αναφέρει ο Ολόντα Εκουιάνο, σκλάβος του 18ου αιώνα που εντέλει κέρδισε την ελευθερία του και αφηγήθηκε τις περιπέτειές του, μόνο στα νησιά Μπαρμπέιντος υπήρχαν 80.000 Αφρικανοί σκλάβοι. Και στις Δυτικές Ινδίες, στην Αμερική δηλαδή, όπου η μεταχείριση των σκλάβων ήταν η σκληρότερη από κάθε άλλη περιοχή του κόσμου, 20.000 νέοι σκλάβοι έπρεπε να μεταφέρονται κάθε χρόνο για να αντικαθιστούν αυτούς που πέθαιναν από τις κακουχίες.

Το βιβλίο του Ολόντα Εκουιάνο που κυκλοφόρησε πρώτη φορά στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Ασβός (και περιέχει αναλυτικό πρόλογο καθώς και χρονολόγιο της δουλείας) είναι μια από τις σημαντικές μαρτυρίες για το δουλεμπόριο και θεωρείται ότι συνέβαλε ιδιαίτερα στην κατάργηση της δουλείας στη Βρετανία. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι ενώ από τις αρχές του 19ου αιώνα, όταν πια ο Εκουιάνο είχε πεθάνει και η δουλεία είχε καταργηθεί, το βιβλίο ξεχάστηκε, για να εμφανιστεί ξανά στο προσκήνιο από το 1960 και να γίνει εγχειρίδιο και αντικείμενο μελέτης και διατριβών σε τμήματα αφρικανικών σπουδών βρετανικών και αμερικανικών πανεπιστημίων.

Δεν είναι άσχετο ότι το βιβλίο εκδόθηκε πρώτη φορά το 1789, κατά τη Γαλλική Επανάσταση. Εκδόθηκε στο Λονδίνο, αλλά εμπνέεται από το κλίμα του Διαφωτισμού και προσπαθεί να πείσει για την ανάγκη της κατάργησης της δουλείας. Γνώρισε εννέα εκδόσεις σε καθεμία από τις οποίες ο συγγραφέας προσέθετε νέα στοιχεία για τη ζωή του, χαρακτηριστικό είναι πάντως ότι γράφτηκε χάρη σε συνδρομές. Ο Εκουιάνο έπειθε προσωπικότητες της αγγλικής κοινωνικής ζωής που ενδιαφέρονταν για το θέμα να τον συνδράμουν προκειμένου να έχει τα μέσα για να γράψει. Κάθε συνδρομή, όπως μας πληροφορεί το ενημερωτικό εκδοτικό σημείωμα, ήταν και μια πράξη αντίστασης στον θεσμό της δουλείας, η οποία εντέλει καταργήθηκε στη Βρετανία το 1807, δέκα χρόνια μετά τον θάνατο του μαύρου συγγραφέα.

Τους περισσότερους δούλους, μας πληροφορεί ο Ολάντα Εκουιάνο, οι έμποροι τους έπαιρναν από τη Γουινέα. Ως Γουινέα εννοούσαν τότε μια τεράστια ακτογραμμή άνω των 3.400 μιλίων, δηλαδή πάνω από τη μισή ακτογραμμή της Δυτικής Αφρικής, από τη Σενεγάλη μέχρι την Αγκόλα. Πολλοί Αφρικανοί έπεφταν θύματα απαγωγής στο Μπενίν, πλούσιο τότε βασίλειο που έφτανε σε βάθος 1.500 μιλίων από τις ακτές, σχεδόν στα όρια της Αυτοκρατορίας της Αβησσυνίας. Ο Εκουιάνο δεν είχε δει ποτέ του θάλασσα ούτε καράβια.

πηγή:Νέα