"ΕΠΙΧΩΡΙΟΙ"

Εδώ και καιρό χρησιμοποιείται ο όρος "Σλαβομακεδόνες" για τους δίγλωσσους γηγενείς κατοίκους της Μακεδονίας. Για παράδειγμα ο δημοσιογράφος Τάσος Κωστόπουλος στο βιβλίο του "Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ" (κρατική καταστολή των σλαβικών διαλέκτων στην ελληνική Μακεδονία) εκδ. "Μαύρη Λίστα" γράφει: « Λιγότερο εύκολα αποδεικνύονται τα πράγματα όσον αφορά την ορολογία με την οποία υποδηλώνει κανείς την επίμαχη πληθυσμιακή ομάδα που ζει στο εσωτερικό της ελληνικής Μακεδονίας, έχει ως μητρική της γλώσσα τα σλαβικά και οι εθνικοί προσανατολισμοί των μελών της παρουσιάζουν μιαν απίστευτη ποικιλία, από την ταύτιση με κάποιο γειτονικό έθνος (συνήθης την πλειοψηφούσα εθνότητα της ΠΓΔΜ, παλιότερα το βουλγαρικό έθνος) ώς την ένθερμη προσκόλληση στις πιο ακραίες εκδοχές της ελληνικής εθνικοφροσύνης. Είναι σχεδόν αδύνατο να βρει κανείς έναν όρο που να ικανοποιεί ταυτόχρονα όλους αυτούς τους ανθρώπους, που συνήθως αυτοπροσδιορίζονται με μια ποικιλία αποκλινουσών ονομασιών: Μακεδόνες, εθνικά Μακεδόνες, Σλαβομακεδόνες, σλαβόφωνοι Μακεδόνες, δίγλωσσοι Μακεδόνες, ντόπιοι Μακεδόνες, Έλληνες Μακεδόνες, Ελληνομακεδόνες, "δικοί μας" κ.ο.κ. Η επίσημη και ημιεπίσημη πολιτική φιλολογία του ελληνικού κράτους έχει κι αυτή μέσα στα τελευταία 150 χρόνια αλλάξει επανειλημμένα θέσεις σχετικά με την προτιμητέα - ή τη μόνη εθνικά αποδεκτή - κάθε φορά ορολογία. Ορισμένες από αυτές τις ονομασίες, όπως το "Ελληνοβούλγαροι" του περασμένου αιώνα, θα ξένιζαν σήμερα τόσο τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους όσο και τον μέσο πολίτη. Ύστερα από κάποιον προβληματισμό, προσωπικά κατέληξα στη (συμβατική) χρήση δύο - σχεδόν ταυτόσημων - όρων για την περιγραφή του συνόλου της πληθυσμιακής αυτής ομάδας: Σλαβομακεδόνες και σλαβόφωνοι Μακεδόνες. ... είναι νομίζω οι μόνοι που επιτρέπουν μια διαχρονική αφήγηση χωρίς περιττές εννοιολογικές συγχύσεις. ... ούτε θα πρέπει να εκληφθεί σαν απόπειρα παραβίασης του δικαιώματος των ελλήνων αυτών πολιτών στον (όποιο) ατομικό αυτοπροσδιορισμό τους.» (σελ. 20-21)

Η επιλογή των όρων "Σλαβομακεδόνες" ή "σλαβόφωνοι Μακεδόνες" είναι άστοχη γιατί:

1. Οι όροι αυτοί είναι ανακριβείς. Οι γηγενείς πληθυσμοί της Μακεδονίας ήταν και είναι δίγλωσσοι· και σλαβόφωνοι και ελληνόφωνοι. Αυτό που ποικίλει, ανάλογα με τις ιστορικές συγκυρίες είναι τό, ποιά από τις τρεις παρακάτω κατηγορίες πλειοψηφεί: α) οι αμιγώς σλαβόφωνοι, β) οι αμιγώς ελληνόφωνοι ή γ) οι ενεργά δίγλωσσοι.

2. Το "Σλαβομακεδόνες" εξυπηρετεί την πανσλαβιστική ρατσιστική προπαγάνδα. Ετεροπροσδιορίζει εθνικά τους "ντόπιους" Μακεδόνες παρουσιάζοντάς τους στην ελληνική και διεθνή κοινή γνώμη ως μία ακόμη μειονότητα της Ελλάδος. Για ποιό λόγο ένας ελληνόφωνος δημοσιογράφος (καί πολλοί άλλοι επώνυμοι και ανώνυμοι εν Ελλάδι) να κουβαλάει νερό σε ξένο μύλο; Οι ελληνόφωνοι είμαστε πλέον μια μικρή μειοψηφία στα Βαλκάνια. Η χρήση του όρου "Σλαβομακεδόνες" ή "σλαβόφωνοι Μακεδόνες" αλλιώνει εντελώς την εικόνα και δημιουργεί τετελεσμένα "αυτονόητα" υπέρ αλλοτρίων συμφερόντων. Σαν να λέει κανείς τους τουρκόφωνους πρόσφυγες από τη Γαλατία της Μ. Ασίας, "Τουρκογαλάτες" ή "τουρκόφωνους Γαλάτες".

Αυτό που έχει επικρατήσει και είναι αποδεκτό από όλους - ασχέτως εθνικού προσανατολισμού - είναι ο όρος "ντόπιος" Μακεδόνας. Διαχωρίζει επαρκώς το φορέα του από τον προσφυγικής ή βλάχικης καταγωγής Μακεδόνα, δεν χρωματίζει "εθνικά" και "είναι ο μόνος που επιτρέπει μια διαχρονική αφήγηση χωρίς περιττές εννοιολογικές συγχύσεις".

συνεχιζεται..

Διονύσης Παπαχριστοδούλου