Κυριακή 13 Δεκεμβρίου 2009

4 πετυχημένα πειράματα

Ο ουγγρικής καταγωγής καθηγητής Φυσικής στην Οξφόρδη, Νίκολας Κούρτι (Νicholas Κurti), ήταν εκείνος που πρωτοανακάτεψε τη φυσική με την κουζίνα, το 1969, όταν έδωσε διάλεξη περί των ιδιοτήτων των μικροκυμάτων στη Royal Society και... έφτιαξε σε φούρνο μικροκυμάτων μια «Παγωμένη Φλόριντα» (παγωτό απ΄ έξω, καυτή μαρέγκα μέσα). Ετσι γεννήθηκε η «Μοριακή Γαστρονομία».

Παίζοντας εντός και εκτός συνόρων της και εγώ, παραθέτω τα πειράματα που σκαρφίστηκα.


1. Αντιστροφή της Παγωμένης Φλόριντα

Βάζουμε πάνω σε ένα πιάτο (καθαρό) ένα κομμάτι παγωτού και το περιχύνουμε με μαρέγκα. Τι ΄ναι τούτο; Καλοχτυπημένο ασπράδι αβγού με 50 γραμμάρια ζάχαρης ανά ασπράδι (βάλτε όσα χρειάζεται ο όγκος του παγωτού σας για να καλυφθεί). Τσουρουφλίζουμε το όλον επί τρία λεπτά στον φούρνο μικροκυμάτων και... απολαμβάνουμε την καυτή μαρέγκα μας με την παγωμένη καρδιά της!

Γιατί πέτυχε;

Επιστημονικώς ομιλούντες,η μαρέγκα έχει πολύ χαμηλή θερμική αγωγιμότητα. Το χτύπημα του ασπραδιού τη γεμίζει με πολυάριθμες φουσκίτσες αέρα,οι οποίες εμποδίζουν τη ροή της θερμότητας- σαν μονωτική λινάτσα γύ ρω από το παγωτό. Οπότε, ψήνεται το απ΄ έξω προτού προλάβει να ιδρώσει το από μέσα.


2. Το στριπτίζ της τομάτας



Για μια σαλάτα με «αέρα αστεριών Μichelin» κρίνεται σκόπιμη η πρωτοκαθεδρία μιας ολόκληρης τομάτας χωρίς... τον φλοιότης. Πώς γίνεται όμως να την καθαρίσεις αριστοτεχνικά, χωρίς αμυχές; Ιδού ένας τρόπος που θα ζήλευε κάθε Ινδιάνος: Κρατάς όρθιο ένα πιρούνι και καρφώνεις- ευγενικά- την τομάτα επάνω του. Επειτα, ανάβεις το γκαζάκι και αρχίζεις να τη στριφογυρνάς, χωρίς να την αγγίζουν οι φλόγες. Μετά, την αφήνεις να κρυώσει και αρχίζεις να την ξεφλουδίζεις με ελάχιστη προσπάθεια. Κατά μαγικό τρόπο, η τομάτα αποχωρίζεται τον μανδύα της χωρίς αιδώ.

Γιατί πέτυχε;

Η θερμότητα από το γκαζάκι επαρκεί για να εξατμίσει μέρος του νερού που κρύβεται πίσω από τον φλοιό της τομάτας. Αυτό επιφέρει τοπικές ρήξεις στην υποδομή του φλοιού και μερικό απο χωρισμό του, που χειροτερεύει όταν αυτός κρυώσει και συσταλεί. Οπόταν, το μαχαίρι δεν συναντά σχεδόν καμία αντίσταση.
3. Το αβγό που... μπαινοβγαίνει στο μπουκάλι

Ξεφλουδίζουμε ένα ωραίο αβγό και το τοποθετούμε όρθιο επάνω σε γυάλινο μπουκάλι με στόμιο στενότεροεννοείται- από τη μέγιστη διάμετρο του αβγού. Πώς μπορούμε να το βάλουμε μέσα στο μπουκάλι χωρίς να διαλυθεί; Χμμμ... Απομακρύνουμε για λίγο το αβγό και ρίχνουμε στο μπουκάλι ένα αναμμένο χαρτί. Περιμένουμε να καεί το χαρτί και... τη στιγμή που σβήνει, βουλώνουμε το μπουκάλι με το αβγό. Βλέπουμε το αβγό να ζορίζεται... να πιέζεται προς τα κάτω... και, φλοπ, να πέφτει μέσα στο μπουκάλι! Ωραία. Ωρα τώρα να το βγάλουμε έξω- προτού επιστρέψει η νοικοκυρά στο σπίτι. Γυρίζουμε το μπουκάλι ανάποδα, περιμένοντας το αβγό να προσγειωθεί στον λαιμό, αλλά χωρίς να τον κλείνει τελείως. Παίρνουμε βαθιά ανάσα και φυσάμε δυνατά μέσα στο μπουκάλι. Το αβγό... ζαλίζεται και, φλοπ, πετάγεται έξω- κατευθείαν στο στόμα μας!

Γιατί πέτυχε;

Στην αρχή, το αβγό στρογγυλοκάθεται στο στόμιο αρνούμενο να μπει μέσα, ισορροπώντας τη βαρύτητά του και την πίεση που του ασκεί ο αέρας του δωματίου με την εφαπτομενική πίεση του στομίου και την άνωση από τον περιεχόμενο στο μπουκάλι αέρα. Οταν όμως ρίξαμε το αναμμένο χαρτί, ο αέρας του μπουκαλιού αραίωσε λόγω της θερμότητας. Κλείνοντας το μπουκάλι με το αβγό τη στιγμή που σταματούσε η πηγή θερμότητας, υποχρεώσαμε τον περιεχόμενο (αραιωμένο) αέρα να κρυώσει χωρίς τροφοδοσία απ΄ έξω, οπότε... υποπίεση, δηλαδή δεύτερος νόμος του Νεύτωνα, άρα η κατιούσα δύναμη ανώτερη των υπολοίπων... δύσμοιρο αβγουλάκι!

Για την εξαγωγή, το ρεύμα αέρα που εισόρμησε από την ανάσα μας αύξησε την πίεση στο βάθος του μπουκαλιού, αλλά τη μείωσε στις κάθετες ως προς τη ροή κατευθύνσεις (όπως λέει ο Μπερνούλι). Οπότε το αβγό δεν είχε επιλογές.


4. Το τυρί... μετρητής της ταχύτητας του φωτός

Τομάτα, αβγό... θα ταίριαζε και λίγο τυρί αλλά, ταυτόχρονα, νιώθετε άσχημα που δεν θυμάστε ακριβώς την ταχύτητα του φωτός(!) Ουδέν πρόβλημα: Απλώστε ομοιόμορφα σε ένα πιάτο τριμμένο κίτρινο τυρίόπως Cheddar. Βάλτε το στον φούρνο μικροκυμάτων και ανάψτε τον στο φουλ- για πολύ μικρό χρονικό διάστημα, ωσότου να λειώσει το τυρί εμφανίζοντας μικρές «καυτές κηλίδες». Κλείστε τον φούρνο, μετρήστε ως το 10 (για να σβήσουν τα κύματα), ανοίξτε τον και μετρήστε την απόσταση μεταξύ δύο από αυτές τις κηλίδες. Πολλαπλασιάστε επί δύο. Κοιτάξτε τώρα τη συχνότητα του φούρνου σας- συνήθως, το γράφει η πινακίδα στο πίσω μέρος του. Πολλαπλασιάστε το πρώτο γινόμενο που βρήκατε επί τη συχνότητα του φούρνου μικροκυμάτων σας και... voil: Η ταχύτητα του φωτός!

Γιατί πέτυχε;

Το όλο μυστικό κρύβεται στο ότι η συχνότητα των μικροκυμάτων είναι ίδια με εκείνη των κυμάτων του φωτός. Οι «καυτές κηλίδες» του τυριού εμφανίζονται στα μέγιστα και στα ελάχιστα των μικροκυμάτων, οπότε η μεταξύ τους απόσταση ισούται με το μισό του μήκους κύματος. Διπλα σιάζοντας αυτό το μέγεθος παίρνουμε το πλήρες μήκος κύματος και πολλαπλασιάζοντας το γινόμενο επί τη συχνότητα του φούρνου παίρνουμε την ταχύτητα του μικροκύματος... η οποία είναι ίδια με την ταχύτητα του φωτός.

Επόμενο πείραμα ήταν το... ωπ, κλειδί στην πόρτα- γύρισαν! Ευτυχώς, πρόλαβα και κάθησα στο τραπέζι της κουζίνας με ένα βιβλίο μπροστά μου. Ο γιος μου σαν κάτι να ψυλλιάστηκε και με ρώτησε:«Τιιι διαβάζουμε;» Του το έδειξα:«Μad Αbout Μodern Ρhysics»των Franklin Ρotter και Christopher Jargodzki.Εγνεψε με συγκατάβαση και μειδίασε ελαφρά, χωρίς να πει τίποτε. Λέτε να προδόθηκα;

Δεν υπάρχουν σχόλια: