Σημειώσεις στις Γραφές του Ισαάκ του Σύρου

Τραβάτε μπρός ταξιδιώτες! που δεν ξεφεύγετε από το παρελθόν

Σέ διαφορετικές ζωές, ή σε κανένα μέλλον^

Δέν είστε οι ίδιοι που έφυγαν απ’ το σταθμό

Ή που θα φτάσουν σε κάποιο τέρμα,

Ενώ οι ράγες που στενεύουν γλιστρούν πίσω σας?

Καί στο κατάστρωμα του πλοίου που τρέμει

Κοιτάζοντας το αυλάκι να φαρδαίνει πίσω σας,

Δέν θα σκεφτείτε «το παρελθόν τέλειωσε»Ή «το μέλλον είναι μπροστά μας».
T.S.Eliot, The Dry Salvages.

Όταν ομιλώ για τον Ισαάκ τον Σύρο, είναι σαν να ομιλώ για ένα πρόσωπο οικείο.

Στόν αββά Ισαάκ βρήκα απαντήσεις στο βαθύτερο αίσθημα που έχω για τη ζωή. Όλη η εκφραστική μου προσπάθεια είναι να εκφράσω το όραμα που εσωτερικά με συνέχει. Τό όραμα δεν είναι μια σύλληψη του μυαλού που υπαγορεύεται από εξωτερικά δεδομένα, αλλά μια κατάσταση εσωτερική, που μπορεί να σαρκωθεί διά του λόγου.

Σκοπός μας, κατά τον άγιο Ισαάκ, είναι από την ίδια την άσκησή μας να γεννηθεί η γνώση, αφήνοντας πίσω ό,τι είναι περιττό για το ταξίδι μας, και έχοντας το νού μας μόνο στο ταξίδι. Ένα ταξίδι που προϋπόθεσή του είναι η καθήλωση, και που η οδυνηρή καθήλωση μετατρέπεται σε θαυμαστή πορεία. Είναι η εν ακινησία κίνηση της ψυχής μέσα στο παρόν που σε εισάγει στο θαυμαστό.

Ο εσωτερικά καθημαγμένος άνθρωπος, ο μη έχων που την κεφαλήν κλίναι, στρέφεται στον Χριστό, και μια άγνωστη ελπίδα ανατέλλει εντός του. Η ίδια η καθήλωση γίνεται κίνηση, γίνεται ταξίδι σε νοήματα ξένα. Καταλαβαίνει ότι όλοι είμαστε εν οδώ και ότι στο χέρι του καθενός είναι να συμμετάσχει σ’ αυτό το ταξίδι, αφήνοντας πίσω κάθε άλλη επιθυμία, χωρίς να θέλει να είναι τίποτε άλλο απ’ ό,τι το ταξίδι υπαγορεύει. Σιωπηλός, εν εγρηγόρσει, στα τεκταινόμενα του κόσμου αμέτοχος, σφύζει από ζωή. Τίποτα δεν ταράζει την εσωτερική του κατάσταση που ριζώνει στην ησυχία.

Ο Ισαάκ δεν είναι μόνο μεγάλος ασκητής, αλλά και μέγας ποιητής. Φέρνει την ποίηση στη ζωή της Εκκλησίας, μάλλον μας λέγει πώς η ζωή της Εκκλησίας είναι ποίηση, και ο τρόπος να ζεί κανείς μέσα στην Εκκλησία είναι κατεξοχήν ποιητικός. Όχι όπως συμβαίνει σήμερα, που η ποίηση έχει εξοβελιστεί, και όλα έχουν πάρει μια χροιά πρακτική και ωφελιμιστική, ή άκρως θεωρητική και αφηρημένη.

Ένας αέρας ακατανόητος, λαμπερός και διαυγής διαπερνά τα γραπτά του αββά Ισαάκ. Αέρας για τα πανιά της ψυχής. Είναι σαν να βρίσκεσαι έξω από τα όρια του κόσμου, καταλαβαίνοντας που φτάνουν αυτά τα όρια. Ανατρέπεται κάθε ανθρώπινη πολιτισμική τάξη, για να αναδειχτεί η αναγέννηση εκ των ένδον που εδράζεται στην αγάπη και μόνο. «Ο κόσμος έσμιξε με τον Θεό, και κτίση και Δημιουργός έγιναν ένα»[i]. Τούτη η φράση μας εισάγει στην πραγματικότητα ενός μοναδικού παρόντος, που προϋποθέτει ένα στάδιο καρτερίας και συναγωγής του νού στα ενδότερα της υπάρξεως. Μάς λέγει ο αββάς Ισαάκ ότι σμικρύνεται η καρδιά απ’ το περίσσευμα της ελεημοσύνης, και δεν μπορεί να υποφέρει ή να ακούσει ή να δεί να γίνεται η παραμικρή βλάβη ή κάτι το λυπηρό στον κόσμο[ii].

Τούτη η σμίκρυνση της καρδιάς, αυτή η βυθομέτρηση της συντετριμμένης από τον πόνο του κόσμου καρδιάς, της ποτισμένης από νού, μας δίνει μια αίσθηση της θείας ευσπλαχνίας. Η καρδιά συντρίβεται από τον πόνο του κόσμου, όταν γνωρίσει πώς Θεός και κόσμος έγιναν ένα. Είναι η εγκατάλειψη όλων των προσωπείων και όλων των ιδιοτήτων εν ονόματι της αγάπης. Εκεί μας οδηγεί η Ενσάρκωση του Χριστού.

Ο άγιος Ισαάκ λέγει πώς η γέννηση του Χριστού είναι το ευτυχέστερο γεγονός που συνέβη στην ιστορία του κόσμου. Καί μας λέγει ακόμα πώς ο Θεός ενσαρκώθηκε όχι για να μας λυτρώσει από την αμαρτία, αλλά για να γνωρίσει ο κόσμος την αγάπη Του. Ο Θεός είναι ο πανάγαθος Πατέρας όπου σ’ αυτόν όλα τα λογικά όντα βρίσκουν τη θέση τους, χωρίς καμιά αντίθεση και αντιπαλότητα. Καμιά κατηγορία μπροστά Του δεν ευσταθεί, και η ενοχή είναι άγνωστη.

συνεχίζεται...