Σάββατο 11 Ιουλίου 2009

Στ' αλώνια της θάλασσας

Η Αλόννησος μυρίζει αυθεντικότητα και αρμονία. Λίγοι οικισμοί, δάση, γαλαζοπράσινα νερά, ηρεμία και φώκιες παιχνιδιάρικες στο Θαλάσσιο Πάρκο. Η φύση ζωγραφίζει. Οι αισθήσεις χαλαρώνουν
Το τρίτο νησί των Β. Σποράδων δεν γνώρισε την έκρηξη του τουρισμού όπως τα άλλα δύο, αλλά αναπτύσσεται με μέτρο και σύνεση. Χρονιά ορόσημο για την ιστορία και την κοινωνία του είναι το 1965, όταν ισχυρός σεισμός προκάλεσε πολλές ζημιές στο Παλιό Χωριό ή Παλιά Αλόννησο, ευτυχώς χωρίς θύματα. Ετσι σχεδόν όλοι κατέβηκαν προς τη θάλασσα, στο λιμανάκι Πατητήρι, κι εκεί ξανάχτισαν τα σπίτια τους με σύγχρονες αντισεισμικές μεθόδους. Επίσης σημαντική χρονιά είναι το 1992, όταν αποφασίστηκε να ιδρυθεί το Εθνικό Πάρκο για την προστασία της χλωρίδας και πανίδας της περιοχής και κυρίως της φώκιας Μονάχους Μονάχους που απειλείται με εξαφάνιση.
Τα νησιά των Β. Σποράδων υπάγονται διοικητικά στο Νομό Μαγνησίας και συνδέονται με τακτική συγκοινωνία με τον Βόλο, αλλά και με τον Αγ. Κωνσταντίνο. Το δημοτικό λεωφορείο της Αλοννήσου μεταφέρει συνεχώς τους επισκέπτες από το λιμάνι στο Πατητήρι, στο Παλιό Χωριό, αλλά και στους διπλανούς οικισμούς που σχεδόν ενώθηκαν με το Πατητήρι, το Βότση και το Ρουσούμ (Γιαλό), καθώς και στα δύο ψαροχώρια, τη Στενή Βάλα και τα Καλαμάκια. Για τους βιαστικούς υπάρχουν και τα ταξί, αλλά και τα... θαλάσσια ταξί: οι βάρκες και τα καΐκια για βόλτες και εκδρομές μοναδικές. Ωστόσο, η πλειονότητα των επισκεπτών προτιμά την πεζοπορία μέσα σε ονειρεμένα μονοπάτια, που καταλήγουν τα περισσότερα στις ξακουστές παραλίες.
Παλιότερα η Χώρα ήταν η πρωτεύουσα του νησιού. Σήμερα είναι το Πατητήρι Το περπάτημα στα μονοπάτια, που μοσχοβολούν από κέδρους, κουμαριές, σχίνα, βελανιδιές, ρείκια και πουρνάρια, είναι εμπειρία μοναδική.
Η διαμονή των επισκεπτών στην Αλόννησο γίνεται κυρίως στα ενοικιαζόμενα δωμάτια και διαμερίσματα, κυρίως στο Πατηρήρι, στο Παλιό Χωριό, το Ρουσούμ-Γιαλό και το Βότση, αλλά υπάρχουν και μικρά ξενοδοχεία, τα δύο με μπανγκαλόους, καθώς και οροθετημένοι χώροι για κατασκήνωση.
Ενα ωραίο «άνοιγμα» με τραπεζάκια έξω που το βραδάκι έχει άλλο χρώμα Ισως η πρώτη εικόνα του νησιού να παραξενέψει τον επισκέπτη, αφού το λιμάνι, το Πατητήρι, δεν θυμίζει αιγαιοπελαγίτικο νησί, αλλά σύγχρονη κωμόπολη με διώροφα και τριώροφα κτίσματα. Είναι λογικό, όμως, αν σκεφτούμε ότι πρόκειται για έναν οικισμό που δημιουργήθηκε τα τελευταία 30 χρόνια. Εδώ ζουν πλέον οι περισσότεροι, περίπου 2.000 άνθρωποι, είναι η έδρα του δήμου, οι υπηρεσίες, οι τράπεζες, το ιατρείο και οι περισσότερες επιχειρήσεις.
Και αν οι Αλοννησιώτες μαζεύονταν στο Πατητήρι, από τα μέσα της δεκαετίας του '70 Ευρωπαίοι επισκέπτες, κυρίως Γερμανοί και Ιταλοί, εντυπωσιασμένοι από την καταπληκτική θέα, άρχισαν να αγοράζουν τα μισογκρεμισμένα σπίτια του Παλιού Χωριού και να τα επισκευάζουν. Σύντομα τους ακολούθησαν και οι ντόπιοι. Ετσι ζωντάνεψε ο παραδοσιακός οικισμός του νησιού με όμορφα πέτρινα σπίτια και γραφικά στενά δρομάκια. Μερικά από τα πέτρινα αυτά σπίτια προσφέρονται προς ενοικίαση.
Υψωμα λιθόστρωτο με θέα...
Το γαλήνιο τοπίο της Αλοννήσου επέλεξε και ο πρωτοπόρος της ομοιοπαθητικής ιατρικής Γεώργιος Βυθούλκας για να ιδρύσει την Ακαδημία της Ομοιοπαθητικής στην περιοχή Μηλιά. Εκεί, κάθε καλοκαίρι, διοργανώνει σεμινάρια και διαλέξεις σε όσους ενδιαφέρονται. Και είναι γεγονός ότι ενδιαφέρονται πολλοί, καθώς οι επισκέπτες είναι από όλα τα σημεία του πλανήτη -ακόμη και από την Αυστραλία και την Ινδονησία καταφθάνουν οπαδοί της ομοιοπαθητικής.
Ωστόσο, πέρα από την Ακαδημία και το Θαλάσσιο Πάρκο, αυτό που θα μείνει χαραγμένο στη μνήμη των επισκεπτών είναι οι παραλίες. Βότσαλα, χαλικάκια, άμμο, ό,τι κι αν λαχταράει κάποιος θα το βρει σε μια από τις πολλές παραλίες του νησιού. Πιο γνωστές, το Βύθισμα, η Μαρπούντα, το Ρουσούμ Γιαλό, οι Σπαρτίνες, η Μηλιά, ο Τζώρτζη Γιαλός, τα Γλυφά, ο Αγιος Δημήτριος, η Βρυσίτσα και η Μεγάλη Αμμος. Η προσέγγιση στις παραλίες γίνεται και από τη στεριά αλλά και από τη θάλασσα με τις βαρκούλες και τα καϊκάκια. Οι περισσότερες παραλίες είναι περικυκλωμένες με δασάκια πεύκων και άλλα δέντρα.
Το νησί έχει πλούσια ιστορία, ίσως και προϊστορία, καθώς υπάρχουν ενδείξεις οικισμών και απολιθώματα ζώων. Μια ιδέα για τη σύγχρονη ιστορία θα πάρουν οι επισκέπτες στο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο στο Πατητήρι, όπου υπάρχουν εκθέματα από τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους, αλλά και την εποχή της πειρατείας, που διήρκεσε πολλούς αιώνες και ανάγκαζε τους κατοίκους να αποτραβιούνται στα ορεινά. Υπάρχουν επίσης παραδοσιακά εργαλεία και αντικείμενα.
Ο Τζώρτζη Γιαλός.

Και μετά μιλάμε για εξωτική ομορφιά. Κι αυτό τι είναι; Η νυχτερινή διασκέδαση δεν θυμίζει Μύκονο, αλλά υπάρχουν μπαρ και οι ταβέρνες αποζημιώνουν τον λάτρη της ελληνικής κουζίνας. Συνιστούμε την αστακομανέστρα, τα μπουρέκια, τα αμυγδαλωτά και το χαμαλί (γλυκό του γάμου, που το έφτιαχνε η νύφη για την πεθερά και αλίμονο αν δεν πετύχαινε).
Το κατάστημα του Γυναικείου Αγροτουριστικού Συνεταιρισμού στο Πατητήρι δίνει λύση για τα ψώνια της τελευταίας στιγμής και τα δώρα. Εκεί θα βρείτε τοπικά γλυκά, μαρμελάδες, ζυμαρικά, τραχανάδες και κρασιά.
Περιμένοντας υπομονετικά και υπό σκιάν Ιδανική βόλτα βέβαια είναι και η ξενάγηση στα μικρά και ακατοίκητα νησάκια, στο Θαλάσσιο Πάρκο της Αλοννήσου ή Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Βορείων Σποράδων (ΕΘΠΒΣ) όπως έχει καθιερωθεί.
Το πάρκο ιδρύθηκε το 1992, αλλά ο φορέας διαχείρισής του ιδρύθηκε το 2003. Θεωρείται η πιο εκτεταμένη προστατευόμενη θαλάσσια περιοχή στη Μεσόγειο, καθώς προβλέπει την προστασία του οικοσυστήματος με παράλληλη ορθολογική ανάπτυξη της Αλοννήσου. Εχει χωριστεί σε δύο ζώνες, Α και Β, συνολικής έκτασης 2.200 τ.χλμ. και εκτός από την Αλόννησο περιλαμβάνει τα νησάκια Περιστέρα, Κυρά Παναγιά, Ψαθούρα, Πιπέρι, Σκάντζουρα και Γιούρα και 22 βραχονησίδες. Εχει υπολογιστεί ότι εκτός από τη μεσογειακή φώκια στο πάρκο βρίσκουν καταφύγιο περίπου 300 είδη ψαριών, 80 είδη πτηνών και πλήθος ερπετών και θηλαστικών. Ανάμεσά τους το αγριοκάτσικο των Γιούρων, που μοιάζει με το κρητικό, οι μαυροπετρίτης και ο αιγαιόγλαρος.
Στην Α Ζώνη, που είναι το νησί Πιπέρι και η «καρδιά» του Θαλάσσιου Πάρκου, απαγορεύεται η προσέγγιση όλων των σκαφών σε απόσταση τριών μιλίων, για να μην τρομάξουν οι φώκιες αλλά και τα αρπακτικά πουλιά που ζουν και αναπαράγονται στις βραχώδεις ακτές του.
Η βοτσαλωτή παραλία του Τζώρτζη




Η Β Ζώνη δεν έχει πολλούς περιορισμούς, με εξαίρεση την ελεύθερη κατασκήνωση και το άναμμα φωτιάς, που δεν επιτρέπονται.
Γιατί είναι τόσο σημαντική η φώκια Monachus-monachus ή μεσογειακή φώκια ή φώκια μοναχός, όπως τη λένε; Γιατί η φώκια είναι δείκτης υγείας του θαλάσσιου περιβάλλοντος και σίγουρα αποτελεί ένα σύμβολο. Αν εξαφανιστεί από τη Μεσόγειο αυτό θεωρείται σημάδι γενικότερης υποβάθμισης του θαλάσσιου οικοσυστήματος. Η ανάγκη προστασίας της καθίσταται πλέον επιτακτική.
Η παρουσία της φώκιας στο Αιγαίο και στο Ιόνιο έχει ιστορία αιώνων. Σήμερα περιορίζεται σε ορισμένους βιοτόπους στα Δωδεκάνησα, στα Επτάνησα και τις Β. Σποράδες. Στο Πάρκο της Αλοννήσου σήμερα ζουν 55 φώκιες. Στη δυτική Μεσόγειο η φώκια έχει εξαφανιστεί εντελώς.
Η φώκια μοναχός είναι από τα μεγαλύτερα είδη φώκιας στον κόσμο με μήκος 2-3 μέτρα, ενώ το βάρος της κατά μέσο όρο είναι 250 κιλά. Στο παρελθόν κυνηγήθηκε άγρια για το δέρμα και το λίπος της, αλλά και γιατί έκανε ζημιά στους ψαράδες. Με τη δημιουργία του Πάρκου και την παρουσία της οργάνωσης ΜοΜ το κλίμα άλλαξε. Κάθε χρόνο στο Πάρκο γεννιούνται 7-10 φώκιες, αλλά 3-4 μικρά δεν καταφέρνουν να επιβιώσουν. Συνήθως χάνουν τη ζωή τους όταν, απροστάτευτα από τις μητέρες τους, χτυπούν στα βράχια όταν πιάνει τρικυμία.
Στο χωριό Στενή Βάλα υπάρχει ειδικός σταθμός όπου μεταφέρονται άρρωστες ή τραυματισμένες φώκιες. Εκεί περιποιούνται τις πληγές τους και τις αρρώστιες, τους δίνουν βιταμίνες και επιστρέφουν υγιείς στο Πάρκο. Πρόσφατα έγινε τελετή στο λιμάνι του Πατητηριού και η φώκια «Αρτεμις» αποχαιρέτησε τους Αλοννησιώτες και γύρισε στη σπηλιά της.
Στη Στενή Βάλα όμως ζουν και οι περισσότεροι από τους επαγγελματίες ψαράδες του νησιού, οι οποίοι συχνά διαμαρτύρονται γιατί, όπως λένε, η ύπαρξη του θαλάσσιου πάρκου έχει περιορίσει την εργασία τους.
Πριν από λίγο καιρό απέκλεισαν το λιμάνι, ζητώντας αποζημιώσεις καθώς οι φώκιες σκίζουν τα δίχτυα τους για να αρπάξουν τα ψάρια. Το κράτος διά του υφυπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης αναγνώρισε την πολύτιμη συμβολή τους στη διαφύλαξη του Πάρκου, ωστόσο καθυστερεί η απόφαση για την αποζημίωσή τους.
Ο οινοερευνητής Γιώργος Μακρής προτείνει:
Το Πατητήρι, το τωρινό άτυπο κέντρο της Αλοννήσου, πήρε το όνομά του ακριβώς επειδή είχε λινούς για την παραγωγή κρασιού και χώρους αποθήκευσής του, αφού έως τα μέσα της δεκαετίας του 60 υπήρχαν πολλά αμπέλια και το νησί ήταν αύταρκες σε κρασί.
Η φυλλοξήρα, που έφτασε τότε, και ο σεισμός του 1965 οδήγησαν στη σταδιακή αλλαγή της δομής και της λειτουργίας του πρώην μικρού οικισμού.
Σήμερα, υπάρχουν περί τα 30 στρέμματα αμπελιών με κυριότερες ποικιλίες τις ροδίτη, βραδιάνο, λημνιό, μαυροκουντούρα (μανδηλαριά) ενώ υπάρχουν και μοσχάτα άσπρα και κόκκινα. Αρκετοί κάνουν κρασί για ιδία χρήση, όπως ο εικονιζόμενος κ. Ιωάννης Αναγνώστου.
Στο νησί λειτουργούν δύο άμβυκες μικρής παραγωγής (διήμεροι) από τους κ. Μιχάλη Αναγνώστου, που είναι και ο μεγαλύτερος καλλιεργητής αμπελιών με 10 στρ. και Μιχάλη Καλογιάννη, που είναι νεότερος και ασχολείται και με παραδοσιακές τέχνες. Το τσίπουρό τους δεν τυποποιείται και διατίθεται μόνο χύμα. Υπάρχει έντονο ενδιαφέρον από αρκετούς νέους να βάλουν αμπέλια. Την κατεύθυνση αυτή υποστηρίζει και ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Αλοννήσου, μόνο που ο πρόεδρός του κ. Νίκος Αναγνώστου επισημαίνει την παγίδα των ξενικών ποικιλιών, που προσφέρουν συνήθως τα φυτώρια ως εύκολη λύση και υποστηρίζει ότι θα πρέπει να φυτευτούν οι ελληνικές παραδοσιακές ποικιλίες. Μακάρι η άποψή του να επικρατήσει.

η συνταγή
Χαμαλί
Η λέξη «χαμαλί» σε όλες τις Βόρειες Σποράδες περιγράφει ένα γλύκισμα αλλά της Σκιάθου έχουν άλλη γέμιση ενώ στη Σκόπελο έτσι λένε τα αμυγδαλωτά.
Η Αλοννησιώτισσα κ. Μορφούλα μάς δίνει την ιδιαίτερη συνταγή του νησιού της, στο οποίο δεν νοείται αρραβώνας, γάμος ή επέτειος και γενικώς γιορτή χωρίς τα γλυκίσματα αυτά.
Υλικά (για 200 με 220 κομμάτια):
για τη γέμιση
2 κιλά ψίχα καρυδιών χονδροκομμένη
1 κιλό αμύγδαλα ψιλοκομμένα
500 γρ. σιμιγδάλι ψιλό
500 γρ. σιμιγδάλι χονδρό
1.800 γρ. μέλι καλής ποιότητας
κανέλα, μοσχοκάρυδο
για το τύλιγμα
2 κιλά φύλλα κρούστας κομμένα σε λωρίδες πλάτους περίπου 7 εκ.
και για το φινίρισμα
1,5 με 2 κιλά ζάχαρη άχνη.
Εκτέλεση:
Βάζουμε όλα τα υλικά σε μια λεκάνη και ζυμώνουμε καλά. Αφήνουμε το μίγμα έτσι όπως είναι για 4-5 μέρες να τραβήξει το σιμιγδάλι. Μετά, παίρνουμε λίγο και το πλάθουμε στο μέγεθος καρυδιού. Επειτα του δίνουμε σχήμα τριγωνικό. Τυλίγουμε τα τρίγωνα με μια λωρίδα φύλλο κρούστας το καθένα, τα βουτάμε σε καυτό λάδι για να σταθεροποιηθεί το φύλλο και τα βγάζουμε γρήγορα.
Οταν τα βγάζουμε τα βάζουμε αμέσως σε χαρτί κουζίνας να απορροφήσει το λάδι.
Στρώνουμε ένα ταψί με χαρτί κουζίνας και βάζουμε μέσα τα χαμαλιά όρθια, έτσι ώστε να στραγγίζει το λάδι.
Αφήνουμε πάλι για 4-5 μέρες. Τέλος, τα πασπαλίζουμε με ζάχαρη άχνη.
Από την κ. Ευμορφία Καλογιάννη, Πατητήρι Αλοννήσου Ν. Μαγνησίας
πηγή:νεα

Δεν υπάρχουν σχόλια: