ΛΙΜΑΝΙ Η ΚΑΡΔΙΑ ΣΟΥ

 Αλεξάντρ Ζολιέν φιλόσοφος και στοχαστής , γεννήθηκε στην Ελβετία. Η γέννηση του σημαδεύτηκε από την περιέλιξη του ομφαλίου λώρου του που του προκάλεσε σοβαρά κινητικά προβλήματα. Έλαβε ειδική εκπαίδευση επί δεκαεπτά χρόνια σε ίδρυμα αποκατάστασης αναπήρων, όπου με πολλές προσπάθειες κατάφερε να περπατήσει και να αποκτήσει κατανοητή ομιλία. Λαμπρό μυαλό, εγκλωβισμένος σ' ένα σώμα που δεν τον υπακούει, σπούδασε φιλοσοφία, αναζητώντας τρόπο να αντιμετωπίσει το πρόβλημα του. Μελέτησε σε βάθος την αρχαία ελληνική γλώσσα και γνώρισε τους Έλληνες φιλοσόφους. Σήμερα θεωρείται ένας από τους πιο αξιόλογους στοχαστές της εποχής μας. Δίνει διαλέξεις σε πανεπιστήμια όλου του κόσμου και η συγγραφή αποτελεί γι' αυτόν αναγκαιότητα αλλά και πρόκληση αφού τα κείμενα του τα υπαγορεύει μη μπορώντας να γράψει ο ίδιος. Γι' αυτό τα βιβλία του διατηρούν τον ακατέργαστο αυθορμητισμό του προφορικού λόγου. Όπως λέει και ο ίδιος:
"Κατάλαβα ότι η αναπηρία και οι πληγές που μου είχε αφήσει ήταν σαν αποσκευές που έσερνα πάνω σε ένα καρότσι. Έβλεπα το σώμα μου πάνω στο καρότσι και δεν είχα παρά να το μεταφέρω. Στο κάτω κάτω, αν κάποιος περιγελά ό,τι υπάρχει πάνω στο καρότσι δεν είναι δικό μου πρόβλημα. Το πρόβλημά μου, το χρέος μου, η δουλειά μου είναι να μεταφέρω το καρότσι με αγάπη.."
Πάμε να ταξιδέψουμε μαζί του μέσα από ένα βιβλίο του που λέγεται "Εγκατάλειψη: Αφήνομαι στη ζωή" στο οποίο προσεγγίζει την έννοια της εγκατάλειψης ως αρωγό του στην αντιμετώπιση της αναπηρίας του και ως στάση ζωής που λυτρώνει και ελευθερώνει. Όπως αναφέρει: "Αφήνομαι, χαλαρώνω, εγκαταλείπομαι, όχι επειδή πρέπει αλλά επειδή εκεί οδηγεί η βαθύτερη ενατένιση του εαυτού και η συνειδητοποίηση του "εδώ και τώρα". 

Θα μας μιλήσει για την καλή προαίρεση: "Η λέξη "καλοπροαίρετος" δηλώνει αυτόν που έχει καλές προθέσεις για τον άλλον. Δεν είμαστε καλοπροαίρετοι για να αποδείξουμε ότι είμαστε κάποιοι, αλλά γιατί πράγματι θέλουμε το καλό του άλλου. Και εδώ ίσως βρίσκεται ένας ωραίος ορισμός για την αγάπη και την φιλία: να θέλεις το καλό του άλλου χωρίς να του επιβάλλεις τη δική σου εκδοχή του καλού. Γιατί όταν κανείς πιστεύει πεισματικά ότι ξέρει ποιο είναι το καλό του άλλου, του επιβάλλει συχνά τις προκαταλήψεις του και τον απομακρύνει από το πραγματικό του καλό..."

Θα μας μιλήσει για την σύγκριση: "Αυτό που μεγαλώνει τον πόνο και δημιουργεί την αίσθηση της έλλειψης είναι η σύγκριση. Σίγουρα η αναπηρία και η έλλειψη υπάρχουν τουλάχιστον σε μένα. Σκέφτομαι όμως ότι επιδεινώνονται και γίνονται ακόμα πιο οδυνηρές όταν συγκρίνω τον εαυτό μου με τον διπλανό μου. Ο δρόμος της ζωής μου είναι η αποδοχή ολόκληρης της ύπαρξής μου, χωρίς την απόρριψη κάποιου τμήματός της. Να βρίσκεις την ομορφιά και την χαρά εκεί που υπάρχουν: σε αυτό το σώμα, σε αυτή τη ζωή κι όχι σε μια ζωή ονειρική και εξιδανικευμένη. Γιατί η χαρά βρίσκεται στα απλά και καθημερινά. Η ζωή μου άλλαξε εντελώς όταν έπαψα να αναρωτιέμαι: "Τι πρέπει να κάνω για να είμαι ευτυχισμένος;" και αναρωτήθηκα: "Πως μπορώ να είμαι χαρούμενος εδώ και τώρα;"
Η μη σύγκριση είναι η θεραπεία μου. Την εφαρμόζω σχεδόν αυτόματα όταν νιώθω άσχημα. Δεν σχολιάζω την πραγματικότητα. Με κοροϊδεύουν μέσα σε ένα μαγαζί; Ουδέν σχόλιο. Αφήνομαι να νιώσω στεναχώρια, φόβο, θλίψη ή ό,τι άλλο, χωρίς σχόλια, χωρίς να λέω: "Δεν έπρεπε να είμαι έτσι", "Αν ήμουν αλλιώς αυτό δεν θα μου συνέβαινε" και τα συναφή. Επιτρέπω στο συναίσθημα να αναδυθεί, στη συνέχεια να αναπτυχθεί και μετά να εξαφανιστεί. Γιατί η σύγκριση σκοτώνει τον κόσμο μας και την πραγματικότητα. Αγαπώ τα παιδιά μου χωρίς να τα συγκρίνω. Αγαπώ κάποιον σημαίνει ότι τον αγαπώ γι' αυτό που είναι, για τη μοναδικότητά του. Δεν τον συγκρίνω με πρότυπα ομορφιάς αλλά αφήνω την πραγματικότητα να είναι αυτή που είναι, χωρίς να τη συγκρίνω με το ιδανικό. Ένας δάσκαλος έδινε μια θαυμάσια συμβουλή για την αρχή κάθε μαθήματος: "Καθίστε λοιπόν και μην σκέφτεστε πως θα καθίσετε καλύτερα. Θα θέλατε να καθίσετε καλύτερα. Αν δεν σας αρέσει ο τρόπος με τον οποίο καθίσατε, δεχθείτε τον και ζήστε έτσι". Αυτό είναι για μένα ένα μεγάλο "ναι" στη ζωή, το να είμαι εδώ χωρίς να την κρίνω. Στεκόμαστε πάντα κριτικά απέναντι στη ζωή, και το Εγώ μοιάζει προγραμματισμένο να αρνείται την πραγματικότητα -πάντα κάτι δεν του ταιριάζει, δεν είναι στο ύψος του. Όπως έλεγε ένας φίλος "Να θέλεις να κρίνεις την πραγματικότητα σημαίνει ότι θέλεις να γίνεις θεός, και η θέση είναι κατειλημμένη.." 

Θα μας μιλήσει για την ειρήνη που πρέπει να βρούμε μέσα μας: "Πως θα καταφέρουμε να μην νιώθουμε την έλλειψη; Ίσως ακριβώς αν πάψουμε να αναζητούμε την ειρήνη, την τακτοποίηση του εσωτερικού μας χάους, και μάθουμε να συμβιώνουμε ειρηνικά μαζί του. Κάποτε κάλεσαν τον Άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης στην Ιταλική πόλη Γκούμπιο, γιατί στα περίχωρα τριγυρνούσε ένας μεγάλος λύκος που τρομοκρατούσε τον κόσμο. 
Ο "Άγιος Φραγκίσκος " θέλησε να κάνει ειρήνη μαζί του. Λένε ότι βγήκε μαζί με έναν μοναχό έξω από τα τείχη για να συναντήσει τον λύκο. Οι κάτοικοι του Γκούμπιο του φώναζαν: "Μην πας εκεί, θα σε φάει ζωντανό". Αλλά εκείνος έσπευσε προς τα κει. Σαν τα ήταν γι' αυτόν μια ευκαιρία να πεθάνει μαρτυρικά. Ψάχνοντας τον λύκο διέσχισε ερημιές. Τον βρήκε τελικά και κατευθύνθηκε προς το μέρος του. Έκανε τον σταυρό του και είπε στο ζώο: "Αδελφέ Λύκε, μην φας τον αδερφό Όνο". Ο αδερφός Όνος για τον Φραγκίσκο της Ασίζης ήταν απλά το σώμα του. Κάθισε ώρα και τον κοίταζε ήρεμα και τελικά κατάφερε να τον ηρεμήσει. Ο μύθος θέλει τους κατοίκους του Γκούμπιο να γίνονται φίλοι με το ζώο και να το φροντίζουν επί δύο ολόκληρα χρόνια. Και όταν πέθανε, όλοι λυπήθηκαν που έχασαν έναν τόσο αγαπημένο φίλο. Μια φορά πήγαινα τα παιδιά μου στο σχολείο και προειδοποιούσα για τους κινδύνους, τα κακά σκυλιά, τις αρρώστιες. Τότε η κόρη μου με σταθερή φωνούλα, μου είπε: "Άμα δούμε ένα κακό ζώο πρέπει να κάνουμε ό,τι έκανε ο Φραγκίσκος της Ασίζης με τον λύκο του Γκούμπιο. Δεν θα ξεχάσουμε ούτε στιγμή ότι είναι αδερφός μας". Κι έτσι είναι. Η ιστορία αυτή μας διδάσκει πως να αντιμετωπίσουμε τους εσωτερικούς μας εχθρούς, τις αγωνίες, τους φόβους και τις στεναχώριες μας, που συχνά είναι οι μεγάλοι κακοί λύκοι της ζωής μας..."


Θα μας μιλήσει για την αποφασιστικότητα: "Αυτό που μας βοηθάει είναι η αποφασιστικότητα και η δράση. Μου αρέσει η έννοια της δράσης. Μέχρι τώρα μίλησα αρκετά για την εγκατάλειψη. Δεν ταυτίζω όμως την εγκατάλειψη με την παραίτηση, αλλά με τη δράση. Να υπάρχεις εξ ολοκλήρου μέσα σε αυτό που είσαι. Τίποτε άλλο. Μερικές φορές, ειδικά όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά στη ζωή μας, θέλουμε να τ'αλλάξουμε όλα -ν' αλλάξουμε στιλ, "βιτρίνα", εμφάνιση, να γίνουμε "άλλος άνθρωπος". Όμως αποφασιστικότητα σημαίνει επιμονή. Συνεχίζω να προχωρώ, ό,τι κι αν μου κοστίσει, πάω μπροστά όπως είμαι. Αυτό που μετράει είναι να κάνω ένα βήμα, αυτό μόνο. Αύριο βλέπουμε. Το χθες πέρασε. Αποφασιστικότητα δεν σημαίνει ότι γαντζώνομαι από το μέλλον και διαβεβαιώνω: "Κάποια μέρα θα θεραπευτώ," αλλά όταν λέω: "Η θεραπεία συμβαίνει εδώ και τώρα. Ποιο βήμα μπορώ να κάνω για να τα πάω λίγο καλύτερα σήμερα, εδώ και τώρα;" Παλαιότερα έλεγα: "Όταν αποκτήσω εμπιστοσύνη θα δρω και με εμπιστοσύνη". Το αντίθετο συμβαίνει.
Δείχνοντας κάθε μέρα από λίγη εμπιστοσύνη στη ζωή, σιγά σιγά ανακαλύπτεις την εμπιστοσύνη. Γιατί δεν είναι κάτι εξωτερικό, υπάρχει ήδη μέσα μας. Όταν παίρνω στην αγκαλιά μου την κορούλα μου, αυτή δεν λέει ποτέ: "Ο μπαμπάς μου έχει σπασμούς, δεν μπορεί να με κρατήσει και θα πέσω στο πάτωμα της κουζίνας". Όχι. Αφήνεται εντελώς. Έτσι μου δείχνει ότι στην ερώτηση "Τι να κάνω για να προστατευτώ από τη ζωή;" η απάντηση είναι απολύτως τίποτα. Κι όμως κάθε μέρα προσπαθώ να δημιουργήσω ασπίδες και προπετάσματα για να προστατευτώ από την τραγικότητα της ύπαρξης. Η τραγική διάσταση της ύπαρξης αποτελεί μέρος της ζωής. Όταν το κατανοήσουμε αυτό από τα βάθη τού είναι μας θα ενδώσουμε άφοβα σε αυτή την τραγικότητα. Αν και σιγά σιγά. Χρειάζεται πολύ αποφασιστικότητα για να το καταφέρουμε. 

Ο φιλόσοφος Αμιέλ έλεγε: "Χίλια βήματα μπροστά, εννιακόσια ενενήντα εννέα βήματα πίσω. Αυτό είναι πρόοδος". Η αλλοτριωμένη επιθυμία μας θα ήθελε η πρόοδος να συμβεί αμέσως, να θεραπευτούμε αμέσως από όλα τα εσωτερικά μας τραύματα. Φυσικά, κάτι τέτοιο είναι εντελώς αδύνατο. Αυτό που μας σώζει είναι το να ξέρουμε ότι δεν μπορούμε να θεραπεύσουμε τα τραύματά μας αλλά να ζήσουμε μαζί τους, να συνυπάρξουμε με αυτά, χωρίς υποχρεωτικά να μας πικραίνουν. Και αποφασιστικότητα μπορεί να είναι, μια μέρα με πυκνή ομίχλη που δεν βλέπεις στα δύο μέτρα, να συνεχίζεις να προχωράς..."
Ένα βήμα τη φορά λοιπόν. Ένα σκαλί τη φορά. Γιατί "Εδώ που έφτασες λίγο δεν είναι" όπως έλεγε και ο Καβάφης στο ποίημα του "Το πρώτο σκαλί".

Εις τον Θεόκριτο παραπονιούνταν
μια μέρα ο νέος ποιητής Ευμένης·
«Τώρα δυο χρόνια πέρασαν που γράφω
κ’ ένα ειδύλλιο έκαμα μονάχα.
Το μόνον άρτιόν μου έργον είναι.
Aλλοίμονον, είν’ υψηλή το βλέπω,
πολύ υψηλή της Ποιήσεως η σκάλα·
κι απ’ το σκαλί το πρώτο εδώ που είμαι
ποτέ δεν θ’ ανεβώ ο δυστυχισμένος.»
Είπ’ ο Θεόκριτος· «Aυτά τα λόγια
ανάρμοστα και βλασφημίες είναι.
Κι αν είσαι στο σκαλί το πρώτο, πρέπει
νάσαι υπερήφανος κ’ ευτυχισμένος.
Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι·
τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα.
Κι αυτό ακόμη το σκαλί το πρώτο
πολύ από τον κοινό τον κόσμο απέχει.
Εις το σκαλί για να πατήσεις τούτο
πρέπει με το δικαίωμά σου νάσαι
πολίτης εις των ιδεών την πόλι.
Και δύσκολο στην πόλι εκείνην είναι
και σπάνιο να σε πολιτογραφήσουν.
Στην αγορά της βρίσκεις Νομοθέτας
που δεν γελά κανένας τυχοδιώκτης.
Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι·
τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα.»