Ο ΟΔΟΙΠΟΡΟΣ

ΤΡΑΓῼΔΙΑ ΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΠΕΝΤΕ

ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΗΣ ΤΡΑΓῼΔΙΑΣ

Ὁ Ὁδοιπόρος.

Ραλοῦ, ἡγεμονόπαις.

Εὐφροσύνη, τροφός της.

Παΐσιος ὁ Καραπατᾶς, σοφὸς ἱεροκήρυξ τῆς μονῆς τῶν Ἰβήρων.

Θεοδόσιος, μοναχός.

Ἡ σκηνὴ εἰς τὸ Ἅγιον Ὅρος

ΠΡΑΞΙΣ ΠΡΩΤΗ

ΣΚΗΝΗ Α΄.

(Φαίνονται παραθαλάσσια του Ἁγίου Ὄρους περιτριγυρισμένα ἀπὸ βράχους χιονοσκεπάστους. Ἡ σελήνη λάμπουσα βαίνει πρὸς τὴν δύσιν της).

Θεοδόσιος καὶ Παΐσιος.

ΘΕΟΔ. Ποῦ εἶναι ὁ νεόφερτος, ὁ ξένος Ὁδοιπόρος;
Ὡς ἔξαφνον μετέωρον ἐσκέπασε τὸ Ὄρος.
Καλόγηρος παράδοξος… Τί φεύγει τοὺς ἀνθρώπους,
Κ' εἰς τῶν σπηλαίων κρύπτεται τοὺς ἀφωτίστους τόπους.
ΠΑΪΣ. Τὰ πνεύματα τὰ ἔξοχα ζητοῦν τὴν ἐρημίαν
Καὶ φεύγουν τὴν μετὰ κοινῶν ἀνθρώπων κοινωνίαν,
Καθὼς ὁ μέγας πλάτανος τὰς ρίζας του δὲν βάλλει,
Παρ' ὅπου πλατανόκορμοι δὲν τὸν ἐγγίζουν ἄλλοι.
ΘΕΟΔ. Τὸν εἶδα χθές… Ἐτρόμαξα… Μ' ἐπάγωσαν τὸ αἷμα
Τὸ σιγαλό του πάτημα, τὸ σκοτεινό του βλέμμα
Κ' αἱ ὠρθωμέναι καὶ λευκαὶ τῆς κεφαλῆς του τρίχες.
Ἰδιαιτέραν μετ' αὐτοῦ συνομιλίαν εἶχες;
Τί θέλει; πόθεν ἔρχεται; Σὲ εἶπε τ' ὄνομά του;
Τίς εἶναι ἡ θρησκεία του, καὶ τίς ἡ γενεά του;
ΠΑΪΣ. Ἡμέρας τρεῖς εἰς τὸ αὐτὸ συγκατοικοῦμεν δῶμα·
Τρεῖς λέξεις μόνον ἔφυγαν ἀπὸ τ' ὠχρόν του στόμα.
Αὐτὴν τὴν ὥραν, τέκνον μου, ἐν ᾧ γλυκοχαράζει,
Ἐν ᾧ κτυπᾷ τὸ σήμαντρο, ὁ πετεινὸς φωνάζει,
Σ' αὐτὰ τὰ ὄρη ἔρχεται, τοὺς θρήνους του ἀρχίζει
Καὶ εἰς τὰς λιτανείας των τοὺς μοναχοὺς συγχύζει.
ΘΕΟΔ. Τὴν νύκτα προχθὲς ἄστραπτεν ἐκεῖθεν τοῦ δρυμῶνος·
Εἰς τοῦτον τὸν αἰγιαλὸν ἐπεριπάτει μόνος.
Παρατηρήσας γύρω του καὶ σκάψας βαθὺν λάκκον,
Ὑπὸ τὴν ἄμμον ἔθαψε κοκκάλων βαρὺν σάκκον,
Ἀπὸ μαγείας, μυστικὰ καὶ κρίματα γεμᾶτος…
Ἀκούω κρότον… ἔρχεται, εἶν' ἡ φωνή του… νάτος.

ΣΚΗΝΗ Β΄.

(Οἱ ἀνωτέρω καὶ ὁ Ὁδοιπόρος, καθήμενος ἐπὶ βράχου καὶ στηρίζων τὸ μέτωπον εἰς τὴν χεῖρα. Ἀρχίζουσι τὰ χαράγματα καὶ ἀκούεται ἐκ διαλειμμάτων ἦχος σημάντρων).

ΟΔΟΙΠ. Αὐτὸ βλέπεις τὸ ποτάμι
Ὅπου τρέχει θολωμένο;
Αὐτὸ βλέπεις τὸ καλάμι
Τὸ ξερό, τὸ κυρτωμένο;
Ἐγὼ εἶμαι τὸ καλάμι,
Τὸ ποτάμ' εἶν' ἡ ζωή μου.
Καὶ τὸ μέλλον μου, αἱ ἄμμοι
Τῆς ξερῆς αὐτῆς ἐρήμου.
Θόλωσε, καὶ μαύρη τρέχει, Ὁδοιπόρε! ἡ ζωή σου.
Τὰ βουνά, τὰ σύννεφά των, νὰ οἱ μόνοι σύντροφοί σου.
Εἰς ἐρήμους πεδιάδας σὲ παραίτησαν οἱ φίλοι.
Τῆς πιστῆς σου ἐρωμένης νεκροκλείσθηκαν τὰ χείλη·
Τὸ πᾶν ἄλλαξε, κ' ἡ φύσις, καὶ οἱ ἄνθρωποι, κι' ὁ χρόνος.
Πλὴν δὲν ἄλλαξεν ὁ πλάστης· δὲν ἀλλάζει αὐτὸς μόνος.
Ὅλοι σ' ἔστησαν δολίως
Τὴν παγίδα τῆς ἀπάτης,
Πλὴν αὐτὸς εἶν' αἰωνίως
Καὶ πατήρ σου καὶ προστάτης.
Ὡς θυμίαμα λιβάνου, καθαρὸς ἐνώπιόν του.
Ζῆσ' ἐν μέσῳ ἀρωμάτων εἰς τὸν ἅγιον ναόν του.
Ὁ ἐρημοψάλτης φοίνιξ πρὶν ἰδῇ πῶς ἀποθνήσκει,
'Στὰ βουνὰ τῆς Ἀραβίας γῆν ἀπάτητον εὑρίσκει.
Κελαδεῖ τὴν τελευτήν του,
Κ' εἰς εὐώδη ξερὰ δάση ἑτοιμάζει τὴν ταφήν του.
ΘΕΟΔ. Τοῦ σκυθρωποῦ προσώπου του ἡ θλῖψις μὲ ἀρέσει.
ΠΑΪΣ. Εἰς τὸν βαθύκολπον κρημνὸν φοβοῦμαι μήπως πέσῃ.
(Μετὰ δυνατῆς φωνῆς εἰς τὸν Ὁδοιπόρον).
Μὴν κλίνῃς εἰς τὴν χάσκουσαν κοιλάδα τὰ πλευρά σου.
ΘΕΟΔ. (Ὁμοίως πρὸς τὸν Ὁδοιπόρον).
Τί βλέπεις πρὸς τοὺς οὐρανούς; δὲν βλέπεις ἐμπροστά σου;
ΟΔΟΙΠ. (Βεβυθισμένος εἰς συλλογισμούς).
Κρυσταλλωμένε Ἄθωνα! τὸ ὕψος σου θαυμάζω,
Καὶ βλέπων σὲ τὴν δεξιὰν του πλάστου σου δοξάζω.
Τὸ φῶς λαμβάνει τ' οὐρανοῦ ἡ κορυφή σου πρώτη,
Καὶ εἰς τοῦ ᾍδου φθάνουσιν οἱ πόδες σου τὰ σκότη.
Διάδημ' ἀδαμάντινο τὸ μέτωπόν σου στέφει·
Τὰ δάση ἔχεις ζώνην σου καὶ κόμην σου τὰ νέφη.
Καθὼς ὁ πρῶτος ἄνθρωπος τῆς κτίσεως ἀρχαῖος,
Σὺ πρῶτος ἔλαβες ζωὴν καὶ θέλεις τελευταῖος
Προσφέρει τὸν αὐχένα σου 'ς τὸν αἱμοβόρον χρόνον.
Νὰ τρέχῃ βλέπεις ὑπὸ σὲ ἡ κόνις τῶν αἰώνων·
Κατακλυσμὸς δὲν ἔλουσε τὸ μέγα μέτωπόν σου·
Ἀσπάζεται ἡ θάλασσα τὰς ἄκρας τῶν ποδῶν σου.
(Στέκει ὀλίγας στιγμὰς ἄφωνος καὶ ἔπειτα ἐξακολουθεῖ
δείχνων τοὺς βράχους)
Ὦ φύσις! τόσα τέκνα σου, χωρὶς ψυχὴν κ' αἰσθήσεις,
Αἰῶνας ζώσι καθὼς σύ, ὦ αἰωνία φύσις!
Κ' ἐν ᾧ τῶν μυστηρίων σου τὸ αἴνιγμα εὑρίσκει
Τῆς γῆς αὐτῆς ὁ ἄνθρωπος… πῶς ζῇ! πῶς ἀποθνήσκει!
(Ὁ ἥλιος ἀναβαίνει ἀπὸ τὴν θάλασσαν καὶ περιχρυσοῖ
τὰς ἀκρωρείας τοῦ Ἄθωνος).
ΘΕΟΔ. (Ἀποχωρῶν)
Ὁ οὐρανὸς ἀνοίγεται καὶ χρῶμα μεταβάλλει.
Τὸ σήμαντρο τῆς προσευχῆς εἰς τὸν αἰθέρα πάλλει.
Τὰ ποίμνια ἐξύπνησαν· σκιρτῶσι τὰ μικρά των·
Ἀκούω τοὺς κωδωνισμοὺς καὶ τὰ βελάσματά των.

ΣΚΗΝΗ Γ΄.

(Ὁ Ὁδοιπόρος καταβαίνων ἀπὸ τοῦ βράχου, καὶ ὁ Παΐσιος)

ΠΑΪΣ. (Προχωρῶν πρὸς τὸν Ὁδοιπόρον).
Καλῶς σὲ ηὗρα, Μοναχέ! Μὲ φαίνεσαι κλαμμένος,
καὶ ἥλιος μὲ φαίνεσαι εἰς σύννεφα θαμμένος.
ΟΔΟΙΠ. Τῶν συννέφων ὁμοιάζω ταὶς μαυρόμορφαις σκιαίς,
Ὅταν τρέχουν ἀφημένα 'ς τῶν ἀνέμων ταὶς πνοαίς.
ΠΑΪΣ. Τοῦ κόσμου πάθη, ἀσκητή! τὸ ράσον σου μὴ κρύπτῃ;
Ὡσὰν τὸ θειάφ' εἶσαι χλωμός… Τὸ συνειδὸς σὲ τύπτει;
Ἀπὸ ψυχῆς ἰατρικὰ κρατῶ βαρὺν τὸν σάκκον·
Εἰπέ με, τοῦ πλησίον σου μὴν ἔσκαψες τὸν λάκκον;
Ὁ σκώληξ ὁ ἀκοίμητος τοῦ κρίματος σὲ τρώγει;
ΟΔΟΙΠ. Αὐτὸ τὸ ἑκατόκομπον μακρύ σου κομπολόγι
Τὰ κρίματά μου δύναται νὰ τ' ἀκριβομετρήση;
ΠΑΪΣ. Πῶς ἡ ψυχή μου ἀπ' ἀρχῆς τὸ εἶχε προνοήσει!
Ἔχει μακρὺν ὁρίζοντα ὁ γέρος ὀφθαλμός μου·
Ἡ ράβδος ἡ πολύπειρος τοῦ κρύου γήρατός μου…
ΟΔΟΙΠ. Ἔπαρέ της ὁδηγόν σου, χιονόφρυδέ μου γέρε!
Καὶ ἀλλοῦ τὰ βότανά σου καὶ τὰς συμβουλάς σου φέρε.
ΠΑΪΣ. Ἂν ἔνδον μου τὸ βλέμμα σου ἠμπόρει νὰ εἰσδύσῃ,
Τοιούτους λόγους ἤθελες ποτὲ ψυχροὺς ἐκχύσει;
(Πλησιάζων πρὸς τὸν Ὁδοιπόρον)
Ἀκτίνας ρίπτει εὐγενεῖς τὸ ἄγριόν σου βλέμμα.
Τὸ βλέπω, εἰς τὰς φλέβας σου κοινὸν δὲν τρέχει αἷμα.
Ἢ μ' ἀπατᾷς, ἢ μοναχὸς νὰ εἶσαι δὲν ἐπλάσθης.
Εἰς τὴν μονὴν τὰ πάθη σου νὰ κλείσῃς ἐβιάσθης.
Τίς εἶσαι; Τίς σ' ἐγέννησε; τί θρήσκευμα πρεσβεύεις;
ΟΔΟΙΠ. Τίς εἶμαι; Τίς μ' ἐγένησε; τί τὰ πολυγυρεύεις;
Τὰ περασμένα πέρασαν… μὴν τ' ἀνεμοταράττῃς.
'Σ τὸ πανδοχεῖον ἔτυχα τοῦ κόσμου διαβάτης.
Ἀπὸ ἀνθρώπους, τῆς ζωῆς πολύπυκνος ὁ δρόμος.
ΠΑΪΣ. Τὸ πρόσωπόν σου γήρασε, καὶ εἶσαι νέος ὅμως.
ΟΔΟΙΠ. Τὸν ἄνθρωπον γηράσκουσιν αἱ λύπαι, ὄχ' οἱ χρόνοι.
ΠΑΪΣ. Τὸ σῶμά σου ἐκύρτωσαν οἱ ψυχικοί σου πόνοι;
ΟΔΟΙΠ. Εἰς τὸ τραπέζι τῆς ζωῆς τὸν τάπητα πρὶν στρώσω,
'Σ ἕνα ποτῆρι θέλησα τὸ χέρι μου ν' ἁπλώσω.
Φαρμακεμένο καὶ αὐτὸ μ' ἐπρόσφερεν ἡ μοῖρα·
Τὸ ἔγγισαν τὰ χείλη μου; τὸν θάνατον ἐπῆρα.
ΠΑΪΣ. Καὶ τί κακὰ ὑπέφερες;
ΟΔΟΙΠ.         Ὁ κόσμος τί δὲν ἔχει;
ΠΑΪΣ. Ὁ φρόνιμος εἰς τὰ δεινὰ τοῦ βίου του ἀντέχει.
ΟΔΟΙΠ. Καλήτερα ὁ ἄνθρωπος νὰ ἦταν κρύα πέτρα
Παρὰ νὰ ἔχῃ αἴσθησιν καὶ φρόνησιν καὶ μέτρα!
Ὦ πάτερ μου! ἐγήρασες καὶ τὸ ψυχρόν σου γῆρας
Ψυχρὰ προφέρει ὡς αὐτὸ μαθήματα τῆς πείρας.
Ἀλλὰ γνωρίζεις ἔνδον μου τίς ὄφις ἐμφωλεύει;
Γνωρίζεις ὅτι νὰ σβυσθῇ ὁ νοῦς μου κινδυνεύει;
Γνωρίζεις ὅτι φάντασμα μὲ κυνηγᾷ 'ς τὰ σκότη;
Προχθὲς ἡ ὥρα τῆς νυκτὸς ἐσήμαινεν ἡ πρώτη·
Σιωπηλὸς ἐκάθουμουν 'ς αὐτὸ τὸ κρύον μνῆμα·
Τοῦ καταρράκτου ἔβλεπα τὸ μελανόχρουν κῦμα
Καὶ ἔλεγα, καθὼς αὐτὸς ἐν μέσῳ τῆς ἐρήμου
Διέτρεξ' ἡ ζωή μου.
Φωνὴ ἐξαίφνης κλαυθμηρὰ ἠκούσθ' εἰς τοὺς ἀέρας·
Τοὺς ὀφθαλμούς μου ἔστρεψα 'ς τὰ σκότη τῆς ἑσπέρας.
Τὴν εἶδα· κυτρινόλευκη ὡσὰν τ' ὠχρὸ φεγγάρι·
Δακρύων ἐσυχνόπιπτε λευκὸ μαργαριτάρι
Ἀπὸ τὰ βλέφαρά της.
Καὶ μαύρη αἵματος ρανὶς ἀπὸ τὰ βήματά της·
Εἰς κύκνου ἐγὼ τράχηλον καὶ εἰς ὡραῖα στήθη
Ἁλύσων εἶδα στίγματα, τραυμάτων εἶδα πλήθη.
Ἡ μία χείρ της μ' ἔδειχνε τὸ πυκνοστάζον αἷμα·
Ἡ ἄλλη μ' ἐφοβέριζε κ' ἐπάνω μου τὸ βλέμμα
Ἐκείνη θυμομέθυσον ἐκάρφωσεν… ἐστάθην
Καὶ σχίζουσαν τὰ σπλάγχνα μου ᾐσθάνθην κρύαν σπάθην.
(Σείων τὴν χεῖρα τοῦ Παϊσίου),
Τί πταίω καὶ μὲ κυνηγᾷ ἡ ἄγρια σκιά της;
Σκιὰ σκληρή; τί σ' ἔκαμα καὶ μὲ σκληροσπαράττεις;
Σκιὰ τῆς ἐρωμένης μου! τί σ' ἔκαμ'; ἀποκρίσου.
Ἐβάρυνε τὰ στήθη μου ἡ ἄκαμπτος ὀργή σου,
Ἰδέ με καθὼς σὺ σκιά! κατήντησα νὰ μένω·
Κοκκάλων σάκκος καὶ παθῶν κατήντησα νὰ γένω·
Δὲν ἔχω αἵματος λεπτὴν 'ς τὰς φλέβας μου ρανίδα,
Ἆ! διὰ σὲ παραίτησα καὶ φίλους καὶ πατρίδα,
Καὶ ὡς αὐτὰ τὰ ὄρη ζῶ τ' ἀποσκελεθρωμένα
Εἰς τὰς ἐρήμους ἔρημος καὶ ξένος εἰς τὰ ξένα.
(Ἐναγκαλίζεται τὴν πέτραν τοῦ τάφου ὃν
Ἔσκαψε τὴν προτεραίαν).
ΠΑΪΣ. Μὲ ἀποσπᾷς τὰ δάκρυα.
ΟΔΟΙΠ.         Μαρμάρινόν της στρῶμα!
Σ' ἀφίνω τὸ κατάξερον καὶ ἀσθενές μου σῶμα.
Ραλοῦ μου! δέξου με 'ς αὐτὴν τὴν κλίνην ὅπου κεῖσαι.
Τί θέλω τὴν ζωήν, ἀφ' οὗ εἰς τὴν ζωὴν δὲν εἶσαι;
Τὸ παρελθὸν πληγὰς πικρὰς καὶ λύπας μ' ἐνθυμίζει·
Μὲ φαρμακεύει τὸ παρόν· τὸ μέλλον μὲ φοβίζει.
ΠΑΪΣ. Υἱέ μου! ἀπὸ σίδηρον ἢ πέτραν ἐργασμένος
Ὁ μένων εἰς τὰς λύπας σου ἀναίσθητος καὶ ξένος.
ΟΔΟΙΠ. Μὲ κρύπτει ράσου σήμερον ἡ σαρκοβόρος σκέπη
Καὶ ἀσκητὴν φιλήσυχον ὁ Ἄθως σου μὲ βλέπει.
Πλὴν πολιπόρθιν ἄλλοτε ἀνύψωσα σημαίαν
Καὶ θώρακα ἐφόρεσα καὶ περικεφαλαίαν,
Κ' ἐπτέρνισα πτερόποδας χρυσοχαλκίνους ἵππους·
'Σ τῆς Ἑπταλόφου πόλεως γεννήθηκα τοὺς κήπους,
Καθ' ἣν εἰς τῆς Ἁγίας της Σοφίας τὰ τεμένη
Πατρῴας δόξης ἴχνος τι καὶ πίστεως δὲν μένει.
Ἐκεῖ ἐν μέσῳ μυρσινῶν καὶ τριανταφυλλώνων
Τὴν θείαν μου εἶδα Ραλοῦν, τὴν κόρην ἡγεμόνων.
Τοῦ ὑμεναίου ἔμελλον ν' ἀνάψουν αἱ λαμπάδες,
Ἐν ᾧ αἱ Μαραθώνειαι ἀρχαῖαι πεδιάδες
Ἀπ' αἰφνιδίαν ἅρπαξαν πυρκαϊὰν πολέμου·
Ἐκεῖ ἐρρίφθην πάνοπλος εἰς πτέρυγας ἀνέμου
Τῆς νέας μελλονύμφου μου τὸν ἔρωτα προδώσας·
Τὰς νίκας καὶ σὺ ἔμαθες τοῦ Ἕλληνος τὰς τόσας.
Καμμία κοίτη ποταμοῦ, κανεὶς κρημνὸς καὶ βράχος,
Ποτὲ δὲν ἐσταμάτησαν τοῦ Ἕλληνος τὸ τάχος·
Ἀλλ' ὅταν τὴν πατρίδα μου ἐκτὸς κινδύνου εἶδα,
Πιστὸς 'ς τὴν ἐρωμένην μου ἀφῆκα τὴν πατρίδα·
Πατῶν τὴν ἐρυθρόφυλλον στολὴν τοῦ φθινοπώρου
Διῆλθα τὴν καλλίκολπον καθέδραν τοῦ Βοσπόρου·
Τί πένθος μ' ἐκυρίευσε; 'ς τ' ἀνάκτορα ἐκείνης,
Τὰ κείμενα εἰς τὴν στενὴν ἀκτὴν τῆς Ξηρᾶς Κρήνης,
Τὰ ὄνειρα ἐζήτησα τῶν παιδικῶν μου χρόνων,
Πλὴν ἀντ' αὐτῆς τοῦ τάφου της τὴν πέτραν ηὗρα μόνον.
ΠΑΪΣ. Ἀπέθανεν;
ΟΔΟΙΠ.         Ἀφ' οὗ αὐτὴ ἀπὸ σκληροὺς τυράννους
Ὑπέμεινε πολυετεῖς καθείρξεις καὶ βασάνους.
Οἱ Τοῦρκοι ὡς μὲ ἤκουσαν μετὰ στρατοῦ μεγάλου
Κυκλοῦντα τὴν Τριπολιτσὰν ἐπάνω τοῦ Μαινάλου,
Εἰς Γράναν, εἰς Λεβίδιον καὶ εἰς Βαλτέτσην ἅμα
Τελοῦντα τὸ ἡρωικὸν τῶν Τρικορύφων δρᾶμα,
Τὸν γηραιὸν πατέρα της, Αὐθέντην τῆς Δακίας,
Πλησίον τῆς κεδρίνης του ἐκρέμασαν οἰκίας,
Καὶ τὴν νεκρὰν μητέρα της ἐναγκαλιζομένη
Ἐκείνη ἐτελεύτησεν ἐμὲ καταρωμένη.
(Γίνεται σιωπὴ ἀμφοτέρων).
ΟΔΟΙΠ. (Δακρύων).
Πρὶν ἀποθάνω, πάτερ μου! τὴν γῆν ᾐσθάνθην ὅπου
Ὁ Ἰησοῦς ἐφόρεσε τὴν σάρκα τοῦ ἀνθρώπου,
Καὶ τὸν σταυρόν μου ἔστησα μετὰ κλαυθμοῦ καὶ θρήνου
Εἰς τὸν θρηνώδη Γολγοθᾶν, εἰς τὴν πλευρὰν ἐκείνου,
Ἁμαρτωλὸς καθὼς ὁ εἷς τῶν συνεσταυρωμένων,
Καὶ ὡς ἐκεῖνος ἐξεμῶν φωνὰς τῶν κολασμένων.
ΠΑΪΣ. Ὣς πότε κλαῖς;
ΟΔΟΙΠ.         Ὀκτὼ φοραὶς λουλούδισεν ἡ φύσις
Ἀφ' οὗ δακρύων ἔγειναν οἱ ὀφθαλμοί μου βρύσεις·
Μὲ εἶδαν μελαγχολικὸν καὶ μόνον εἰς τὰ ξένα
Ὁ παχνωμένος Τάμεσις καὶ ἡ ἀμμώδης Σένα.
Εἰς τὸ Σινά, 'ς τὸ Ἀραράτ, καὶ εἰς τὰ Πυρηναῖα
Ἐγήρασα… ἡ λύπη μου διατηρεῖται νέα.
ΠΑΪΣ. Τῶν καρδιῶν μας τὰς πληγὰς ὁ χρόνος βαλσαμώνει·
'Σ τοῦ χρόνου τὰ πτερὰ πετοῦν οἱ ψυχικοί μας πόνοι·
Ὁ ἄνθρωπος γλυκογελᾷ, θρηνεῖ καὶ πάλιν χαίρει·
Αἰώνια αἰσθήματα τὸ στῆθός του δὲν φέρει.
ΟΔΟΙΠ. Τοῦ ἔαρός μου πέρασαν οἱ ἀνθισμένοι χρόνοι·
'Σ τὸ μέτωπόν μου ἔπεσε τοῦ γήρατος τὸ χιόνι·
Μ' ἀφῆκαν τῆς νεότητος ἐλπίδες, πλάναι, πόθοι·
Τὰ πάθη μου σιώπησαν· τὸ σῶμά μου κυρτώθη.
Πλὴν 'ς τὰ καμμένα φύλλα της τοῦ ἔρωτος τὰ ἴχνη
Διατηρ' ἡ καρδία μου ἐγχαραγμέν' ἀκόμα·
Ὡσὰν τ' ὁλόγραφο χαρτὶ ὅπου καμμένο δείχνει
Τὰ ξένα χειροστίγματα 'ς τὸ στάκτινό του σῶμα.
(Μετὰ μεγάλης συγκινήσεως)
Τὸ φῶς σου ὅταν ἔσβυνε, Ραλοῦ μου, δὲν μὲ εἶδες·
Μᾶς χώριζαν ὠκεανοί, βουνὰ κρυσταλλωμένα,
Πλὴν ὅλοι μου οἱ στοχασμοὶ καὶ ὅλαι μ' ᾑ ἐλπίδες
Σκοπόν των εἶχον ἕνα.
Ποσάκις εἰς τοῦ Πειραιῶς τὴν σιωπὴν τὸ βράδυ,
Ἀνήσυχος ἐκύτταζα τὸ ἥσυχο σκοτάδι,
Καὶ ὅτε γέλωτα γλυκὺν ἐγέλα ἡ σελήνη,
«Τὴν βλέπει τώρα ἔλεγα 'ς τὸν Βόσπορον κ' ἐκείνη!»
Ποσάκις ὑπὸ τ' οὐρανοῦ ἀγρύπνησα τὸ δῶμα
Ἐλπίζων ὅτι ἀγρυπνεῖ καὶ τὸ γλυκύ σου ὄμμα!
Ὡς ὁ μαγνήτης πάντοτε γυρίζει πρὸς τὸν πόλον
Ἐνατενίζετο εἰς σὲ τὸ λογικόν μου ὅλον.
(Πρὸς τὸν Παΐσιον)
Ὁπόταν τὴν αὐγὴν ξυπνᾷς καὶ κάμῃς τὸν σταυρόν σου,
Εἰς τὴν χρυσῆν ἀνατολὴν γυρνᾷς τὸ πρόσωπόν σου.
Κ' ἐγὼ 'ς αὐτὸ τὸ ἄστρον μου, 'ς αὐτὸν τὸν ἥλιόν μου,
Ἀδιακόπως ἔστρεφα τὸ φῶς τῶν ὀφθαλμῶν μου.
ΠΑΪΣ. Λησμόνησε τὸ παρελθόν· δὲν φέρει ἄλλο πόνον
Δριμύτερον εἰς τὴν ψυχὴν
Παρ' ὅσον ἡ ἐνθύμησις τῶν εὐδαιμόνων χρόνων
Εἰς δυστυχίας ἐποχήν.
ΟΔΟΙΠ. Καὶ τὸ ἡλιοτρόπιον ἀδιακόπως στρέφει
Τὰ φύλλα πρὸς τὸν ἥλιον, καὶ ἥλιος τὸ τρέφει.
Κ' ἐγὼ ἀπὸ τὴν λάμψιν ζῶ τῶν περασμένων χρόνων.
Τὰ περασμένα, λέγεις σύ, μὲ φέρουν λύπας μόνον,
Καὶ λέγεις ἡ καρδία μου πρὸς τί τ' ἀναμοχλεύει;
Τὴν χρυσαλλίδα τῆς νυκτὸς εἰπὲ πρὸς τί γυρεύει
Τὸν λύχνον ὅπου καίονται τὰ ἐλαφρὰ πτερά της;
ΠΑΪΣ. Τί μένεις εἰς τὴν ἔρημον; δὲν φεύγεις; τί φυλάττεις;
Εἰς τὴν βοὴν τῶν πόλεων τὰ πάθη σιωπῶσι
Κ' εἰς τῶν ἐρημικῶν μονῶν τὴν σιωπὴν βοῶσι.
Θαυμάζω πῶς δεχόμενος νὰ ζῇς εἰς τὸ κελλεῖον
Τοῦ μεταξίνου σκώληκος ἀνέχεσαι τὸν βίον;
Εἰς τὴν μικρὰν κογχύλην σου μὴν κρύπτῃς τὰ πτερά σου,
Γίνου πτηνὸν καθὼς αὐτὸς καὶ θραῦσε τὰ δεσμά σου.
ΟΔΟΙΠ. Ἄγνωστη νὰ μένῃ θέλω ἡ ταλαίπωρη ζωή μου·
Ἡ ψυχή μου πλοῦτον, δόξαν οὔτε θέλει οὔτε ἐλπίζει.
Ἓν κ' ἐγὼ νὰ ἤμουν δένδρον τῆς ξηρᾶς αὐτῆς ἐρήμου
Ὅπου ζῇ καὶ ἀποθνήσκει καὶ κανεὶς δὲν τὸ γνωρίζει!
ΠΑΪΣ. Ἐγκλείει κόσμους ἰδεῶν τὸ μέγα μέτωπόν σου·
Τὸ ἦθός σου τὸ ἄγριον καὶ μελαγχολικόν σου
Μ' ἀνακαλεῖ τὸν Βύρωνα, ὁπόταν τοῦ Ὑψίστου
Τὸ βλέμμα φεύγων μ' ἄνοιγε τὸν ᾍδην τῆς ψυχῆς του.
Τῆς δόξης πῶς, καθὼς αὐτός, πῶς δὲν κτυπᾶς τὰς θύρας;
ΟΔΟΙΠ. Καθὼς ὁπόταν αἱ χορδαὶ χαλαρωθοῦν τῆς λύρας
Καμμίαν ἔρρυθμον φωνὴν ἡ λύρα δὲν ἀφίνει,
Ἀλλὰ βοὴν καὶ γογγυσμὸν ἀτάκτων ἤχων χύνει,
Ὁμοίως πᾶσα δύναμις ἐλύθη τοῦ νοός μου,
Εἶν' ἄτακτος καὶ ἄρρυθμος καθεὶς συλλογισμός μου.
ΠΑΪΣ. Ὁ ἥλιος τὸ βῆμά του 'ς τὴν δύσιν ὅταν στρέφῃ
Ὀπίσω εἰς τοὺς οὐρανοὺς χαράττει χρυσᾶ νέφη,
Καὶ ὁ φιλότιμος θνητὸς πρὶν εἰς τὸν κόσμον δύσῃ,
Φῶς χρεωστεῖ ἀθάνατον ὀπίσω του ν' ἀφήσῃ.
ΟΔΟΙΠ. Εἰς τῆς αἰωνιότητος τὰς ἀχανεῖς ἐκτάσεις
Σημεῖα διαβάσεως τί κέρδος ἂν ἀφήσω;
Κερδίζ' ἡ ναῦς ἡ τρέχουσα εἰς κύματα θαλάσσης,
Ἐὰν ἀφίν' ὑδραύλακας ἡ πρύμνη της ὀπίσω;
ΠΑΪΣ. Τὴν στωικὴν ἀπάθειαν τοῦ ἤθους σου ἐκδύσου,
Νὰ ρεύσῃ ρύαξ ἥσυχος ἂν θέλῃς ἡ ζωή σου.
ΟΔΟΙΠ. Πάρα πολὺ ἀγάπησα· πάρα πολὺ ᾐσθάνθην·
Ὡς ἄνθος εἰς τὸν ἥλιον ἀφέθην κ' ἐμαράνθην.
Αἱ πόλεις αἱ πρωτεύουσαι τῆς οἰκουμένης ὅλης
Μὲ φαίνονται ὑπόγειαι μικραὶ μυρμηγκοπόλεις.
ΠΑΪΣ. Ἡ γῆ σὲ φαίνεται στενή; 'ς τὸν οὐρανὸν ὑψώσου·
Οἱ ἄνθρωποι σ' ἀδίκησαν; 'ς τὸν πλάστην προσηλώσου.
Ἡ χήνα ἡ βαρύπτερη τὰ χαμηλὰ γυρεύει·
Τοῦ Ἄθωνος ὁ ἀετὸς στὰ νέφη ταξειδεύει.
ΟΔΟΙΠ. (Ἀποχωρῶν).
Ματαίως εἰς τὴν ἔρημον ἐφυλακίσθην νέος·
Εἰς τὴν σκιὰν τοῦ πλάστου μου ἐπρόστρεξα ματαίως·
Ματαίως ἡ νεότης μου εἰς τὰ βουνὰ μονάζει·
Ἡ χιονώδης κόμη μου Αἴτναν παθῶν σκεπάζει.

ΣΚΗΝΗ Δ΄.

Θεοδόσιος καὶ Παΐσιος

ΘΕΟΔ. Ὁ ὄρθρος, πάτερ! ἤρχισεν, ἀλλ' ἄγνωστός τις νέα
Ἐλλιμενίσθη, τὴν στολήν, τὸ σχῆμα καλογραῖα·
Πελαγοδρόμοι ἔφεραν αὐτὴν πνοαὶ ἀνέμων
Καὶ βῆμα φέρ' ἡ τάλαινα εἰς τὰ κελλεία τρέμον.
ΠΑΪΣ. Μακράν, μακρὰν τῶν ἱερῶν μονῶν μακρὰν ἡ νέα·
Τοιαύτη ἐπεκράτησε διάταξις ἀρχαία.
Ὑπάγομεν μετὰ χαρᾶς ἠμεῖς ἀνεκλαλήτου
Νὰ κλίνωμεν τὸ γόνυ
Ἐνώπιον τοῦ δυνατοῦ καὶ τοῦ ἀναμαρτήτου,
Εἰς ὃν ὑπείκουσι τῆς γῆς οἱ ἐπῃρμένοι θρόνοι.
(Ἀποχωροῦσι).

πηγή:Παναγιώτης Σούτσος, Οδοιπόρος (απόσπασμα: πράξη Α΄), στον τόμο: Παναγιώτου Σούτσου, Ποιήματα. Μετά προλόγου υπό Ιω. Ζερβού, εν Αθήναις, εκδοτικός οίκος Γεωργίου Φέξη, 1915, σσ. 83-93