Κατά πνεύμα συγγενείς του «Φαναρίου» οι μηχανορράφοι του περιεχομένου των Θρησκευτικών!

  «Ὁ Οἰκουμενισμός εἶνε χείρων πάσης αἱρέσεως. Ἡ αἵρεσις τοῦ Ἀρείου, ἡ εἰς τάξιν κτίσματος καταβιβάζουσα τόν ὁμοούσιον Λόγον, καθώς καί πᾶσαι αἱ ἄλλαι αἱρέσεις, ὠχριῶσιν ἐνώπιον τοῦ τέρατος τοῦ Οἰκουμενισμοῦ».

π. Ἐπιφάνιος Θεοδωρόπουλος

«Φαναριώτικη» ἡ θεμελίωση τῶν νέων Προγραμμάτων Σπουδῶν

     Πρέπει νά συνειδητοποιήσουμε ὅλοι, ὅτι ὁ βασικός ὑπεύθυνος καί ἐμπνευστής τῶν νέων ΠΣ στό ΜτΘ πού διδάσκεται ἀπό τόν Σεπτέμβριο τοῦ 2016 στά Δημοτικά, Γυμνάσια καί Λύκεια τῆς πατρίδας μᾶς εἶναι ὁ χῶρος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Τό Φανάρι μοιάζει νά ἔχει χάσει τό φῶς τῆς Ὀρθοδοξίας, μοιάζει νά ἔχει χάσει τήν αἴγλη του. Ἰδίως στόν σημερινό κόσμο πού λαμπιρίζει ἀπό τήν πολύ διαφήμιση, ἅμα χάσει κανείς τό ἀληθινό φῶς τοῦ Χριστοῦ βαδίζει πλέον σύμφωνα μέ τά κελεύσματα τῶν ἀρχόντων τοῦ κόσμου τούτου καί ἐξομοιώνεται μέ αὐτούς.

    Ἡ ἀποστροφή τοῦ προσώπου τοῦ Χριστοῦ ξεκίνησε στό χῶρο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου μέ τόν Ἰωακείμ Γ΄, τόν πρῶτο Μασῶνο Πατριάρχη, ὁ ὁποῖος τό 1902, ἀπευθυνόμενος μέσῳ ἐγκυκλίου πρός τίς ἄλλες αὐτοκέφαλες Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες, κάνει λόγο γιά τήν ἀνάγκη «ἐξευρέσεως σημείων συναντήσεως καί ἐπαφῆς πρός τάς ἄλλας Ἐκκλησίας» μέ σκοπό νά βρεθεῖ «πεδίον ὁμαλῆς φιλικῆς ἀμοιβαίας προσπελάσεως». Μέ τήν ἐγκύκλιο αὐτή ἐγκαινιάζεται ἐπίσημα ὁ Οἰκουμενισμός στό Φανάρι. Οἱ ἀπαντήσεις τῶν ἄλλων τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν στήν

ἐγκύκλιο αὐτή ὑπῆρξαν ὅλες ἀρνητικές. Οὔτε ἀνάγκη θεωρήθηκε αὐτή ἡ προσέγγιση οὔτε ὁ καιρός κατάλληλος γιά ἕνα τέτοιο ἐγχείρημα. Παρά τίς ἀρνητικές ἀπαντήσεις ἐπανέρχεται τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο τό 1920 στό θέμα μέ ἐγκύκλιο τοῦ τότε τοποτηρητῆ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου Δωροθέου. Προτείνει μάλιστα κατ’ ἀντιστοιχίαν τῆς «Κοινωνίας τῶν Ἐθνῶν» «Κοινωνία τῶν Ἐκκλησιῶν».

   Στήν ἐγκύκλιο διατυπώνει 11 σημεῖα γιά τήν προσέγγιση τῶν Ἐκκλησιῶν πού μέχρι σήμερα θεωροῦνται πάγια πρακτική τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, ὅπως π.χ.:

ἑνιαῖο ἡμερολόγιο,ἀνταλλαγή ἀδελφικῶν γραμμάτων,ἐπικοινωνία Θεολογικῶν Σχολῶν,παγχριστιανικά συνέδρια,διακανονισμός τοῦ ζητήματος τῶν μεικτῶν γάμων κ.ἄ.¹

   Τό ἑνιαῖο ἡμερολόγιο πού χάρις στό διάλογο μέ τούς ἑτε-ροδόξους, χάρις στήν ἀγάπη πρός αὐτούς πραγματο­ποιήθηκε μόλις τρία χρόνια ἀργότερα τό 1923, εἶχε σάν ἀποτέλεσμα τό σχίσμα τῶν Παλαιοημερολογιτῶν στήν Ἑλλάδα, δηλαδή τήν διακοπή τῆς σχέσης ἐν ἀγάπη μέ τούς ὁμόδοξους ἀδελφούς. Καί αὐτή ἡ τακτική ἀπό τότε ἀκολουθεῖται ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, κυρίως ἀπό τόν Πατριάρχη Ἀθηναγόρα (1948-1972) καί ἔπειτα. Συμπίπτει ἀπόλυτα μέ τό αὐξανόμενο ἐνδιαφέρον τῶν ΗΠΑ γιά τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ὡς ἐκκλησιαστική ἀντι­στάθμιση πρός τό Ἀνατολικό μπλόκ καί τόν Κομμουνισμό, ὁ ὁποῖος χρησιμοποίησε ἐπίσης τήν Ἐκκλησία ὡς μέσο διείσδυσης στή Δύση. Αὐτή ἡ ἐντελῶς κοσμική θεώρηση καί χρησιμοποίηση τῆς Ἐκκλησίας ὡς μέσου ἄσκησης πολιτικῆς, ἐγκολπώνεται πλήρως ἀπό τόν Ἀθηναγόρα, τόν ἄνθρωπο τῶν ΗΠΑ στόν Οἰκουμενικό Θρόνο. Ἐπιβάλλει μάλιστα μέ πραξικοπηματικό τρόπο μέσῳ τοῦ Οἰκουμενισμοῦ τήν θεσμοποίηση τῆς Ἐκκλησίας. Ἀπό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ τήν ὑποβιβάζει σέ “πιόνι” στήν σκακιέρα τῶν πολιτικῶν παιχνιδιῶν. Τό κατόρθωσε καί πραγματοποίησε μέ μαεστρία, μόλις ὁ Παπισμός μέ τόν Πάπα Ἰωάννη ΚΓ΄ συνειδητοποίησε ὅτι δέν μπορεῖ νά συνεχίσει τήν ἄτεγκτη στάση του καί ἀποφάσισε μέσα ἀπό τήν ἀνάγκη προσαρμογῆς στά δεδομένα τῆς σημερινῆς ἐποχῆς νά ἀλλάξει τή γλῶσσα του. Τήν μετέτρεψε σέ διπλωματικό ἐργαλεῖο, χωρίς φυσικά νά ἀλλάξει οὔτε στό παραμικρό τήν πλεύση του, δηλαδή νά διαδραματίζει ὡς μόνος ἀληθινός ἡγέτης τῆς παγκοσμίας «Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ» καί θρησκευτικός πλανητάρχης τόν κεντρικό ρόλο στό θρησκευτικό γίγνεσθαι τῆς ἐποχῆς μας².

  Ὁ Πατριάρχης Ἀθηναγόρας ἀντίθετα, προδίδοντας τήν «Μίαν, Ἁγίαν, Καθολικήν καί Ἀποστολικήν Ἐκκλησίαν» τοῦ Χριστοῦ, ἀνακάλυψε τήν «ἀγάπη ἄνευ ὅρων καί ὁρίων» του γιά τόν μόλις πρόσφατα ἐστεμμένο μέ τήν Τιάρα (30.6.1963) Πάπα Παῦλο ΣΤ΄. Μόλις ἀντίκρισε στίς 5.1.1964 στά Ἱεροσόλυμα τόν Πάπα, «αἱ χεῖρες» του «ἤνοιξαν αὐτομάτως» καί «ἐρ­ρί­φθη εἰς τήν ἀγκάλην»³ τοῦ «πατέρα τῶν πριγκίπων καί βασιλέων, τῆς κε­φα­λῆς τῆς οἰκουμένης καί τοῦ ἐπί γῆς ἀντιπροσώπου τοῦ Σωτῆρος Ἰησοῦ Χρι­στοῦ»4.

    Ἐκφράζοντας τήν κοινή του πεποίθηση μέ τόν Πάπα Παῦλο ΣΤ΄ δηλώνει ὁ Πατριάρχης Ἀθηναγόρας: «Καί εἴπαμεν ὅτι ἤδη εὐρισκόμεθα εἰς τήν ὁδόν εἰς Ἐμμαούς, καί πηγαίνομεν νά μᾶς συναντήση ὁ Κύριος ἐν τῷ κοινῷ ἁγίῳ Ποτηρίῳ». Ἔτσι φθάσανε, ὁ Πάπας –ὡς ἀλάθητος Πάπας μποροῦσε νά τό ἀποφασίσει μόνος του– καί ὁ Ἀθηναγόρας –σάν ἄλλος Πάπας– στίς 7.12.1965 στήν ἄρση τῶν ἀναθεμάτων πού καί γιά τούς δύο ἦταν ἡ ἄρση τοῦ σχίσματος. Ὁ Πατριάρχης Ἀθηναγόρας προχώρησε σέ αὐτήν τήν ἄρση, χωρίς νά συνεννοηθεῖ προηγουμένως μέ κανέναν, χωρίς νά μετέχουν οἱ ἄλλες τοπικές Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες, ἔφτιαξε νέα δεδομένα χωρίς ἀπολύτως καμία θεολογική προσέγγιση τοῦ θέματος, ὑποβιβάζοντας τήν «Ἐκκλησία» σέ ἐργαλεῖο στά χέρια του καί ὑπηρετώντας μέ τόν τρόπο αὐτό συγκεκριμένες πολιτικές σκοπιμότητες. Ὡς μεγάλος διαφημιστής τοῦ γεγονότος, μέ δημοσιογραφικό ὕφος καί διαστρέφοντας ἀπόλυτα κάθε –ἔστω στοιχειωδῶς– χριστιανική ἔννοια τῆς ἀγάπης διακήρυξε: «Πνεῦμα μέγα ἀγάπης ἐξαπλώνεται ὑπέρ τούς Χριστιανούς Ἀνατολῆς καί Δύσεως. Ἤδη ἀγαπώμεθα. Ὁ Πάπας τό εἶπε: ἀπέκτησα ἕναν ἀδελφόν καί τοῦ λέγω σ’ ἀγαπῶ! Τό εἶπα καί ἐγώ: Ἀπέκτησα ἕναν ἀδελφό καί τοῦ εἶπα σ’ ἀγαπῶ!...»⁵.

   Γι’ αὐτό καί ἀπόλυτα δικαιολογημενα ὁ πρώην Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν Χρυσόστομος Β΄ (Χατζησταύρου) ἔγραψε στά «Πεπραγμένα» τῆς ἀρχιεπισκοπείας του: «Ὁ Ἀθηναγόρας Α΄ οὐδέν πρεσβεύει, εἰς οὐδέν πιστεύει, εἰ μή μόνω ἑαυτῷ δουλεύει καί τήν ἀπαθανάτισιν τοῦ ὀνόματός του ἐπιδιώκει, ἔστω, κατά Ἡρόστρατον, διά τῆς καταστροφῆς τῆς Ἐκκλησίας»⁶!

   Νά τό ἦθος πού διδάχτηκαν οἱ σημερινοί νεωτεριστές Θεολόγοι ἀπό τόν προδότη τῆς Ὀρθοδοξίας Ἀθηναγόρα Α΄, ὁ ὁποῖος δέν διανοήθηκε ποτέ νά ἔλθη σέ ὁποιαδήποτε μορφῆς διαλόγου μέ τούς πατερικούς καί πιστούς στήν Ὀρθόδοξη παράδοση Θεολόγους!

    Πῶς ἔβλεπε τό Σχίσμα τοῦ 1054; Χαρακτηριστικά εἶναι τά λόγια του: «Ἕως τό 1054 εἴχαμε πολλᾶς διαφορᾶς. Καί εἰς τοῦτο καί εἰς τό ἄλλο. Τό φιλιόκβε ... καί τόσας ἄλλας διαφορᾶς. Ἀλλά ἠγαπώμεθα. Καί ὅταν ἀγαπῶνται οἱ ἄνθρωποι, διαφοραί δέν ὑπάρχουν. Ἀλλά τό 1054 πού ἐπαύσαμεν νά ἀγαπώμεθα, ἦλθαν ὅλες οἱ διαφορές»⁷.

    Ποιό χαρακτηριστική ἀκόμα εἶναι ἡ ἀπάντηση τοῦ Ἀθηναγόρα στόν Ὀλλανδό Καρδινάλιο Willebrans, πρόεδρο τοῦ παπικοῦ Συμβουλίου γιά τήν χριστιανική ἑνότητα, σέ ἐπίσκεψή του στό Φανάρι, ὅταν ἐκεῖνος προέβαλε δογματικές διαφορές ὡς αἰτίες τοῦ σχίσματος: «Ἅγιε Ἀδελφέ, τό Σχίσμα δέν ἔγινε ἀπό τά ἔνζυμα καί τά ἄζυμα. Ἄν τό Ἅγιο Πνεῦμα πνεῖ στά ἔνζυμα κατά τόν ἴδιο τρόπο πνεῖ καί στά ἄζυμα. Ἡ ἀντίθεσις δέν ἦταν θεολογική, ἀλλά μόνο πολιτική. Ἦταν ἡ ἀντίθεσις τῆς Ρώμης μέ τήν Ἀθήνα. Σεῖς ἐκπροσωπούσατε τήν Ρώμη κι ἐμεῖς τότε τήν Ἀθήνα».⁸

   Ποιά ἦταν ἡ στάση τοῦ Ἀθηναγόρα καί τῶν συνεργατῶν ἀπέναντι στό δόγμα, στά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, στίς ἄλλες θρησκεῖες, τήν ἴδια τήν ἔννοια τῆς Ἐκκλησίας, γιά τή σχέση ἀλήθειας καί ἀγάπης;

      «Ὁ αἰών τοῦ δόγματος παρῆλθε».    «Ὅλοι οἱ Χριστιανοί πιστεύουν στό ἴδιο βάπτισμα διά τοῦ ὁποίου ὅλοι ἔχουν γίνει μέλη τοῦ Σώματός του, τῆς Ἐκκλησίας».   «Ἀπατώμεθα καί ἁμαρτάνομεν, ἐάν νομίζωμεν, ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος πίστις κατῆλθεν ἐξ οὐρανοῦ καί ὅτι τά ἄλλα δόγματα εἶναι ἀνάξια. Τριακόσια ἑκατομμύρια ἀνθρώπων ἐξέλεξαν τόν μουσουλμανισμόν διά νά φθάσουν εἰς τόν Θεόν των καί ἄλλαι ἑκατοντάδες ἑκατομμυρίων εἶναι Διαμαρτυρόμενοι, Καθολικοί, Βουδισταί. Σκοπός κάθε θρησκείας εἶναι νά βελτιώση τόν ἄνθρωπον».    «Εἰς τήν κίνησιν πρός τήν ἕνωσιν, δέν πρόκειται ἡ μία Ἐκκλησία νά βαδίση πρός τήν ἄλλην, ἄλλ’ ὅλαι ὁμοῦ νά ἐπανιδρύσωμεν τήν Μίαν, Ἁγίαν, Καθολικήν καί Ἀποστολικήν Ἐκκλησίαν, ἐν συνυπάρξει εἰς τήν Ἀνατολήν καί τήν Δύσιν, ὅπως ἐζῶμεν μέχρι τοῦ 1054, παρά καί τάς τότε ὑφισταμένας Θεολογικάς διαφοράς».  «Καλούμεθα ν’ ἀπαλλαγῶμεν τοῦ πνεύματος τῆς πολεμικῆς καί τῆς ἀντιρρήσεως ἐν τῇ Θεολογίᾳ καί νά ἐφοδιάσωμε αὐτήν διά τοῦ πνεύματος τῆς ζητήσεως καί τῆς διατυπώσεως τῆς ἀληθείας ἐν τῇ ἀγάπῃ καί τῇ ὑπομονῇ. Ὁ Χριστιανισμός ἔχει ἀνάγκη σήμερον μιᾶς Θεολογίας τῆς καταλλαγῆς».

   Τό 1970 ὁ Ἀθηναγόρας ἀποδέχθηκε ἀκόμη καί τό Φιλιόκβε (Filioque= καί ἐκ τοῦ Υἱοῦ...) ὡς δῆθεν «θεολογούμενο», δήλωση γιά τήν ὁποία οἱ περισσότερες Ἱ. Μονές τοῦ Ἁγίου Ὄρους διέκοψαν τό «μνημόσυνό» του. Ἐπί λέξει εἶπε: «Τί μελάνι χύθηκε καί τί μίσος γιά τό Filioque! Ἦλθεν ἡ ἀγάπη καί ὅλα ὑποχωροῦν στό πέρασμά της».

   Γιά δέ τόν Ἀρχιεπίσκοπο Θυατείρων καί Μ. Βρεττανίας Ἀθηναγόρα (Κοκκινάκη) οἱ ἱεροί κανόνες τῶν Ἁγίων Πατέρων δέν εἶναι παρά «ἀνθρώπινα ἐντάλματα καί σχήματα ἀνοησιῶν καί μίσους». Καί: «Γνωρίζω τήν διδασκαλίαν τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ καί τάς θέσεις τῶν νεωτέρων θεολόγων τῆς Ἀνατολῆς, ἀλλά ταῦτα εἶναι βουλαί καί ἐπίνοιαι ἀνθρώπων»⁹.

    Ὁ δέ Ἰάκωβος Ἀμερικῆς ἀποφαίνεται: «Ἡ Οἰκουμενική Κίνησις, φρονοῦμεν, ἄν καί χριστιανικῆς προελεύσεως, ὀφείλει νά γίνη κίνησις ὅλων τῶν θρησκειῶν, τῆς μιᾶς πρός τήν ἄλλην, ὅπως γίνει διάλογος, ἄν τυγχάνη ἀληθές ὅτι ὅλαι αἱ θρησκεῖαι ὑπηρετοῦν τόν Θεόν καί τόν ἄνθρωπον. Δέν ὑπάρχει εἰ μή εἷς Θεός ...».

   Ἀπόλυτη ἐπιβεβαίωση τῶν παραπάνω εἶναι καί οἱ διαχριστιανικές συναντήσεις τῆς Ἀσσίζης μέ πρώτη ἐκείνη τῆς 29.8.1986. Συναντήθηκαν ἐπί τό αὐτό 12 ἐξωχριστιανικές θρησκεῖες καί οἱ χριστιανικές ὁμολογίες, συνολικά 150 ἐκπρόσωποι. Ἀπό τήν πλευρά τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκησίας προεξάρχων ἦταν ὁ ἐκπρόσωπος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου Ἀρχιεπίσκοπος Θυατείρων Μεθόδιος. Ἡ προσευχή ὅλων ἦταν κοινή ὑπέρ τῆς εἰρήνης. Ἀρχηγός ὅλων ἦταν ὁ Πάπας πού εἶπε στόν λόγο του: «Ἡ πρόκλησις τῆς εἰρήνης ὅπως τίθεται σήμερον ἐνώπιον πάσης χριστιανικῆς συνειδήσεως, ὑπερβαίνει τάς θρησκευτικᾶς διαφορᾶς». «Ὁ Πάπας ἀπήγγειλε τό «Πάτερ ἡμῶν» ἀγγλιστί ἐν μέσῳ Ἑβραίων, Ἰνδουιστῶν, Μουσουλμάνων, Σίχ καί Ὑλοζωϊστῶν προσευχομένων «τή ἰδία διαλέκτω» πρός ἑτεροκλήτους ...Θεούς!». Ἀκολούθησαν ἄλλες συναντήσεις τῶν ἐτῶν 1993, 2002, 2011, 2016, πάντοτε μέ τήν ἰσχυρή παρουσία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη ἤ ὑψηλόβαθμου ἐκπροσώπου του.

    Ὅλα βέβαια ὅσα ἐκθέσαμε παραπάνω ἐκφράζουν τήν παναίρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, κάτω ἀπό τήν ὁποία σύμφωνα μέ τά πολύ χαρακτηριστικά λόγια τοῦ π. Ἐπιφανίου Θεοδωροπούλου «κρύπτεται αὐτή αὕτη ἡ ἄρνησις τοῦ ἀποκαλυπτικοῦ χαρακτῆρος τῆς χριστιανικῆς Πίστεως. Κατά τοῦτο ὁ Οἰκουμενισμός εἶνε χείρων πάσης αἱρέσεως. Ἡ αἵρεσις τοῦ Ἀρείου, ἡ εἰς τάξιν κτίσματος καταβιβάζουσα τόν ὁμοούσιον Λόγον, καθώς καί πᾶσαι αἱ ἄλλαι αἱρέσεις, ὠχριῶσιν ἐνώπιον τοῦ τέρατος τοῦ Οἰκουμενισμοῦ. Διότι πᾶσαι αἱ χριστιανικαί αἱρέσεις, καί αἱ πλέον βλάσφημοι, οὐδέ διενοοῦντο κἄν νά ἀμφισβητήσωσι τήν μοναδικότητα καί ἀποκλειστικότητα τοῦ Χριστιανισμοῦ ὡς ἀληθείας ἐξ ἀποκαλύψεως. Διά πάσας τάς αἱρέσεις ὁ Χριστιανισμός ἦτο τό μονοπώλιον τῆς ἀληθείας καί τῆς σωτηρίας. Ἐνῶ διά τόν Οἰκουμενισμόν πᾶσαι αἱ Θρησκεῖαι ἔχουσι στοιχεῖα ἀληθείας καί στοιχεῖα πλάνης, ὁ δέ Χριστιανισμός δέν ἀποτελεῖ εἰμή μίαν Θρησκείαν μεταξύ τῶν λοιπῶν, ἴσως τήν εὐγενεστέραν, ἀλλά πάντως ὄχι τήν μοναδικῶς ἀληθινήν».

   Τελικά μέ ὅλα τά παραπάνω ἀποροῦμε, πῶς ἀποροῦμε ὅλοι μας ἀκόμα μέ τά νέα Προγράμματα στά Θρησκευτικά!

Λέων Μπράνγκ
Δρ. Θεολογίας
«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Ἀρ. Τεύχους
175 Μάρτιος 2017 – Από agnikolaos.gr

Παραπομπές

1. Περισσότερα γιά τήν ἱστορία τῆς Οἰκουμενισμοῦ βλ. στό ἐξαιρετικό ἄρθρο τοῦ Ἀρχιμ. Ἰωάσαφ Μακρῆ, Ἱστορική ἀναδρομή τῆς προσεγγίσεως Ὀρθοδόξων καί Ρωμαιοκαθολικῶν κατά τόν 20ο αἰῶνα, στό περιοδικό «Ἐν Συνειδήσει»,

Ἔκτα­κτη ἔκδοση τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Μεγάλου Μετεώρου, Ἁγία Μετέωρα Ἰούνιος 2009 (https://sites.google.com/site/epomenoipatrasi/periodiko-en-syneidesei-/istorike-anadrome-tes-prosengiseos-orthodoxon-kai-romaiokatholikon-kata-ton-20o-aiona).

2. Βλ. ἀπό τήν μία πλευρά τό «Διατάγματα περί Οἰκουμενισμοῦ» τῆς Β΄ Βατικανῆς Συνόδου (Ἀρχιμ. Σπυρίδωνος Σπύρ. Μπιλάλη, Ὀρθοδοξία καί Παπισμός, τόμος Α΄, Ἀθήνα 20142, σ. 339 ἐ.ἔ.) καί ἀπό τήν ἄλλη ἡ ἐπέκταση τοῦ Ἀλάθητου τοῦ Πάπα ἀπό τήν ἀπό καθέδρας διδασκαλία σέ ὅλες τίς πτυχές τῆς ζωῆς τῶν Ρωμαιοκαθολικῶν. (Στό ἴδιο, σ. 326).

3. Πρωτοπρ. Γεωργίου Δ. Μεταλληνοῦ, Οἱ διάλογοι χωρίς προσωπεῖον (http://users.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/tributes/gewrgios_metallhnos/dialogoi_xwris_proswpeion.htm)

4. Ἀπό τό τυπικό γιά τήν παράδοση τῆς Τιάρας πού εἶναι σήμερα ἀκόμη σέ ἰσχύ, παρ’ ὅτι ἡ τελευταία του χρήση ἔγινε στή στέψη τοῦ πάπα Παύλου ΣΤ΄. (https://de.zenit.org/articles/das-neue-papstliche-wappen-ohne-tiara-dem-symbol-der-papstlichen-macht/. Πρβλ. K. Richter, Die Ordination des Bischofs von Rom. Aschendorff, Munster i. W. 1976, σελ. 109). Ὁ Λούθηρος, ἑρμηνεύοντας μέ τόν δικό του τρόπο τά τρία στέμματα τῆς Τιάρας, παρατηρεῖ: «Αὐτό εἶναι ὁ πάπας καί δικαίως ὀνομάζεται μέ τό τριαδικό του στέμμα: αὐτοκράτορας στόν οὐρανό, αὐτοκράτορας στή γῆ, αὐτοκράτορας κάτω ἀπό τή γῆ. Ἐάν ὁ Θεός εἶχε κάτι παραπάνω, τότε θά ἦταν αὐτοκράτορας πάνω ἀπό αὐτόν καί θά ἔπρεπε νά φοράει τέσσερα στέμματα» (https://de.zenit.org/articles/das-neue-papstliche-wappen-ohne-tiara-dem-symbol-der-papstlichen-macht/).
5. Μεταλληνοῦ, ὅπ. παρ.

6. Τόμ. Β΄, Ἀθῆναι 1964, σ. 197.

7. Μεταλληνοῦ, ὅπ. παρ.

8. Μακρῆ, ὅπ. παρ.

9. Τήν πηγή ὅλων τῶν παραπάνω χωρίων μπορεῖ νά βρεῖ ὁ ἀναγνώστης στό ἄρθρο τοῦ Πρωτοπρ. Ἀγγέλου Ἀγγελακοπούλου μέ τίτλο «Ὁ μέγας οἰκουμενιστής Πατριάρχης Κύρος Ἀθηναγόρας (http://www.impantokratoros.gr/7E6EFCDF.el.aspx).

Πηγή