Η ελευθερία και η ισότητα τής νοεράς ενεργείας

Ελευθερία από τη δουλεία στα κτίσματα

π. Ιωάννη Ρωμανίδη

.

Η εμπειρία της Θεώσεως, εκτός από την θεολογία, έχει και άλλες συνέπειες για τον θεούμενο. Μία από αυτές είναι ότι ο θεόπτης ελευθερώνεται από κάθε δουλεία στα κτίσματα.

«Στην κατάσταση της Θεώσεως απαλλάσσεται από την δουλεία και στα στοιχεία της φύσεως, διότι τρέφεται από τον ίδιο τον Θεό. Και σε αυτή την κατάσταση, εάν συνεχίσει, μπορεί να πάει και χρόνια και μήνες κ.ο.κ.».

«Για τους Πατέρες της Εκκλησίας η πλήρης ελευθερία είναι η θέωση και η αρχή της ελευθερίας είναι η κάθαρση και ο φωτισμός».

Ο θεόπτης αποκτά την πραγματική αγάπη, που είναι ανιδιοτελής.

«Η θέωση, η τελειοποίηση του ανθρώπου βάσει μιας αγάπης που "ου ζητεί τα εαυτής" (Α Κορινθίους ιγ', 5), δεν είναι το ίδιο με μια αγάπη που έχει ένας καλός άνθρωπος. Μπορούν να έχουν ομοιότητες, αλλά δεν είναι το ίδιο πράγμα».

Επειδή ελευθερώνεται από τα πάθη, και το μεγαλύτερο πάθος είναι η φιλαυτία, γι' αυτό αποκτά φιλοθεΐα και φιλανθρωπία. Όλοι οι Θεούμενοι αποκτούν μια ισότητα στην νοερά ενέργεια. Στα ανθρώπινα δεδομένα δεν μπορεί να υπάρξει ισότητα, διότι ως προς τον βαθμό της λογικής και των χαρισμάτων υπάρχει διαφορά. Όμως, οι Θεούμενοι αποκτούν ισότητα ως προς την νοερά ενέργεια και την θεολογία, δηλαδή έχουν την ίδια γνώση. Αλλά, συγχρόνως, αποδεσμεύονται από τα υλικά αγαθά και εξισώνονται με τους πτωχούς.

«Ουδέποτε παύσαμε εμείς να πιστεύουμε στην ισότητα των ανθρώπων. Γιατί; Κοιτάτε το θέμα της ισότητος. Η ισότητα των ανθρώπων από Ορθοδόξου επόψεως, βασίζεται στο ότι ο καθένας έχει νοερά ενέργεια, η οποία ξεχωρίζει από την λογική ενέργεια. Οπότε, ένας άνθρωπος μπορεί να φθάσει στα ύψη της νοεράς ενεργείας στην θέωση, και στην λογική του ενέργεια να είναι μηδέν.

Αυτό που λέμε στο τροπάριο της Πεντηκοστής, της Αγίας Τριάδος: "ευλογητός ει Χριστέ ο Θεός ημών… " κλπ. Πήρε ο Χριστός ψαράδες και τους ύψωσε στα ύψη της Θεώσεως. Οι οποίοι έγιναν υπέργειοι, δηλαδή, και ξεπέρασαν όλους τους ανθρώπους στην θέωση. Ποιοι; Οι αγράμματοι ψαράδες, δηλαδή. Αυτό πάει να πει, εξύψωση στην νοερά ενέργεια μέχρι την εμπειρία της Πεντηκοστής, και εξ επόψεως λογικής ενεργείας τίποτα. Εάν έδινε κανείς ένα μαθηματικό πρόβλημα στον Απόστολο Πέτρο, είναι βέβαιο ότι δεν θα μπορούσε ποτέ να λύσει ούτε μαθηματικά προβλήματα ούτε γεωφυσικά ούτε πολιτικά κλπ. Παρά ταύτα όμως είναι ο κορυφαίος των Αποστόλων.

Από το άλλο μέρος μπορεί κανείς να φθάσει στα ύψη της λογικής διανοήσεως και να είναι πλήρως καταρρακωμένος στην νοερά ενέργεια και να έχει φθάσει στην πώρωση της καρδίας. Από το άλλο μέρος, μπορεί ένας να φθάσει στα ύψη της νοεράς τελειότητος και της λογικής τελειότητος, διότι έχει σπουδαία παιδεία. Στα ύψη και των δυο.

Από το άλλο μέρος, όμως, μπορεί ένας να φθάσει στο κατώτατο όριο της λογικής ενεργείας, δηλαδή να είναι ντιπ-ντιπ βλάκας, ανόητος και μπούφος και να έχει πώρωση της καρδίας. Από το άλλο μέρος μπορεί ένας να είναι μισότρελος και να μη δουλεύει η λογική σωστά, αλλά να έχει έναν Πνευματικό Πατέρα, να τον αποδεσμεύσει από τις αδυναμίες που έχει στην λογική και να φθάσει μέχρι την θέωση ο άνθρωπος και να είναι και βλάκας, δηλαδή, εξ επόψεως γραμμάτων.

Λοιπόν, εξ επόψεως πνευματικής ισότητος, υπάρχει απόλυτη ισότητα των ανθρώπων, διότι όλοι οι άνθρωποι έχουν νοερά ενέργεια. Και τα ύψη της θεολογίας δεν έχουν σχέση με την λογική ενέργεια. Με παρακολουθείτε; Λοιπόν, από αυτής της επόψεως, η Ορθόδοξη θεολογία έχει μια ισότητα που δεν υπάρχει σε κανέναν άλλον τομέα, διότι, ό,τι και να πούμε δεν θα υπάρξει ποτέ ισότητα στην λογική. Διότι η λογική ενέργεια του ανθρώπου έχει σχέση με την φαιά ουσία, με τα κληρονομικά προβλήματα που έχει από τους γονείς κ.ο.κ. Ό,τι και να κάνουμε, ο ένας δίνει εξετάσεις και μπαίνει στο Πανεπιστήμιο, ο άλλος δίνει δεκαπέντε φορές εξετάσεις, δεν μπαίνει στο Πανεπιστήμιο. Ο ένας παίρνει το πτυχίο του Γυμνασίου, ο άλλος δεν παίρνει το πτυχίο του Γυμνασίου κλπ. Φαίνεται ότι από αυτά δεν υπάρχει ισότητα, αλλά όμως στην θεολογία υπάρχει ισότητα. Οπότε, πιο πολλή ισότητα ξέρουμε εμείς οι Ορθόδοξοι θεολόγοι, από ό,τι ξέρουν οι άλλοι από την κοινωνία.

Μετά, ισότητα στην τελειότητα σημαίνει και ισότητα στα πλούτη. Διότι πλούσιος γίνεται εκείνος ο οποίος φθάνει στην θέωση, αλλά κατά κόσμον όμως γίνεται φτωχούλης. Οπότε, ως πτωχός, ισοπεδούται με όλους τους πτωχούς του κόσμου και γίνεται ίσος με τους πτωχούς. Οπότε, δεν υπάρχει κοινωνικό πρόβλημα από αυτής της επόψεως, διότι δεν ταυτίζεται ποτέ με τον πλούσιο, αλλά με τον φτωχό. Αυτό είναι αυτόματο στην Ορθόδοξη θεολογία και δεν μπορεί να γίνει αλλιώτικα. Διότι εκείνος ο οποίος ταυτίζεται με τους πλουσίους είναι απόδειξη ότι δεν έχει νοερά προσευχή. Για να έχει νοερά προσευχή, πρέπει να ταυτισθεί με τους πτωχούς». 

 Πηγή: "Εμπειρική Δογματική τής Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας κατά τις προφορικές παραδόσεις τού π. Ι. Ρωμανίδη" Τόμος Β΄.  Τού σεβ. Μητρ. Ναυπάκτου και αγ. Βλασίου Ιεροθέου