Τρίτη 2 Σεπτεμβρίου 2025
H αγάπη της τυφλής μάνας

Άγιος Γέρων Ιερώνυμος της Αιγίνης,ο Καππαδόκης

Ημέρα πού θα πέραση και δεν ένοιωσες τον Χριστό μας στην καρδία σου, δια της προσευχής, αναγνώσεως Ψαλτηρίου, Ευαγγελίου, κλπ., κλπ., να θεωρείς ότι απώλεσες αύτη την μέρα!
Να παρακαλείς με δάκρυα, όπως ή Μαρία Μαγδαληνή και να λέγεις: Χριστέ μου, μη με εγκατάλειψης! Χριστέ μου μη με αφήνεις μόνο, Χριστέ μου γλυκύτατε, μη πάρεις την ψυχήν μου αν δεν γίνω όλος Σος!
Επιμένετε και αυξάνετε την προσευχήν. θα κάμετε την προσευχήν την οποίαν ορίζει ή Εκκλησία μας, δηλ. Εξάψαλμο, Απόδειπνο, Παράκλησιν κλπ. θα τα διαβάζετε αυτά από τα βιβλία, άλλα ενίοτε αφήνετε τα και δι' ολίγον. Δηλαδή χωρίς το βιβλίον, εκτός τα λόγια, αυτά της προσευχής, μιλήσατε και μόνοι σας στο τον Χριστό μας. Άπλα και από την καρδιά σας, πείτε Του σαν να τον βλέπατε μπροστά σας: «Πατέρα μου, έσφαλλα, δεν πέρασα την ημέρα μου πνευματικά, άλλα με κοσμικά πράγματα. Κατέκρινα, μίλησα πολύ, γέλασα, Έφαγα πολύ, προσευχή δεν έκαμα, είχα τόσες αδυναμίες και πτώσεις. Συγχώρεσέ με Κύριε κλπ.» Έτσι να λέγετε και θα σας λυπηθεί τότε ό Χριστός μας και θα σας στείλει δάκρυα. Και πρέπει να έλθουν δάκρυα, διότι αυτά τα δάκρυα της προσευχής θα σας δώσουν δύναμιν και χαράν. Αυτά θα σας πάρουν τις θλίψεις.
Είτε έχεις ζήλο είτε όχι, την προσευχήν δεν θα κόβεις Ούτε θα αμελής. Δια πολλούς λόγους την προσευχήν δεν θα κόβεις Ούτε θα αμελής. Προσπάθησε επίσης, ένα κόμπο δάκρυ κάθε βράδυ να έχεις.
Ημέρα να μη περάση χωρίς προσευχήν, αλλά και προσευχή να μη γίνη χωρίς δάκρυ.
Το φαρμακείο της γιαγιάς...
Καταρράκτης
Μελέτες δείχνουν ότι το τσάι του βουνού μπορεί να συμβάλει αποτελεσματικά στην πρόληψη της εμφάνισης καταρράκτη (Tomas -Barberan et al 1986), καθώς και θρόμβων (Villar et al 1985) και υπέρτασης (Paya et al 1985). Το τσάι του βουνού, το οποίο στη χώρα μας συλλέγεται από τον Όλυμπο, τον Ταΰγετο, τον Παρνασσό, την Εύβοια και την Κρήτη, δεν έχει διεγερτική δράση (σε αντίθεση με το κλασικό τσάι) και γι' αυτό μπορεί να καταναλωθεί και βράδυ χωρίς να επηρεάσει τον ύπνο.
Τσιμπήματα
Μπορείτε να ανακουφιστείτε από τον ερεθισμό του δέρματος που προκαλείται από τα τσιμπήματα των εντόμων, σύμφωνα με τους επιστήμονες της Κλινικής Μάγιο στις ΗΠΑ, βάζοντας στο πάσχον σημείο ένα διάλυμα από μαγειρική σόδα και νερό.
Ψείρες
Το ξίδι, διαλυμένο σε χλιαρό νερό, μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις ψείρες στα μαλλιά. «Επί μία εβδομάδα, κάθε φορά που το παιδί γυρνά από το σχολείο, να καθαρίζετε σχολαστικά τα μαλλιά του με το διάλυμα αυτό και μια πολύ λεπτή χτένα», συμβουλεύει η επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Πόπη Αναστασέα-Βλάχου. «Ετσι, μπορείτε να αποφύγετε τα τοξικά ψειροκτόνα με μαλαθείο».
Πονοκέφαλος
Με τα πρώτα σημάδια του πονοκεφάλου, να πίνετε ένα φλυτζάνι τσάι, όπως προτείνει η βρετανή διατροφολόγος δρ Τζέιν Κλαρκ. «Οι πονοκέφαλοι προκαλούνται από αλλαγές στα αγγεία», λέει. Μια μικρή δόση καφεΐνης φαίνεται να αναστρέφει αυτές τις αλλαγές».
Κράμπες στα πόδια
Ενα ποτήρι τόνικ πριν από τον ύπνο μπορεί να προλάβει τις κράμπες, όπως αναφέρει o δρ Μάικ Ντίξον, επισκέπτης καθηγητής Ολιστικής Υγείας και Φροντίδας στο Πανεπιστήμιο του Γουεστμίνστερ στο Λονδίνο. To νερό τόνικ περιέχει φυσικά την ουσία κινίνη, που του δίνει την πικρή γεύση του. Η ουσία αυτή προλαμβάνει τους σπασμούς των μυών, που προκαλούν τον πόνο της κράμπας.
Κρυολόγημα
Το φασκόμηλο περιέχει πολλά βιοενεργά συστατικά, όπως καμφορά (1437%), άλφα και βήτα καρυοφυλλένιο, ροσμαρινικό οξύ, χλωρογενικό οξύ, διτερπένια και φλαβονοειδή, όπως είναι η ισχυρή αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδης λουτεολίνη, σύμφωνα με τον κλινικό διαιτολόγο, αντιπρόεδρο του Ελληνικού Ινστιτούτου Διατροφής, κ. Κ. Ξένο. Εχει αποδειχθεί ότι ασκεί ευεργετική δράση σε περιπτώσεις κρυολογήματος, λαρυγγίτιδας και φαρυγγίτιδας. Δεν συνιστάται η κατανάλωσή του κατά την εγκυμοσύνη ή τον θηλασμό.
Ενα πικάντικο φαγητό, όπως ένα πιάτο με καυτό κάρι, μπορεί να ανακουφίσει από μια μπουκωμένη μύτη ή ένα πονεμένο αυτί, σύμφωνα με τον δρα Π. Γκρίφινς από την Κλινική Blemish του Μάντσεστερ. Αυτό κάνει τη μύτη και τα μάτια να τρέχουν, αποβάλλοντας τη βλέννα. Το σκόρδο, επίσης, βοηθά στην αποβολή της βλέννας, ενώ είναι επίσης γνωστό αντιικό, αντιβακτηριακό και αντιοξειδωτικό τρόφιμο.
Βήχας
Το μέλι πλούσιο σε φλαβονοειδή συνιστάται εδώ και αιώνες ως «φάρμακο» για τον βήχα. Ερευνα του Πολιτειακού Κολεγίου Ιατρικής της Πενσυλβάνια, σε 105 παιδιά που λάμβαναν μία έως δύο κουταλιές μέλι μισή ώρα πριν κοιμηθούν, διαπίστωσε ότι το μέλι δρα πιο αποτελεσματικά κατά του βήχα απ' ό,τι πολλά αντιβηχικά σιρόπια.
Οι γαργάρες με αλατόνερο μπορούν να απομακρύνουν τα περιττά υγρά από τους φλεγμαίνοντες ιστούς στον λαιμό, με αποτέλεσμα να ελαττώνεται ο πόνος, όπως αναφέρει ο δρ Φ. Χέιγκεν, εκδότης του «Οδηγού με τα Σπιτικά Γιατροσόφια» (Mayo Clinic Book). Το αλατόνερο μαλακώνει επίσης την παχιά βλέννα στον λαιμό, διευκολύνοντας έτσι την αποβολή της. Μια άλλη λύση, σύμφωνα με τον «Οδηγό», είναι οι γαργάρες με μείγμα χλιαρού νερού με λίγες σταγόνες λεμόνι και μέλι (δεν συνιστάται για παιδιά).
Πυρετός
Εάν το παιδί έχει πυρετό, να τοποθετήσετε στο μέτωπο και στα χέρια του χλιαρά επιθέματα με νερό και ταυτόχρονα να βάλετε τα πόδια του σε μια λεκάνη με χλιαρό νερό επί είκοσι λεπτά. «Με τον τρόπο αυτό, μπορεί να αποφύγετε τα αντιπυρετικά φάρμακα, τα οποία τελευταία ενοχοποιούνται για παρενέργειες», λέει η κ. Βλάχου.
Πληγές, εγκαύματα
Ο γάλλος καθηγητής Μπ. Ντεκότ, διευθυντής του χειρουργικού τμήματος στο νοσοκομείο Λιμόζ, απέδειξε ότι το θυμαρίσιο μέλι (περιέχει θυμόλη, μια φαινόλη με αντισηπτικές ιδιότητες) βοηθά στην ταχύτερη επούλωση πληγών και εγκαυμάτων, δύο φορές μάλιστα πιο γρήγορα απ' ό,τι η ειδική γάζα.
Κακή διάθεση
Το φυτό υπερικό ή βαλσαμόχορτο ή χόρτο του Αγίου Ιωάννη αναφέρεται από τα αρχαία κιόλας χρόνια ότι μπορεί να μειώσει τη θλίψη. Μία ανάλυση 23 μελετών που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση «British Medical Journal» έδειξε ότι είναι αποτελεσματικό στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της ήπιας έως μέτριας κατάθλιψης.
«Επειδή όμως περιέχει δραστική ουσία η οποία μπορεί να αλληλεπιδράσει με φάρμακα, δεν πρέπει να λαμβάνεται χωρίς τη συμβουλή και παρακολούθηση του γιατρού» διευκρινίζει η ψυχίατρος του Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής κ. Γ. Χαλκούση.
Εάν υποφέρετε από αϋπνία, ένα φλιτζάνι τίλιο ή χαμομήλι με μέλι μπορεί να σας οδηγήσει στις αγκάλες του Μορφέα. «Τα ροφήματα αυτά έχουν χαλαρωτικές ιδιότητες και μπορεί να βοηθήσουν. Στις σοβαρές περιπτώσεις όμως δεν αρκούν» λέει η κ. Χαλκούση.
Πεπτικό σύστημα
Το δίκταµο χρησιμοποιείται παραδοσιακά ως επουλωτικό ρόφημα. «Τελευταία επιβεβαιώθηκε η δράση του κατά του έλκους του στομάχου με πειράματα που έγιναν σε στελέχη ελικοβακτηριδίου του πυλωρού» λέει ο κ. Ξένος. «Τα κυριότερα συστατικά του αιθέριου ελαίου του δίκταμου είναι η καρβακρόλη (πανίσχυρη αντιμικροβιακή ουσία, την οποία συναντάμε επίσης στη ρίγανη και στο θυμάρι), η θυμόλη και η πουλεγκιόνη. Οι ουσίες αυτές έχουν ισχυρές αντισηπτικές και αντισπασμωδικές ιδιότητες».
Ηδη από την εποχή του Γαληνού υποστηριζόταν ότι η μαστίχα Χίου καταπολεμά τις φλεγμονές του στομάχου. Μελέτη επιστημόνων από το Νοσοκομείο του Νότιγχαμ στη Βρετανία έδειξε ότι η χρήση ακόμα και μικρής ποσότητας μαστίχας Χίου (ένα γραμμάριο την ημέρα) επί δύο εβδομάδες μπορεί να θεραπεύσει το έλκος.
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «The New England Journal of Medicine», καθώς και έρευνα του Tμήματος Φαρμακογνωσίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (με τον καθηγητή Α. Σκαλτσούνη), η μαστίχα μειώνει τη φλεγμονή που προκαλεί το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού στο στομάχι.
Το χαμομήλι χρησιμοποιείται παραδοσιακά για τις καταπραϋντικές και αντισηπτικές του ιδιότητες στο πεπτικό σύστημα, όπως και σε κάθε μόλυνση βλεννογόνου. Ερευνα του ImperialCollege στο Λονδίνο έδειξε ότι η κατανάλωσή του προκαλεί στα ούρα την εμφάνιση ουσιών (γλυκίνης και ιππουρικού οξέος), που μειώνουν τους μυικούς σπασμούς και καταπολεμούν τη φλεγμονή. Να αποφεύγεται από άτομα με διαπιστωμένη αλλεργία σε φυτά της οικογένειας Asteraceae/Compositae.
Ουρολοιμώξεις
Για να ανακουφισθείτε από τον πόνο που προκαλεί μια μόλυνση του ουροποιητικού συστήματος (όπως η κυστίτιδα), αναμείξτε μισό κουταλάκι του τσαγιού διττανθαρκική σόδα σε ένα ποτήρι νερό και πίνετέ το μία έως δύο φορές την ημέρα, σύμφωνα με τη γυναικολόγο στο Νοσοκομείο Γυναικών του Μπέρμινγχαμ δρα Τζ. Μπάιρομ.
Αυτό το διάλυμα αλλάζει το pH των ούρων και έτσι θα έχετε λιγότερα συμπτώματα καύσου στην περιοχή. Ενα ποτήρι χυμός κράνμπερι δύο φορές την ημέρα μπορεί επίσης να βοηθήσει την κατάσταση. Ο χυμός αυτός περιέχει ουσίες που εμποδίζουν τη δράση του Ε. coli, του βακτηρίου που είναι συχνά υπεύθυνο για τις κυστίτιδες.
Διάρροια
Εάν το παιδί σας έχει διάρροια, λίγο νερό στο οποίο προσθέτετε λίγες σταγόνες λεμόνι μπορεί να βοηθήσει στην ελάττωση της κινητικότητας του εντέρου, καθώς και στην ενυδάτωση του παιδιού, σύμφωνα με την κ. Βλάχου.
Στοματίτιδα
Η στοματίτιδα, χαρακτηριστική φλεγμονή που παρουσιάζεται σε ασθενείς υπό χημειοθεραπεία, μπορεί να αντιμετωπιστεί με επιτυχία με την καθημερινή χρήση χαμόμηλου.
Ανοσοποιητικό
«Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι το κόκκινο τσάι (Rooibos), που χρησιμοποιείται εδώ και χρόνια στην Αφρική ως όπλο κατά πολλών αλλεργικών συμπτωμάτων, είναι εξαίσιο ενισχυτικό του ανοσοποιητικού συστήματος» λέει ο κ. Ξένος.«Το πλούσιο σε αντιοξειδωτικά Rooibos δεν περιέχει καφεΐνη, ούτε οξαλικό οξύ. Ετσι, μπορεί να καταναλώνεται άφοβα από όλες τις πληθυσμιακές ομάδες».
Το φυτό των αστέρων του Χόλιγουντ, η εχινάκεα, περιέχει τη δραστική ουσία εχινακίνη. Η εχινακίνη είναι ένα γλυκοσίδιο που καταπολεμά τα βακτήρια σαν φυσικό αντιβιοτικό (6 mgr εχινακίνης αντιστοιχούν εργαστηριακά σε μία μονάδα πενικιλίνης), γεγονός που εξηγεί την αποτελεσματικότητα του φυτού σε στρεπτοκοκκικές και σταφυλοκοκκικές λοιμώξεις.
Σε κυτταρικό επίπεδο, η εχινακίνη ελαττώνει την παραγωγή της υαλουρονιδάσης, ενζύμου που καταστρέφει το υαλουρονικό οξύ και οδηγεί σε λύση του συνδετικού ιστού. Πρόσφατη μελέτη κατέδειξε τη συνεργιστική δράση της εχινάκεας με σκεύασμα σκόρδου στη μείωση της διάρκειας και της έντασης των συμπτωμάτων του κοινού κρυολογήματος.
Δερματίτιδα
Ενα μπάνιο με βρώμη (μερικές κουταλιές βρώμης σε μια μπανιέρα γεμάτη με νερό) μπορεί να βοηθήσει όσους πάσχουν από ατοπική δερματίτιδα, όπως αναφέρουν οι ειδικοί της Κλινικής Μάγιο. Η βρώμη περιέχει αντιφλεγμονώδεις ουσίες (γνωστές ως αβενανθραμίδες), οι οποίες μειώνουν επίσης τον κνησμό.
Πονόδοντος
Μπορείτε να ανακουφισθείτε από τον πονόδοντο βουτώντας μια μπατονέτα σε έλαιο γαρίφαλου και απλώνοντάς το απευθείας στην περιοχή για ένα δύο λεπτά, κατά τον οδοντίατρο δρα Φίλιπ Στέμερ από την Κλινική Teeth For LIfe του Λονδίνου. Τα γαρίφαλα έχουν παυσίπονες ιδιότητες και γι' αυτό γερμανοί γιατροί επινόησαν πρόσφατα ένα ταχύ αναισθητικό που βασίζεται σε αυτό το φυτό. Μπορείτε να βρείτε το έλαιο γαρίφαλου σε καταστήματα με είδη υγιεινής διατροφής.
Γερά δόντια
Να περνάτε απαλά τα δόντια και τα ούλα των βρεφών 6 έως 15 μηνών με μια μπατονέτα βουτηγμένη σε διάλυμα από τσάι, με ελάχιστη μαγειρική σόδα (στη μύτη του κουταλιού). «Το τσάι περιέχει φθόριο και με τον τρόπο ατό γίνεται μια τοπική φθορίωση», λέει η κ. Βλάχου.
Οἱ ὑπολογιστές πάλι ἔδειξαν «λάθος»
Γράφει η Γιούλα Δημητρίου, Μαθηματικός.
Δευτέρα 1 Σεπτεμβρίου 2025
Μνήμη του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Μάμαντος του θαυματουργού

Στίχοι
Ἀκμαῖος ὢν Τριάδος εἰς πίστιν Μάμας,
Ἀκμαῖς τριαίνης καρτερεῖ τετρωμένος.
Δευτερίῃ χολάδες Μάμαντος χῦντο τριαίνῃ.
Άγιος Βασίλειος ο Μέγας
[Από την ομιλία για τον Άγιο Μάμα]
«Να θυμάστε τον μάρτυρα, όσοι στα όνειρά σας ευτυχήσατε να τον δείτε.
Όσοι περνώντας από τούτον τον τόπο, σ’ εκείνον προσευχηθήκατε για να σας βοηθήσει.
Όσοι αφού επικαλέστηκαν το όνομά του, είδαν τη συνδρομή του στο έργο τους.
Όσοι ενώ είχαν χαθεί, με την βοήθειά του ξαναβρήκαν τον δρόμο τους.
Όσοι από αρρώστια βρήκαν γιατρειά.
Όσοι τα παιδιά τους εκεί που είχαν ήδη τελειώσει, τα είδαν να ξαναζωντανεύουν.
Σε όσους ζωή μακροχρόνια έδωσε, ενώ κινδύνεψαν να πεθάνουν νέοι.
Όλα
αυτά τα καλά αφού προσεκτικά συγκεντρώνετε, σε συνεργασία μεταξύ σας να
τα επαινείτε και να εξυμνείτε τη Θεία Χάρη με θέρμη και ενθουσιασμό.
Ο ένας στον άλλον να τα διαδίδετε, ότι γνωρίζει ο καθένας από σας, ώστε να τα μεταδίδετε σε όσους δεν τα γνωρίζουν.
Για
να μαθαίνουν όλοι από εκείνους που ήδη ξέρουν, και έτσι συνεισφέροντας,
προσφέροντας δηλαδή όλοι από κοινού, γεύματα μεταξύ σας, την δικιά μου
ασθένεια και αδυναμία να συγχωρείτε.»
Μεγάλου Βασιλείου Ομιλία ΧΧΙΙΙ, Εις τον Άγιον μάρτυρα Μάμαντα P.G. XXXI σ. 589
Βασιλείου
Καισαρείας του Μεγάλου. Άπαντα τα έργα . Τόμος 7, Ομιλίες Ε’
(Εγκωμιαστικές) ΕΠΕ (Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας), Πατερικές εκδόσεις
»Γρηγόριος ο Παλαμάς».
[ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΜΑΜΑΝΤΟΣ]
ἀπὸ τὸ μ.Εὐχολόγιον «ΕΥΧΑΙ ΕΙΣ ΔΙΑΦΟΡΟΥΣ ΠΕΡΙΣΤΑΣΕΙΣ»
Τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.
Ἰδοὺ ἐγὼ ὁ ἁμαρτωλὸς καὶ ἐλάχιστος Μάμας, ὑπάρχων ἐν τοῖς ὄρεσι, διὰ τῆς δυνάμεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἤμελγον τὰς ἐλάφους, καὶ τυροὺς ποιῶν, διένεμον τοῖς πένησι, καὶ διέτριβον ἐν τοῖς ὄρεσι καὶ σπηλαίοις μέχρι τοῦ μαρτυρίου μου. Ἐκεῖ οὖν ἐμοῦ διατρίβοντος, προσῆλθον Ἰωάννης καὶ Φιλόθεος, παρακαλοῦντες καὶ λέγοντες· Φθόνος τοῦ διαβόλου ἐπέπεσεν εἰς τὰ ποίμνια καὶ βουκόλια καὶ τελευτῶσι κακῶς, καὶ δεόμεθά σου, ἅγιε τοῦ Θεοῦ, πρόσευξαι ὑπὲρ αὐτῶν, ἵνα ἰαθῶσιν ἀπὸ παντός κακοῦ εἰς μνημόσυνον τοῦ μετὰ ταῦτα χρόνου, εἰς δόξαν Θεοῦ· ἐγὼ δὲ εἶπον αὐτοῖς· Ἀδελφοί μου πνευματικοί, ἐγὼ ἁμαρτωλός εἰμι, καὶ ἁμαρτωλοῦ ὁ Θεὸς οὐκ ἀκούει. Αὐτοὶ δὲ ἐπέμενον παρακαλοῦντες με. Καμφθεὶς οὖν πρὸς τὰς δεήσεις αὐτῶν, προσευξάμενος τῷ Κυρίῳ εἶπον·
Ἐπικαλούμεθά σε τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, τὸν ἀληθινὸν Θεόν, τὸν κατελθόντα ἐκ τῶν πατρικῶν κόλπων, καὶ σαρκωθέντα ἐκ τῆς ἁγίας Θεοτόκου, καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας, θελήσει δὲ Σταυρὸν καὶ θάνατον ὑπομείναντα, καὶ τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἐξαναστάντα, καὶ ζωὴν τῷ γένει τῶν βροτῶν χαρισάμενον, ἐπάκουσόν μου τοῦ ἁμαρτωλοῦ, καὶ ἀναξίου δούλου σου Μάμαντος, καὶ ὅστις ἐστὶν ἐν ἀθυμίᾳ καὶ θλίψει πολλῇ, καὶ ἐπικαλέσηται τὸ ὄνομά σου, Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, καὶ μνησθείη τοῦ ὀνόματος τοῦ δούλου σου Μάμαντος, μὴ ἐπέλθῃ ἐπὶ τὴν ποίμνην αὐτοῦ ἢ τὴν ἀγέλην τῶν βοῶν αὐτοῦ διαβολικὴ συμφορὰ ἢ ἄλλη τις νόσος.
Ναί, Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ ποιήσας τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν, καὶ τῷ λόγῳ συστησάμενος πάντα τὰ πρὸς σωτηρίαν τοῦ γένους ἡμῶν, μὴ παρίδῃς τὴν δέησιν ἐμοῦ τοῦ ταπεινοῦ καὶ εὐτελοῦς δούλου σου, ἀλλ᾿ ἐπάκουσόν μου, φιλάνθρωπε Κύριε, καὶ ὅπου ἀναγνωσθῇ αὕτη μου ἡ προσευχή, εἴτε εἰς ποίμνην, εἴτε εἰς βόας, εἴτε εἰς ποίμνην, εἴτε εἰς βόας, εἴτε εἰς ἡμιόνους, μὴ ἐπέλθῃ εἰς τὰ ζῷα αὐτοῦ νόσος ἢ ἕτερος πειρασμός· ὅπως ὑπὸ σοῦ πάντες φυλαττόμενοι, δόξαν καὶ προσκύνησιν ἀναπέμπομεν, τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ καὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Το Άγιον Όρος σε μετάλλαξη και το παρασκήνιο του Σινά

Παντελής Σαββίδης
Το Άγιον Όρος υπήρξε για περισσότερο από μια χιλιετία τόπος όπου η πνευματικότητα συναντά την πολιτική, η παράδοση συνομιλεί με τη γεωπολιτική, και η προσευχή συνυπάρχει με την εξουσία. Σήμερα όμως η μοναστική πολιτεία φαίνεται να εισέρχεται σε μια περίοδο βαθιών αλλαγών που πολλοί χαρακτηρίζουν «μετάλλαξη».
Δεν πρόκειται για άρνηση της πνευματικής αποστολής, αλλά για μια σύνθετη διαδικασία μετασχηματισμού υπό την πίεση της παγκοσμιοποίησης, των διεθνών εντάσεων και των εσωτερικών αντιφάσεων.
Η εμπειρία του Αγίου Όρους παραμένει ανεξάντλητη. Ακόμη και οι τακτικοί επισκέπτες, που γνωρίζουν τις μονές εδώ και δεκαετίες, διαπιστώνουν ότι το Όρος ποτέ δεν αποκαλύπτεται πλήρως· η απειρία του το καθιστά γοητευτικό και σεβαστό. Η ιστορική του σχέση με το Οικουμενικό Πατριαρχείο θεωρείται αδιαμφισβήτητη, παρότι η ερμηνεία των αποφάσεων του Πατριάρχη ποικίλλει από μονή σε μονή. Ορισμένοι ηγούμενοι επιλέγουν να προβάλουν με έμφαση την αφοσίωσή τους στο Φανάρι, άλλοτε με ειλικρίνεια και άλλοτε για λόγους ισορροπίας. Άλλοι τηρούν πιο σιωπηρή στάση.
Ειδική περίπτωση αποτελεί το ρωσικό μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονος, όπου η παρουσία Ρώσων και Ουκρανών μοναχών δημιουργεί εύφορο έδαφος για την αντανάκλαση των γεωπολιτικών αντιπαραθέσεων στον μικρόκοσμο του Όρους.
Στο ίδιο πλαίσιο, ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκαλεί η αναμενόμενη επίσκεψη του μητροπολίτη Κιέβου Επιφάνιου, επικεφαλής της αναγνωρισμένης από το Φανάρι Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας. Μένει να φανεί αν θα λειτουργήσει ως προσκυνηματική παρουσία ή αν θα προκαλέσει νέες εντάσεις σε μια ήδη εύθραυστη ισορροπία.
Η υπόθεση της Μονής Εσφιγμένου εξακολουθεί να σκιάζει την εικόνα του Άθω. Παρά τις αποφάσεις της ελληνικής Δικαιοσύνης και τις εκκλήσεις του Πατριαρχείου, η εκκρεμότητα παραμένει. Κανείς δεν επιθυμεί βίαιη εκδίωξη των μοναχών, καθώς η εικόνα ηλικιωμένων αδελφών να οδηγούνται με χειροπέδες θα αποτελούσε βαρύ τραύμα για την Ορθοδοξία και την Ελλάδα. Όμως η αναζήτηση λύσης είναι επείγουσα, καθώς η παράταση της κρίσης αποδυναμώνει το κύρος του θεσμού.
Η καθημερινότητα στο Όρος αλλάζει. Οι νέοι μοναχοί έχουν διαφορετικές ανάγκες, οι υποδομές εκσυγχρονίζονται, ενώ η παρουσία πολιτικών και τουριστών αλλοιώνει την ασκητική ατμόσφαιρα. Οι χρηματοδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης επέτρεψαν τη διάσωση μνημείων που κινδύνευαν, αλλά άνοιξαν και τη συζήτηση για το βαθμό εκκοσμίκευσης που συνεπάγεται η προσέγγιση αυτή.
Παράλληλα, η απουσία ρωσικών προσκυνηματικών ροών λόγω πολέμου και εκκλησιαστικών διαφορών, στερεί από το Όρος μια σημαντική παράδοση επισκεπτών. Κεντρικό σημείο τριβής παραμένει το ουκρανικό εκκλησιαστικό ζήτημα.
Η απόφαση του Πατριάρχη Βαρθολομαίου να παραχωρήσει αυτοκεφαλία στην Ουκρανία υπήρξε θεσμικά συνεπής με τις αρμοδιότητες του Φαναρίου, αλλά προκάλεσε ρήξη με τη Μόσχα. Στο Όρος πολλοί προειδοποιούν ότι «θα το πληρώσουμε», βλέποντας την ένταση να επεκτείνεται στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή, όπου η ρωσική επιρροή αυξάνεται. Η πνευματικότητα της αγιορείτικης προσέγγισης δεν μπορεί να αποκοπεί από τη βυζαντινή πολιτική παράδοση, όπου τα εκκλησιαστικά ζητήματα συνδέονται αναπόφευκτα με τη γεωπολιτική.
Στην άλλη άκρη του ορθόδοξου κόσμου, η Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης στο Σινά ζει τη δική της κρίση.
Το μοναστήρι που στέκει ως σύμβολο παγκόσμιας πνευματικής ακτινοβολίας από τον 6ο αιώνα αντιμετωπίζει εσωτερικές έριδες, κατηγορίες για ατασθαλίες και παρεμβάσεις κρατικών Αρχών. Η μετατροπή του σε ΝΠΔΔ από την ελληνική κυβέρνηση θεωρήθηκε βήμα προστασίας, αλλά προκάλεσε αντιδράσεις τόσο στο Κάιρο όσο και στους κόλπους της αδελφότητας.
Η ηγεσία του Αρχιεπισκόπου Δαμιανού –ο οποίος ζει για μεγάλα διαστήματα εκτός της Μονής– δέχεται έντονη αμφισβήτηση. Μοναχοί καταγγέλλουν εξωθεσμικές επιρροές και επισημαίνουν ότι η διαχείριση της Μονής συνδέεται με οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα. Σκηνές βίας, καταγγελίες εκατέρωθεν και παρεμβάσεις «προστατών» αμαυρώνουν την εικόνα της Αγίας Αικατερίνης Σινά που μέχρι πρότινος ήταν συνώνυμο της ιερότητας.
Η κρίση αγγίζει και το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, αρμόδιο να χειροτονεί τον αρχιεπίσκοπο της μονής. Η στάση του, ανάμεσα στη θεσμική ευθύνη και τις πιέσεις, παραμένει αμφίσημη. Το ζητούμενο πάντως είναι σαφές: να προστατευθεί η συνέχεια του μοναχισμού, όχι να επιβληθούν λύσεις που θα οδηγήσουν σε νέες ρήξεις.
Στο παρασκήνιο η Αθήνα φέρεται να προωθεί συμφωνία με τις αιγυπτιακές Αρχές για τη ρύθμιση του καθεστώτος της Μονής· συμφωνία που επικρίνεται ως υπονομευτική. Η σιναϊκή αδελφότητα ωστόσο έχει ήδη αφαιρέσει την ηγουμενία από τον Δαμιανό, γεγονός που καθιστά δύσκολη την αποδοχή του ως συνομιλητή από το Κάιρο.
Το Άγιον Όρος και το Σινά, δύο από τα κορυφαία κέντρα της Ορθοδοξίας, δοκιμάζονται από παρόμοιες πιέσεις: τη σύγκρουση πνευματικότητας και πολιτικής, την παρέμβαση κρατών και την έλξη οικονομικών συμφερόντων. Στον πυρήνα τους ωστόσο παραμένει η ίδια αγωνία: πώς θα διαφυλαχθεί η συνέχεια του μοναχισμού απέναντι σε μια εποχή που αλλάζει με ταχύτητα.
Μόνο μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού και τη Γενική Ανάσταση!
Επιτέλους οι Ελληνικές ψυχές ομιλούν