(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)
Αλλά με το να είπεν αυτόν πρωτότοκον, εννοεί ότι ούτος δεν είναι κτίσμα, αλλά γέννημα του Πατρός. Διότι η ονομασία κτίσμα δεν ταιριάζει να λέγεται επί της θεότητος.
Διότι τα πάντα εκτίσθησαν από τον Πατέρα διά του Υιού, ο δε Υιός μόνος εγεννήθη προαιωνίως εκ του Πατρός και διά τούτο λέγεται πρωτότοκος πάσης κτίσεως ο Θεός Λόγος, που είναι άτρεπτος εξ ατρέπτου.
Το σώμα όμως, το οποίον εφόρεσε δι’ ημάς είναι κτίσμα, διά το οποίον ο Ιερεμίας, κατά την έκδοσιν των Εβδομήκοντα έρμηνευτών, λέγει· «Ο Κύριος έκτισε νέαν σωτηρίαν εις νεοφυτευθείσαν φυτείαν εις την οποίαν σωτηρίαν θα προστρέξουν οι άνθρωποι».
Κατά δε τον Ακύλαν, η έννοια του αυτού ρητού αποδίδεται διά των εξής· Ο Κύριος έκτισε νέον άνθρωπον εν τη θηλεία. Η δε κτισθείσα σωτηρία δι’ ημάς, την φυτείαν του Θεού, είναι νέα και όχι παλαιά, και δι’ ημάς και όχι πριν από ημάς· είναι ο Ιησούς, ο άνθρωπος, που έγινε κατά την ενανθρώπησιν του Σωτήρος, ο οποίος ερμηνεύεται αφ’ ενός ενός μεν σωτηρία, αφ’ ετέρου δε Σωτήρ.
Η δε σωτηρία πηγάζει εκ του Σωτήρος, καθ’ όμοιον τρόπον όπως ο φωτισμός εκ του φωτός. Η σωτηρία λοιπόν, που εκτίσθη υπό του Σωτήρος είναι σωτηρία νέα, καθώς λέγει ο Ιερεμίας, έκτισε δι’ ημάς σωτηρίαν, και ως ο Ακύλας ερμηνεύει· Ο Κύριος έκτισε νέον άνθρωπον εν τη θηλεία, τούτ᾽ έστιν εν τη Μαρία.
Διότι κανέν άλλο δεν εκτίσθη νέον εν τη θηλεία, παρά μόνον το Κυριακόν σώμα, που ετέχθη από την Μαρίαν χωρίς συνουσίαν, καθώς και εις τας Παροιμίας, εκ μέρους του Ιησού λέγεται· «Ο Κύριός με έκτισεν αρχηγόν των οδών αυτού προς τα έργα». Δεν λέγει δε προ έργων με έκτισε, διά να μη εκλάβη κανείς ότι το ρητόν ομιλεί περί της θεότητος του Λόγου.
4. Το καθέν λοιπόν από τα δύο ρητά, που ομιλούν περί κτίσματος, εγράφησαν αναφερόμενα εις το σώμα του Ιησού. Διότι εκτίσθη αρχηγός των οδών της σωτηρίας ο Κυριακός άνθρωπος, τον οποίον εφανέρωσεν εις ημάς προς σωτηρίαν. «Διότι δι’ αυτού έχομεν την παρουσίασιν ημών προς τον Πατέρα· διότι αυτός είναι η οδός, η οποία ανεβάζει ημάς προς τον Πατέρα. Οδός δε σημαίνει κάτι το σωματικόν θέαμα, η οποία είναι ο Κυριακός άνθρωπος.
Τα πάντα λοιπόν έκτισεν ο Λόγος του Θεού, χωρίς να είναι κτίσμα, αλλά γέννημα. Διότι κανέν εκ των κτισμάτων δεν έκτισε κάτι ίσον ή όμοιον με τον εαυτόν του. Εις τον Πατέρα δε είναι ίδιον το να γεννά, εις δε τον τεχνίτην το να κτίζη.
Ποίημα λοιπόν και κτίσμα είναι το σώμα, το οποίον εφόρεσε δι’ ημάς ο Κύριος, «Το οποίον έγινε δι’ ημάς», καθώς λέγει ο Παύλος, «σοφία από Θεού, και δικαίωσις, και αγιασμός, και πλήρης απαλλαγή από την αμαρτίαν», καίτοι βεβαίως, πριν να υπάρξωμεν ημείς και πάσα η κτίσις, ο Λόγος ήτο και είναι σοφία του Πατρός.
Το δε άγιον Πνεύμα, επειδή είναι εκπόρευμα του Πατρός, είναι πάντοτε εις τας χείρας του Πατρός, που πέμπει αυτό, και του φέροντος αυτό Υιού, διά του οποίου εγέμισε τα πάντα.
Ο Πατήρ, ο οποίος έχει αυθύπαρκτον το είναι εγέννησε τον Υιόν, ως είπομεν, και δεν έκτισεν αυτόν, αλλ’ είναι απ’ αυτού αδιαίρετος, όπως ο ποταμός από την πηγήν, και ο βλαστός από την ρίζαν, και το απαύγασμα από το φως, τα οποία η φύσις γνωρίζει να είναι αδιαίρετα μεταξύ των. Διά του οποίου Υιού απονέμεται εις τον Πατέρα δόξα, κράτος, και μεγαλωσύνη προ πάντων των αιώνων και εις πάντας τους αιώνας. Αμήν.
Απόσπασμα από το βιβλίου «Αγίου Αθανασίου», από την σειρά Άπαντα Αγίων Πατέρων των εκδόσεων Ωφελίμου βιβλίου.
