Η σπασμένη εκκλησιά του Προφήτη Ηλία στον Πενταδάκτυλο και ο Μόντης με το Γράμμα στη μητέρα του για την Ελλάδα που ΔΕΝ ήρθε

 

Η κορυφή του Πενταδάκτυλου Κύπρο

Στιγμές της Εισβολής – Κώστας Μόντης

Είναι δύσκολο να πιστέψω πως μάς 

τους έφερε η θάλασσα της Κερύνειας,

είναι δύσκολο να πιστέψω πως μάς τους 

έφερε η αγαπημένη θάλασσα της Κερύνειας.

Πικρή θάλασσα της Κερύνειας

που πρέπει να αποσύρουμε πια

τους στίχους που σου γράψαμε.

Σκέψου να μας γίνει βραχνάς 

η οροσειρά της Κερύνειας

σκέψου να την κοιτάμε με τρόμο,

σκέψου να την υποψιαζόμαστε,

σκέψου να τη μισάμε!

Ανασήκωσε την πλάτη 

κι απόσεισέ τους 

Πενταδάκτυλέ μου...

Το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία στον βουνό Πενταδάκτυλος

Η σπασμένη εκκλησιά ήταν πάνω στο λόφο πολύ πιο πίσω από το κάστρο σε προστατευμένο μέρος ακόμα κι αν σιγά-σιγά είχε γίνει ένα ερείπιο. Η παρουσία της είχε στιγματίσει το νησί και τη μνήμη του χαμαιλέοντα.

Όταν την αντίκρυσε για πρώτη φορά μετά από τόσα χρόνια δεν την αναγνώρισε αμέσως και χρειάστηκε όλη η εμπάθειά του για να δει και να νιώσει τον πόνο της.

Σε αυτήν την κατάσταση που βρισκόταν, έδινε την εντύπωση ότι την είχαν εγκαταλείψει ακόμα και οι δικοί μας, ενώ δεν ήταν η αλήθεια.

Απλώς δεν είχαν τη δυνατότητα να τη βοηθήσουν ή τουλάχιστον αυτό πίστευαν. Είχε δει και άλλες εκκλησιές στην ίδια κατάσταση σε κατεχόμενες περιοχές κι ήξερε να κάνει τη διαφορά.

Εδώ δεν είχε χτυπηθεί όπως στις άλλες περιπτώσεις. Μόνο που η κοινωνία είχε αδιαφορήσει για το παρελθόν και της απαγόρευε το μέλλον.

Η μελέτη του εσωτερικού της εκκλησιάς έδειξε τα ίδια προβλήματα αλλά και χειρότερα γιατί το ξύλο της μνήμης έπρεπε να διορθωθεί.

Ήξερε όμως ότι αυτό ήταν εφικτό διότι στο Άγιον Όρος είχε συναντήσει πατέρες που ήταν τεχνίτες διαχρονικοί και θα μπορούσαν εύκολα να υποστηρίξουν την όλη προσπάθεια.

Στον πρώτο όροφο κοίταξε μερικές αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες για να έχει μια πλήρη εικόνα και τελείωσε με τους τρούλους.

Έτσι αποφάσισε ότι αυτή η εκκλησιά θα είχε μέλλον στο νησί λόγω θρησκείας και συμβολισμού.

Οι μαθητές άκουσαν τη σιωπή και κατέγραψαν όλο το φως για να αποτελέσει τα θεμέλια της διαδικασίας διόρθωσης.

Το έκτο δάκτυλο

Κοίταζε το χέρι του προσεκτικά

όπως όλοι το νόμιζαν

είχε πέντε δάκτυλα 

Κι όμως όταν άρχισε να γράφει 

απέδειξε το λάθος τους. 

Το έκτο δάκτυλο δεν ήταν φαντασία, 

εκείνο έγραφε την επόμενη ζωή, 

λες και γνώριζε για το κάρμα 

και τη θεωρία της κενότητας.

Μόνο αυτό άγγιζε την τελειότητα.

Πάνω στα πέντε δάχτυλα

Βυζαντινό κάστρο του Άγιου Ιλαρίωνα στο βουνό Πενταδάκτυλος.

Κύπρος. Καμένες εκτάσεις στις πλαγιές του Πενταδάκτυλου

από το κάστρο του Αγίου Ιλαρίωνα (kypros.org)

Άμα δεν έχεις δει τα πέντε δάκτυλα από τις δύο όψεις δεν μπορείς να καταλάβεις τη χρήση του χεριού. Το ίδιο συμβαίνει με τον Πενταδάκτυλο. Όλοι όσοι λένε ότι μάχονται ενώ κοιτάζουν πάντα την ίδια πλευρά δεν έχουν συμπληρώσει τη θητεία τους.

Διότι η αξία του μαχητή φαίνεται στο μέτωπο, κι ειδικά αν είναι μεγάλο σαν του Απόστολου Παύλου.

Αν σκεφτείς λοιπόν ότι είναι κατεχόμενη μια από τις πρώτες χώρες του Χριστιανισμού κι ότι παλεύει για την ελευθερία της μέσω του απέραντου γαλάζιου, τότε θα καταλάβεις και ποιος είναι ο ρόλος σου.

Πρέπει να πάψει αυτή η καταδίκη γιατί είναι σταύρωση και τώρα με τα πέντε δάκτυλά σου πρέπει να παράγεις έργο για την απελευθέρωση.

Σταμάτα λοιπόν να σκέφτεσαι μόνο την απόλαυσή σου και βοήθα τους άλλους για να δουν επιτέλους την αποστολή. Αλλιώς δεν έχει νόημα να έρχεσαι μαζί μας στα κατεχόμενα.

Κάθε μαθητής, κάθε μαθήτρια είναι ένας αγωνιστής, μια αγωνίστρια όταν υπάρχει ανάγκη. Δεν αρκεί να λες ότι αγαπάς τη γη σου, αν την έχεις εγκαταλείψει στα χέρια των βαρβάρων.

Δεν αρκεί να λες ότι πιστεύεις, αν δεν πας στις εκκλησίες μας.

Κι αν βρεις καμπάνα και μπορείς να την χτυπήσεις, κάνε το γιατί αυτό είναι το σύνθημα της επανάστασης και της ειρήνης.
Δεν αρκεί λοιπόν να λες, κάνε. Κι αν κάνεις, δεν είναι ανάγκη να το λες. Μάζεψε κεριά, πάρε μια σημαία και θυμήσου τους δικούς μας στην επανάσταση.

Με τα πέντε δάκτυλα κάνε τις κινήσεις της σιωπής για την πατρίδα μας επειδή δεν είσαι ραγιάς και απαγόρευσε την βαρβαρότητα. Κι αφού τώρα έχεις Δάσκαλο για να παλέψεις στρατηγικά.

Δεν ήμασταν ποτέ ισχυροί και γι’ αυτό την επινοήσαμε, άρα μη φοβάσαι κι ακολούθα τα βήματά μας, διότι τα θεμέλιά μας είναι στη θάλασσα και τον ουρανό για να προστατέψουμε τη γη των αθώων. Έτσι μίλησε ο Δάσκαλος στους μαθητές του.

Η θεωρία της κενότητας - Ν. Λυγερός

Δεν είσαι ένας πυρήνας. Δεν είμαστε οι προεκτάσεις σου.

Ο κόσμος δεν είναι ένα σολιψιστικό* όνειρο.

Το σύμπαν είναι ενιαίο μέσα στην πολλαπλότητά του.

Δεν είμαστε παρά αυτή η ολότητα και συ είσαι ουσιώδης.

*σολιψισμός: Φιλοσοφική/επιστημολογική θεωρία σύμφωνα με την οποία το μόνο που μπορούμε να γνωρίζουμε (με βεβαιότητα) είναι η προσωπική μας αντίληψη/συνείδηση. Ο εξωτερικός κόσμος -που μπορεί να μην είναι καν υπαρκτός- δεν είναι προσβάσιμος από τη γνώση μας (δε μπορεί δηλ. να γίνει κτήμα της).

Μεταφυσική πεποίθηση ότι ο κόσμος είναι δημιούργημα μόνο του μυαλού του καθενός ανθρώπου. Άρα δεν υπάρχει τίποτα έξω από τη σκέψη μας.

Ο Νίκος Λυγερός γεννήθηκε το 1968 στο Βόλο. 

Είναι Έλληνας μαθηματικός, συγγραφέας, ποιητής... 

Οι κατεχόμενες Εκκλησίες της Κύπρου

Το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία στον Πενταδάκτυλο

Το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία, που ανήκει στην Εκκλησία του χωριού Κάρμι της Επαρχίας Κερύνειας και το οποίο βρίσκεται σε κορφή ΝΔ του χωριού. Μπορούσε να το δει ο καθένας από τη Λευκωσία και την ευρύτερη περιοχή της. Άσπρο, ολάσπρο, όπως ήταν, ξεχώριζε, και ήταν, για όλους μας, μια πρόκληση, αλλά και πρόσκληση, να μη ξεχνάμε τα κατεχόμενα από τον Αττίλα Ιερά μας.

Στη φωτογραφία το ξωκλήσι βομβαρδισμένο και κατεστραμμένο από τον Τούρκο κατακτητή.

Αχ! Πενταδάκτυλε μου, ακόμα μια βαθιά πληγή στο κορμί σου, μια μαχαιριά μπηγμένη στη καρδιά σου.

Μικρό υπόστεγο κτίσμα στο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία, που ο νεοαττίλας δεν βομβάρδισε ακόμα. Κι αυτό, είναι μια θύμιση. Σ’ αυτό ξεκουράζονταν οι κουρασμένοι προσκυνητές, στις 20 Ιουλίου, τη μέρα της γιορτής – πανήγυρης του Προφήτη Ηλία.

Παναγιώτης Παπανικολάου
Θεολόγος, Τρίτη 12 Ιουλίου 2011

Σημείωση: Οι φωτογραφίες είναι παρμένες από
τον Πρωτοπρεσβύτερο π. Θεωνά Παπανικολάου.

 

Γράμμα στη Μητέρα - Κώστας Μόντης

Αποσπάσματα από το «Τρίτο γράμμα στη μητέρα» του Κώστα Μόντη γραμμένο το 1980. Η οδύνη του πολέμου, η απελπισία και οι φόβοι του για το μέλλον του νησιού είναι διάχυτα στο ποίημα. Περιγράφει τη ζωή στο έρεβος που απλώθηκε μετά την τουρκική εισβολή. Σημαντική και έντονη είναι η αναφορά του στην ηχηρή απουσία της Ελλάδας στις δύσκολες εκείνες στιγμές που ζούσε η Κύπρος.

[…]
Μητέρα, αν το βρεις βαρύ το γράμμα μου,
είναι που σκύβει απάνω του ο Πενταδάκτυλος 

φορτωμένος Τούρκο, αν το βρεις ασήκωτο,
είναι που γονατίζει απάνω του 

ο Πενταδάκτυλος φορτωμένος Τούρκο.
[...]
Την περιμέναμε μέσʼ απ' τους καπνούς 

και τις φλόγες της κοιλάδας των Κέδρων,
Την περιμέναμε απ' το ξάγναντο του Τρίπυλου,
την περιμέναμε βουτηγμένοι ως το λαιμό
στη θάλασσα της Κερύνειας,
συγκρατούσαμε το ξεψύχισμά μας να μας προφτάξει.
Φυλλομετρούσαμε την Ιστορία της.
Φυλλομετρούσαμε σαν ευαγγέλιο την Ιστορία της
-«να εδώ κ' εδώ κ' εδώ»- και την περιμέναμε...
[...]
κι «όχι, δεν μπορεί να μην έρθει», λέγαμε
κι «όχι, δεν γίνεται να μην έρθει», λέγαμε
κι όπου ναʼ ναι άκου την με τους Σπαρτιάτες της
και τα «Υπό σκιάν» και τα «Μολών λαβέ»
και τον «Αέρα», κι όπου ναʼ ναι άκου την!

Και πραγματικά μια νύχτα έφτασε
το μήνυμα πως η Ελλάδα ήρθε.
Τι νύχτα ήταν εκείνη, μητέρα, τι αντίλαλος ήταν εκείνος,
τι βουητό ήταν εκείνο που σάρωσε το νησί!

Αγκαλιαστήκαμε κλαίγοντας και πηδούσαμε
και φιλιόμαστε και νοιώθαμε ρίγη να μας περιλούουν
και τα στήθια μας φούσκωναν να διαρραγούν
κ' η καρδιά μας χτυπούσε να της ανοίξουμε να βγει.
οι χαροκαμένοι ξέχασαν τα παιδιά τους
και τους αδελφούς και τους πατέρες
κ' έκλαιγαν για την Ελλάδα πια,
κ' έχασκαν μ' ένα γελόκλαμα.
Κ' έλεγαν οι δάσκαλοι «Είδατε;»
Και λέγαμε όλοι «Είδατε;»

Ώσπου την άλλη μέρα πέσαμε ως το βυθό
ώσπου την άλλη μέρα πέσαμε πέρα απ' το βυθό,
ώσπου την άλλη μέρα βούλιαξε το Τρίπυλο,
ώσπου την άλλη μέρα πισωπάτησε
σιωπηλό το Τρόοδος να βρει βράχο να καθίσει,
ώσπου την άλλη μέρα γούρλωσε τα μάτια η Αίπεια,
ώσπου την άλλη μέρα γούρλωσαν τα μάτια οι Σόλοι
και το Κούριο κ' οι αγχόνες της Λευκωσίας
γιατί η Ελλάδα δεν ήρθε, γιατί ήταν ψεύτικο το μήνυμα,
ψέμα η Ελληνική μεραρχία στην Πάφο,
γιατί μας είπαν ψέμα οι ουρανοί και ψέμα οι θάλασσες
και ψέμα τα χελιδόνια και ψέμα η καρδιά
και ψέμα οι Ιστορίες μας, ψέμα, όλα ψέμα.

Είχε λέει, άλλη δουλειά η Ελλάδα, κάτι πανηγυρισμούς,
κ ήμαστε και μακριά και δεν μπορούσε, λέει,
λυπόταν, δεν το περίμενε, ειλικρινά λυπόταν,
ειλικρινά λυπόταν πάρα πολύ.

Κ' οι δάσκαλοί μας έσκυψαν ντροπιασμένοι,
και τα «Εγχειρίδια» έσκυψαν ντροπιασμένα
κ' οι δάσκαλοί μας τρέμουν τώρα πια,
και τα «Εγχειρίδια» τρέμουν τώρα πια
όσο πλησιάζουν τα περί Θερμοπυλών
και τα περί Σαλαμίνος...
Δεν κάνω ποίηση, μητέρα, έχω αντίγραφα.

Ο Κύπριος συγγραφέας Κώστας Μόντης (18 Φεβρουαρίου 1914 - 1 Μαρτίου 2004) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Ελληνοκύπριους ποιητές/συγγραφείς του 20ου αιώνα. Το 1984 προτάθηκε για το βραβείο Νόμπελ. 

Το 1997 ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου. Ανάλογη τιμή δέχτηκε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών το 2001.

Ο μουσικοσυνθέτης Μάριος Τόκας, προσωπικός φίλος του ποιητή και επίσης καταγόμενος από την Κύπρο, μελοποίησε μερικά από τα έργα του Κώστα Μόντη αναφερόμενα στην τουρκική εισβολή του 1974.

Το έτος 2014 ανακηρύχθηκε στην Κύπρο έτος Μόντη.

sophia-ntrekou.