Οι καιροί ου μενετοί! Χαλεποί, προκατακλυσμιαίοι!

  Επίκαιρος ο λόγος του αγίου Χρυσοστόμου και μας διδάσκει διά του δικαίου Νώε: «οὐκ ἔσῃ μετὰ πλειόνων ἐπὶ κακίᾳ»! (Εξ.23,2)

   "... Θέλω πάλι να παρουσιάσω στην αγάπη σας την υπόθεση σχετικά με τον δίκαιο Νώε, για να μάθετε καλά την μεγάλη αρετή του δικαίου αυτού ανθρώπου αλλά και την ανέκφραστη φιλανθρωπία και την μακροθυμία του Θεού, που υπερβαίνει κάθε λογική.

   Μάθατε χθες πως, αμέσως μετά την γέννησή του ο δίκαιος αυτός, αφού πήρε το όνομα από τον πατέρα του, περιφερόταν ανάμεσα σε όλους τους ανθρώπους  της εποχής του, διδάσκοντας και προαναγγέλλοντας τις συμφορές με το δικό του στόμα, με την δική του παρουσία, κραυγάζοντας και λέγοντας: «Απομακρυνθείτε από την κακία. Επιδιώκετε την αρετή. Φοβηθείτε την τιμωρία που θα σας έρθει, διότι θα καταπλακώσει γενική συμφορά όλη την οικουμένη». Φαίνεται υπερβολική η αγανάκτηση, αλλά αυτό συνέβαινε, επειδή βέβαια ήταν και μεγάλη η ορμή και η εξάπλωση της κακίας. Και αυτό δεν το έκανε για δύο ή τρία χρόνια, αλλά επί πεντακόσια χρόνια συνέχισε να συμβουλεύει και να παρακαλεί.

    Είδατε την μακροθυμία του Δεσπότου; Είδατε την ακρότητα της αγαθότητάς του; Είδατε την ανέκφραστη ανεξικακία του; Είδατε όμως και την υπερβολική κακία; Είδατε το μέγεθος της αχαριστίας;

    Στο σημείο λοιπόν αυτό, όπως ξέρετε, είχαμε σταματήσει την διδασκαλία μας. Σήμερα όμως είναι ανάγκη να μάθετε πώς ο φιλάνθρωπος Θεός, μη λησμονώντας την δική του αγαθότητα, δεν σταμάτησε ούτε όταν συμπληρώθηκαν τα πεντακόσια χρόνια, αλλά πρόσθεσε και άλλη πρόνοια για εκείνους που είχαν αμαρτήσει τόσο πολύ. «Και ήταν ο Νώε, λέει, πεντακοσίων ετών». Σκόπιμα μας επεσήμανε η Αγία Γραφή τα χρόνια του δικαίου Νώε, για να μάθουμε επί πόσα χρόνια συνέχισε να τους συμβουλεύει και πώς εκείνοι, αφού προτίμησαν μεν τον δρόμο της κακίας, φθείρονταν πάνω σ΄ αυτόν, ο δίκαιος όμως βαδίζοντας αντίθετα προς όλους, επέδειξε την ύψιστη αρετή, ώστε και την εύνοια του Θεού να αποσπάσει και, ενώ όλοι ήταν ένοχοι και άξιοι  τιμωρίας, αυτός μόνο να την αποφύγει με τους συγγενείς του.

    Από εδώ διδασκόμαστε πως, εάν είμαστε νηφάλιοι και δεν αδιαφορούμε, όχι μόνο δεν μας βλάπτει καθόλου η συναναστροφή με τους κακούς, αλλά και μας καθιστά περισσότερο προσεκτικούς για την απόκτηση της αρετής. Γι` αυτόν τον λόγο και ο φιλάνθρωπος Θεός οικονόμησε έτσι τα πράγματα, ώστε να συνυπάρχουν όλοι μαζί, οι κακοί και οι καλοί, ώστε και η κακία των πονηρών να περιορίζεται και η αρετή των αγαθών να φαίνεται λαμπρότερη αλλά και να κερδίζουν πάρα πολλά οι αδιάφοροι, αν το θέλουν βέβαια, από την συναναστροφή τους με τους ενάρετους. Διότι σκέψου, σε παρακαλώ, την αρετή αυτού του δικαίου, πώς ανάμεσα σε τόσο πλήθος ανθρώπων, το οποίο πορευόταν με φοβερή ορμή προς την κακία, μόνος αυτός βάδισε τον αντίθετο δρόμο, προτιμώντας την αρετή αντί για την κακία. Και ούτε η συμφωνία στο φρόνημά τους ούτε ο αριθμός του πλήθους τον κατέστησαν οκνηρό, ώστε να πορευτεί προς την οδό της αρετής, αλλά εκ των προτέρων ήδη εκπλήρωνε εκείνο το οποίο επρόκειτο να ειπωθεί από τον μακάριο Μωυσή, ότι: «Δεν θα είσαι με τους πολλούς στον δρόμο της κακίας». (Εξ. 23,2)

    Και το παράδοξο και θαυμαστό  είναι πως, ενώ είχε απέναντί του πολλούς, μάλλον δε όλους, να τον σπρώχνουν προς την κακία και την διάπραξη πονηρών πράξεων και δεν υπήρχε κανένας να τον προτρέπει προς την αρετή, με δική του πρωτοβουλία και απόφαση, όρμησε με τόση σφοδρότητα προς αυτήν, ώστε να περάσει και να σταθεί απέναντι σε τόσο πλήθος. Και ούτε φοβήθηκε ούτε έβλεπε με υποψία την κακή συμφωνία ούτε έπαθε κάτι τέτοιο, το οποίο ήταν φυσικό να το πάθουν οι αδιάφοροι, που όταν δουν πολλούς να συμφωνούν στο ίδιο πράγμα, το προβάλλουν ως αφορμή και δικαιολογία στη δική τους αδιαφορία και λένε΄ «γιατί λοιπόν να σκέφτομαι εγώ τελείως διαφορετικά και παράδοξα σε σχέση με όλους αυτούς και να εναντιώνομαι σε τόσο πλήθος και να αναλαμβάνω τόσο μεγάλο πόλεμο εναντίον τόσου λαού; Μήπως είμαι δικαιότερος από όλους αυτούς; Τι μου χρειάζεται τώρα να  έχω μια τέτοια έχθρα; Τι θα κερδίσω από το μίσος που θα δημιουργηθεί;».

    Τίποτε από αυτά τα ανώφελα δεν σκέφτηκε και ούτε καν διανοήθηκε. Αλλά πάλι εκπλήρωνε εκ των προτέρων εκείνο που είπε ο προφήτης, ότι «είναι ισχυρότερος ο ένας, ο οποίος εκτελεί το θέλημα του Κυρίου, παρά οι άπειροι παράνομοι».(Σοφ. Σειρ. 16,3) Μήπως, λέει, η σύμπραξη και η πλήρης συμφωνία με το πλήθος, το οποίο τρέπεται αυτοβούλως προς την κακία, θα μπορέσει να με απαλλάξει από την τιμωρία; Διότι γνώριζε, γνώριζε πολύ καλά ότι ο καθένας θα λογοδοτήσει για την δική του σωτηρία και είναι αδύνατο να υπομείνει άλλος τιμωρία για λογαριασμό του αμαρτωλού, αλλά και να λάβει κάποια αμοιβή. Γι΄ αυτό, ο δίκαιος, σαν να ήταν μια σπίθα στη μέση του πελάγους, όχι μόνο δεν έσβηνε, αλλά και καθημερινά έλαμπε με περισσότερο φως, διδάσκοντας σε όλους με τα έργα του.

    Είδες πόσο αυτεξούσια δημιούργησε ο Θεός την φύση μας; Διότι, πες μου, από πού εκείνοι μεν έτρεχαν προς την κακία και καθιστούσαν τους εαυτούς τους ενόχους για τιμωρία, αυτός δε, αφού προτίμησε την αρετή και απέφυγε την συναναστροφή  μαζί τους, δεν έλαβε γεύση της τιμωρίας; Δεν είναι λοιπόν ολοφάνερο πως ο καθένας με την δική του προαίρεση εκλέγει ή την κακία ή την αρετή; Διότι, αν δεν συνέβαινε αυτό και αν δεν είχε αυτήν την εξουσία το ανθρώπινο γένος, δεν θα έπρεπε ούτε εκείνοι να τιμωρούνται ούτε αυτοί, οι δίκαιοι, να παίρνουν αμοιβή για την αρετή τους. Επειδή όμως, μετά την χάρη του ο Θεός, άφησε τα πάντα στην δική μας προαίρεση, γι΄ αυτό και τους μεν αμαρτάνοντες τους περιμένουν κολάσεις, τους δε ενάρετους αμοιβές και μισθοί...".

(Αγίου Χρυσοστόμου – Ομιλία ΚΒ΄ εις την Γένεσιν)

Απόδοση στην Νεοελληνική:

Σάββας Ηλιάδης

Δάσκαλος

Κιλκίς, 28-9-2022