Στη Παναγία τη Σαλονικιά σε χειρόγραφο του Παπαδιαμάντη

 

---

Γράφει η  Σοφία  Ντρέκου

Το ποίημα «Στη Παναγιά τη Σαλονικιά» γράφτηκε στα τελευταία χρόνια της ζωής του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και αναφέρεται στον έτερο Ενοριακό Ναό της Σκιάθου, αφιερωμένου στο Γενέθλιο της Θεοτόκου .

Ο Ναός ονομάζεται μέχρι και σήμερα Παναγία Λιμνιά, λόγω της εφεστίου εικόνος της Παναγίας της Οδηγητρίας, που αποτελεί αντίγραφο της Ι. Εικόνος της Παναγίας της Λιμνιάς, στη Λίμνη της Ευβοίας, την οποία μετέφεραν Ελύμνιοι πρόσφυγες κατά τα προεπαναστατικά κινήματα λίγο πριν την Επανάσταση του 1821. Η περιοχή γύρω από τον Ναό της Παναγίας κατοικήθηκε από Ελυμνίους για αυτό και μέχρι σήμερα φέρει την ονομασία «τα Λιμνιά».

Βρισκόταν για πολλές δεκαετίες στο αρχείο του φίλου του Κώστα Φαλτάϊτς και δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά από το Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλο το 1983 στο λογοτεχνικό περιοδικό Εκηβόλος (τεύχος 12). Γράφτηκε κατά τον Στέργιο Δημούλη, στην περίοδο της συγγραφικής του ωριμότητας (1909-1910) και αποτελεί το ένα τρίτο της ποιητικής του δημιουργίας. Διαπνέεται από θρησκευτική γαλήνη και ηρεμία.

Στην Παναγία τη Σαλονικιά

Στο κέντρον της επάνω πόλεως

με το καμπαναριό της, που είν’ ένα στολίδι

του λιμένος και της προσόψεως,

στέκει ο ναός της Παναγίας.

Ωραίος ο ναός, το τέμπλο ωραίο, 

ωραία τα λαμπρά τα εικονίσματα, 

ωραίες κι οι νορίτισσες που εκκλησιάζονται, 

Στολισμένο το τέμπλο με χρυσές ποδιές, 

στολισμένος ο χορός 

και τα στασίδια με μυρτιές και δάφνες, 

στολισμένες κι οι κόρες που πηγαίνουν 

να εκκλησιασθούν στην Παναγία. 

Αριστερά στο τέμπλο στέκεται 

η εικόνα σου η μεγάλη θεόρατη 

όλη ασημένια όλη, Παναγία μου, 

Απάνω στην εικόν’ αφιερώματα 

κρέμονται, καραβάκια, γολετίτσες, 

καΐκια, βάρκες, μπάρκα τριοκάταρτα, 

όλ’ αφιερώματα των πλοιάρχων. 

Κι οι καπεταναίοι οι παλαιοί 

καθένας έχει στο ναό βαλμένο 

από ένα λίθο· και καθένας έχει 

ένα στασίδι γύρω γύρω στο δεσποτικό 

και γύρω γύρω στο παγκάρι όλοι τους. 

Τάζουν στην Παναγία και τους δίνει 

καλά ταξίδια, γαληνιάζ’ η θάλασσα 

όταν στο πέλαγο την επικαλεσθούν 

την Παναγία την Σαλονικιά.

Άμποτε να ’σαι βοηθός, Παρθένα μου,

κι εις τους χειμαζομένους εις του βίου

τα βάσανα και τας ανάγκας, άμποτε

να είσαι βοηθός και σωτηρία.

Οι φωτογραφίες από τα Χειρόγραφα (Α' διαδικτυακή Εμφάνιση) από την «Ακαδημία Ποιείν» Άπαντα, τόμ. 5

*νορίτισσες: ενορίτισσες *χρυσές ποδιές: χρυσοκέντητα διακοσμητικά υφάσματα, που σαν ποδιά τοποθετούνται στη βάση των εικόνων του τέμπλου 

*χορός: το μέρος των ψαλτών 

*γολετίτσες: μικρά σκάφη 

*μπάρκα τριοκατάρτα: ιστιοφόρα πλοία με τρία κατάρτια 

*δεσποτικό: στο θρόνο του αρχιερέα, στο δεξιό μέρος της εκκλησίας *παγκάρι: το ξύλινο έπιπλο με τα κεριά κοντά στην είσοδο της εκκλησίας *γαληνιάζ’ (γαληνιάζει): ηρεμεί 

*άμποτε: μακάρι *εις τους χειμαζομένους: στους ταλαιπωρημένους

πηγή