Γράφει ο Πέτρος Τασιός
H 47η προεδρία παρακάμπτει τη γραφειοκρατία του State Department, επιλέγοντας ειδικούς διαμεσολαβητές και πρέσβεις εκτός διπλωματικού σώματος σε καίριες θέσεις προκειμένου να υπάρξει αποτελεσματική άσκηση πολιτικής και άμεση επίτευξη στόχων στις διεθνείς υποθέσεις. Η εμπειρία της πρώτης διακυβέρνησης Ντόναλντ Τραμπ (2017-2021) συνέβαλε τα μέγιστα στην απόφαση αυτή, αφού ο αμερικανός πρόεδρος συνάντησε σειρά περιορισμών από το κατεστημένο της εξωτερικής πολιτικής στην εφαρμογή του στρατηγικού σχεδιασμού του. Η πιο εμφατική περίπτωση υπήρξαν τα προσκόμματα που παρουσιάστηκαν από το «βαθύ κράτος» στην προσπάθεια προσέγγισης με τη Ρωσία.
Ο «ΒΡΩΜΙΚΟΣ» ΑΝΘΡΩΠΟΣ
Ο Τομ Μπάρακ, δισεκατομμυριούχος επιχειρήματιας, λιβανέζικης καταγωγής, είναι «τρία σε ένα»: πρέσβυς των ΗΠΑ στην Άγκυρα, ειδικός διαμεσολαβητής στη Συρία και απεσταλμένος στο Λίβανο με βραχυπρόθεσμη εντολή. Δικάστηκε για την κατηγορία του ξένου πράκτορα υπέρ των συμφερόντων των Η.Α.Ε, θέτοντας σε κίνδυνο τηγ εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, και αθωώθηκε από το δικαστήριο του Μπρούκλιν το 2022. Στην παρούσα φάση το όνομα μου εμπλέκεται σε αθέμιτο λόμπινγκ υπέρ του Κατάρ. Μακροχρόνιος φίλος και υποστηριχτής του Ντόναλντ Τραμπ έχει αναλάβει την πολύ δύσκολη αποστολή στη Νέα Μέση Ανατολή που διαμορφώνεται ύστερα από την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023. Στη Συρία ο ρόλος του αποδομήθηκε μετά την πρόσφατη απροκάλυπτη υποστήριξη του προς την μεταβατική κυβέρνηση, ύστερα από τις σφαγές των Δρούζων και την ωμή παρέμβαση του για την ενσωμάτωση των Κουρδικών Δημοκρατικών Δυνάμεων στη Δαμασκό. Η στάση του δυσαρέστησε σε τέτοιο βαθμό τις εθνικές και θρησκευτικές μειονότητες της χώρας, όπου πια είχε χαθεί η αξιοπιστία στο ρόλο του ουδέτερου διαμεσολαβητή. Μάλιστα με τους Κούρδους να μην συνομιλούν καν μαζί του. Πιο ενδιαφέρον είναι όμως είναι ο ρόλος που έχει στην Τουρκία…
Η ΒΡΩΜΙΚΗ ΧΩΡΑ
Η Τουρκία είναι η χώρα με τα υψηλότερα καταγεγραμμένα ποσοστά αντί-αμερικανισμού παγκοσμίως, αντιστρατεύεται τα αμερικανικά συμφέροντα, δρα διαλυτικά στο ΝΑΤΟ, εναγκαλίζεται με τους στρατηγικούς ανταγωνιστές των ΗΠΑ (Ιράν, Κίνα και Ρωσία), είναι ορκισμένος εχθρός του Ισραήλ, ανοιχτός υποστηρικτής του εξτρεμιστικού ισλαμισμού και χορηγός σουνιτικών τρομοκρατικών οργανώσεων. Είναι «ηγεμονική δημοκρατία» όπου ο πρόεδρος (Τάγιπ Έρντογαν) ταυτίζεται με το έθνος, το σύστημα είναι τυπικά πολυκομματικό αλλά ουσιαστικά μονοκομματικό, σε επίπεδο ελευθεριών κατατάσσεται στην ίδια κατηγορία με την Κίνα και Ρωσία και έχει στην φυλακή χιλιάδες πολιτικούς κρατούμενους.
Η σχέση των ΗΠΑ με την Τουρκία είναι σε συγκρουσιακή τροχιά (από το 2016) και έχει υποβαθμιστεί πια σε καθαρά συναλλακτικη, από στρατηγική και συμμαχική που ήταν στο παρελθόν. Στο τέλος της προηγούμενης αμερικανικής προεδρίας, οι διμερείς σχέσεις έφτασαν σε ιστορικό χαμηλό. Οι ΗΠΑ παρακάμπτουν συνεχώς την Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο, αναβαθμίζοντας την Ελλάδα και την Κύπρο, δημιουργώντας την τριγωνική συμμαχία του 3+1 για την αντιμετώπιση του Τούρκικου αναθεωρητισμού ο οποίος αμφισβητεί την αμερικανική πρωτοκαθεδρία στην περιοχή. Οι μοναρχίες του Κόλπου (Σαουδική Αραβιά, Κατάρ και Η.Α.Ε), αποτελούν την αντίστοιχη τρίγωνικη διπλωματία στη Μέση Ανατολή για τον περιορισμό της Τουρκίας.
Η ΒΡΩΜΙΚΗ ΔΟΥΛΕΙΑ
Προφανώς το αμερικανικό πολιτικό σύστημα δεν έχει ακόμη αποδεχτεί ότι η Τουρκία μπορεί να χαθεί ως συμμαχική χώρα, παρόλο που η τελευταία έχει κόψει τους κάβους με τη Δύση, έχοντας υιοθετήσει το δόγμα του Ευρασιατισμού. Για αυτό οι αμερικανοί στρατηγιστές δεν έχουν προχωρήσει σε ολική ρήξη με τον πιο δύσκολο εταίρο. Γνωρίζουν οτι αν αυτό συμβεί τότε η ήδη αυτονομημένη Τουρκία θα είναι ολιστικά απέναντι στις ΗΠΑ, με την επίσημη και θεσμική ενταξη της στο Ευρασιατικό μπλοκ.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι ΗΠΑ επιδιώκουν περιπτωσιολογικά να την δελεάσουν με ανταλλάγματα (επαναφορά στο πρόγραμμα συμπαραγωγής των F-35) και να της δίνουν ρόλο σε υποθέσεις που μόνο το αυταρχικό καθεστώς Έρντογαν μπορεί να αναλάβει. Η Τουρκία έχει τον βρόμικο ρόλο να διεκπεραιώνει αποστολές όπως αυτές της αλλαγής του καθεστώτος της Συρίας, της νίκης του Αχερμπαιτζαν στον πόλεμο με την Αρμενία και την υποστήριξη της κυβέρνησης στη Δυτική Λίβυη. Έτσι οι ΗΠΑ την κρατούν «εντός και κάτω», κάνοντας «έλεγχο ζημιάς».
Οι αμφιλεγόμενες δηλώσεις του Τομ Μπάρακ όπως «Η Τουρκία ποτέ δεν έλαβε την αναγνώριση της σημασίας που θα έπρεπε να έχει ως τόσο σημαντικός περιφερειακός παίκτης»,
«Το Κογκρέσο θα υποστηρίξει μια έξυπνη λύση». ΗΠΑ και Τουρκία αναμένουν να επιλύσουν το θέμα των F‑35 «έως το τέλος του έτους»,
«Αυτό που μόλις συνέβη μεταξύ Ισραήλ και Ιράν είναι μια ευκαιρία για όλους μας να πούμε, στοπ, ας δημιουργήσουμε έναν νέο δρόμο. Η Τουρκία είναι κλειδί σε αυτόν τον νέο δρόμο», εντάσσονται λογικά στην Αμερικανική προσέγγιση που αναφέρθηκε παραπάνω. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον να «γίνει ταμείο» στο πού θα βρίσκονται οι σχέσεις των δυο χωρών στο τέλος του 2028, όπου συμπίπτει με το τέλος της θητείας των δυο πρόεδρων.
Ο Ντόναλντ Τραμπ χρησιμοποιεί «double bind» στην επικοινωνία περνώντας αμφίσημα μηνύματα. Ύστερα από τους 6 πρώτους μήνες θητείας δεν φαίνεται να είναι απτό στο πως θέλει να πορευτεί με τον άλλοτε «αναντικατάστατο σύμμαχο» των ΗΠΑ. Στην πρώτη τετραετία διακυβέρνησης εφάρμοσε το σχεδιάσμο των υπουργείων Άμυνας και Εξωτερικών για τη μείωση της ισχύος της Τουρκίας και την παράκαμψης της στον αμερικανικό πολιτικό σχεδιασμό, πραγματοποιώντας δομική αναδιάταξη στο υποσύστημα της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής όπου εντάσσεται η Ανατολική Μεσόγειος.
Προφανώς η προσωπική σχέση Τάγιπ Έρντογαν Ντόναλντ Τραμπ έχει τη δίκης της σημασία. Ωστόσο το θεσμικό πλαίσιο διαμόρφωσης εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ είναι αμείλικτο και είναι αυτό που στο τέλος καθορίζει την «έκβαση της παρτίδας»…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου