Καλύτερος δε αμφοτερων ειναι, οστις δεν υπηρξεν ετι, οστις δεν ειδε τα πονηρα εργα τα γινομενα υπο τον ηλιον.

 

Γράφει ο Karolos Nikolaou 

 Θεωρώ πολύ πιθανόν το έναυσμα της συγγραφής της Φόνισσας να ήταν το δράμα που πέρασε ο ίδιος ο συγγραφέας λόγω του θανάτου του πατέρα του το 1895 και της μητέρας του το 1896, οι οποίοι αφησαν πίσω ανύπαντρα κορίτσια, τις αδελφες του.

Σαν να μην ηταν αυτό αρκετό, το 1987 πεθαίνει και ο γαμπρος του, αφήνοντας πισω του ορφανά και την αδελφή του Παπαδιαμάντη χήρα. Ο Αλέξανδρος επιφορτίζεται με την ευθύνη του προστατη οικογενείας. Τον Αύγουστο του 1903 γύρισε στη Σκιάθο ως τον Οκτώβριο του 1904 για να δει τι θα αποκάμει με τα ορφανά ανίψια του και τις (ορφανές) ανύμφευτες αδελφές του.

Αλλά, το δραμα του συγγραφέα δεν σταματαει εκει. Ο αδελφός του Γιώργος, είχε παντρευτεί και εγκατασταθεί στην Πορταριά και διετέλεσε επί πολλά χρόνια γραμματέας της Κοινότητας.

Το σπίτι που καθότανε ο Γιωργος και η πολυμελής οικογένεια του ήταν απέναντι από την θολωτή βρύση και τον μεγάλο πλάτανο του μαχαλά της “Ράχης”, δίπλα στο αρχοντικό του Τσοποτού. (νυν ξενοδοχείο “Δεσποτικό”). Έτσι ο Αλ. Παπαδιαμάντης, είχε επισκεφθεί πολλές φορές την Πορταριά για να δει τον αδελφό και τα ανίψια του.

Τον Φεβρουάριο, ο Γεώργιος απολύθηκε απ’ το δημόσιο κι έπαθε νευρικό κλονισμό ώσπου πέθανε στις 18/4/1905. Ο Παπαδιαμάντης, εκτός των προηγούμενων ευθυνών, φορτώθηκε και με την έγνοια της φροντίδας των πέντε παιδιών του αδελφού του καθώς και των άγαμων θυγατέρων του.

 

Αν θυμαμαι καλά ήταν τρεις (ή τέσσερεις) οι κοπέλες, η μια εξ αυτών έγινε ρασοφόρα μοναχή στο κόσμο, η οποία και παρέμεινε στο σπίτι της Πορταριάς. Την γηροκόμησε η θεία μου, ανύπαντρη, από τις αφιερωμένες του "Σωτήρος".

Ειναι προφανες πως ο Παπαδιαμάντης με ορφανες αδελφές, ανιψιες και ανιψια προς αποκατάσταση, θα περασε μια περιοδο απελπισίας, προϊον της οποίας ειναι το μυθιστόρημα της Φονισσας. Αλλα το πνευμα του Παπαδιαμάντη ειναι αυτο του Εκκλησιαστή 4:3

Καλύτερος δε αμφοτερων ειναι, οστις δεν υπηρξεν ετι, οστις δεν ειδε τα πονηρα εργα τα γινομενα υπο τον ηλιον.

Παρουσιάζει μια γυναικα σαφέστατα Μήδεια, σαλταρισμένη από τα βάσανα σε βαθμό του να θανατώνει μέχρι και ξένα παιδιά. Χωρις να την δικαιολογεί, αναδεικνύει το δράμα της ανθρώπινης υπαρξης και την παραδιδει μεταξυ ανθρωπινης και θειας δικαιοσύνης. Ο συγγραφεας θα μπορουσε να ηταν ο ίδιος η φονισσα. Τα βαρη έπεσαν στην πλάτη του, οπως και πριν των θανόντων αδελφού και γαμπρου του.

Τι σχέση έχει λοιπον αυτο που συνέγραψε ο Παπαδιαμάντης με τις φεμινιστικές αηδίες που κρεμασαν σαν πανώ - κουρελού στην κινηματογραφική κακοποίηση;

_____________

Η φωτογραφία είναι βγαλμένη από την πρώτη θεία, και ειναι η κοσμοκαλόγρια ανιψιά του Παπαδιαμαντη μπροστα στον πλατανο και την θολωτή βρύση.

[Αν και η θεία διέθετε προίκα δεν παντρεύτηκε ποτέ, και για αυτόν λόγο έμεινε ανύπαντρος και ο αδελφός της, ο θείος μου. Αλλά και η ιδια το προικώο σπίτι το κληρονόμησε από την μεγαλύτερη θεία μας, επίσης γεροντοκόρη, εξ αιτίας της οπαίας έμεινε ανύπαντρος και ο ένας αδελφος της. Ο άλλος ειχε φυγει μεταναστης στην Αλεξάνδρεια και παντρευτηκε εκεί. Έστελνε όμως στην αδελφή του κομπόδεμα λίρες μηπως και παντρευτεί.]

 

 

Ιδού και ένα τεκμηριο του γιατί οι συντελεστές της ταινίας είτε δεν ήταν σε θέση να αντιληφθούν τα υψηλά νοήματα του Παπαδιαμάντη, οποτε και υπ αυτην την έννοια απέτυχαν, είτε ακόμα χειρότερα, η προθεσή τους ήταν να προβάλουν τις δικες τους ιδεολογίες αντιλήψεις και κοσμοθεωρία στο έργο.

Στην ταινία η απελπισμένη δράστις αυτοκτονεί πέφτοντας από ένα γκρεμό. Κάτι που θυμίζει το μηδενιστικό τέλος του συγχρονου ανθρώπου ή ικανοποιεί ως αμερικανικού τύπου ταινία το λυττρωτικό για τον θεατή τέλος του κακού ήρωα.

Στον Παπαδιαμάντη δεν ισχυει κατι τετοιο. Το φινάλε ειναι γραμμενο αριστοτεχνικά:

"Η Φραγκογιαννού έτρεξεν, έκαμε τον σταυρόν της, κι επάτησεν επάνω εις το πέρασμα της άμμου. Η άμμος ήτον ολισθηρά. Το κύμα ανήρχετο, εφούσκωνε. Η γυνή δεν ωπισθοδρόμησε. Δεν είχεν άλλην σανίδα σωτηρίας. Ούτε αυτήν, την παρούσαν, μάλιστα δεν είχε.Το κύμα ανέβαινεν, ανέβαινεν. Η Φραγκογιαννού επάτει. Η άμμος ενέδιδεν. Οι πόδες της εγλιστρούσαν. Ο βράχος του Αγίου Σώζοντος απείχε περί τας δώδεκα οργυιάς από την ακτήν. Ο λαιμός της άμμου, το πέρασμα, θα ήτο πλέον ή πεντήκοντα βημάτων το μήκος."

Κατόπιν σχετικής έρευνας, η Σκιάθος διεθετει μεν ερημοκλησιά του Αγίου Σωζοντα ή Σωστη, αλλα δεν διαθέτει ερημοκκλήσι σε νησιδα συνδεόμενη με την στεριά με ενα λαιμό άμμου. Συνεπώς το σκηνικό έχει συμβολισμό:

Και η πιο φρικτή παιδοκτόνος έχει το δικαιωμα στην Σωτηρία, την νησίδα του Αγίου Σώστη. Ελπιζει στην Συγχωρητικότητα της Θείας Δικαιοσύνης. Και ως Μωυσής διασχίζει την θαλασσα, ενω πίσω της την κυνηγά η ανθρωπινη δικαιοσύνη, με την μορφη των χωροφυλάκων. Τα κυματα την λυτρώνουν. Ο συγγραφέας σοφά δεν παιρνει θέση. Αυτο που λεει ειναι:

Η γραία εύρε τον θάνατον εις το πέρασμα του Αγίου Σώστη, εις τον λαιμόν τον ενώνοντα τον βράχον του ερημητηρίου με την ξηράν, εις το ήμισυ του δρόμου, μεταξύ της θείας και της ανθρωπίνης δικαιοσύνης.

Τι σχέση μπορει να εχει ένα τετοιο διφορούμενο φινάλε, που αφηνει την υποψία στον αναγνωστη πως και η φονισσα μπορει να σωθει, χωρις να πατησει παντως τα άγια των αγίων, με το σκότος της απελπισίας της αυτοχειρίας; 

 

 

Τι δουλεια εχουν οι κραυγαλέοι διδακτισμοί και πολιτικη ατζέντα σαν επωδός σε ένα κινηματογραφικό ατόπημα;

ΦΩΤΟ. Ο Αγιος Νικολαος στα Ελληνικα Ευβοίας συνδεεται με έναν ρηχό λαιμό. Ο Αγος Σωστης της Σκιάθου. Η κινηματογραφική Φονισσα αυτοκτονεί επειδη δεν μπορουν να μετανοήσουν οι συντελεστες της ταινιας.