Τα κοκολόγια της ελιάς…«Άσε και καμπόσες, του έλεγαν, να φάει και το πουλάκι»

Υπήρχε μια παράδοση, από αρχαιοτάτων χρόνων, που απαγόρευε μετά το τελευταίο ράβδισμα της ελιάς, να ξαναπάει ο ιδιοκτήτης να μαζέψει τις ελιές, κι αυτό, γιατί εθεωρείτο ότι ανήκαν στους φτωχούς.

Αυτή η θρησκευτική όψη, και στα χριστιανικά χρόνια, έγινε θεσμός σε πολλά μέρη της Ελλάδας.

Το είδος αυτό της ελεημοσύνης, το να αφήνουν ελεύθερες τις τελευταίες ελιές ονομαζόταν μ π ο ρ μ π ο λ ό γ ι α.

Στην Κρήτη την συνήθεια αυτή την ονόμαζαν κ ο κ ο λ ό γ ι α.

Η ελιά πάντα ήταν πρώτη στις εκδηλώσεις αλληλεγγύης και φιλαλληλίας, γι’ αυτό σε πολλά νησιά όπως τη Λέσβο, στις νηστείες, «τό χαν σε καλό» να γεμίζουν από ένα πιάτο ελιές και τις πήγαιναν στους πολύ φτωχούς.

Παρόμοια συνήθεια σε άλλα μέρη, η νοικοκυρά γέμιζε ένα πιάτο ελιές, μισές μαύρες μισές άσπρες, τον Δεκαπενταύγουστο, και τις πήγαινε στη γειτονιά, σε όσους δεν είχαν να φάνε.

Ασφαλώς, αυτές οι συνήθειες συμβαδίζουν απόλυτα με τη χριστιανική αρετή, και το κοκολόι κι αυτό, έχει να κάνει με την εκκλησιαστική διάσταση.

Όταν τέλειωνε η ελαιοκομική περίοδος, όποιος νοικοκύρης ήθελε, με το ανάλογο χριστιανικό συναίσθημα, ανέφερε αυτήν του την επιθυμία στον παπά.

Ο παπάς με τη σειρά του ανακοίνωνε στο ποίμνιο του, ότι «ο τάδε επομάζωξε, κι όποιος θέλει να πάει να κοκολοίσει».

Οι ελιές που έχουν πέσει στα κοκολόγια, είναι αυτές στα πολύ ψηλά κλαριά, που δεν τις φτάνει η ντέμπλα.

Πέφτουν όμως μόνες τους με τα δυνατά φυσήματα του αέρα Φεβρουάριο ή και Μάρτιο.

Αυτή η συνήθεια έφτασε και μέχρι τη γενιά μας, γύρω στο ’70 σταμάτησε το έθιμο στη Κρήτη.

Πολλοί φτωχοί άνθρωποι, άνδρες και γυναίκες αλλά και παιδιά, μάζευαν ελιές από δω κι από κει, και τις πούλαγαν στον έμπορα, έναντι κάποιας αμοιβής.

Δεν εθεωρείτο κλεψιά, υπήρχε κατανόηση από όλους. Οι καλοί χριστιανοί δεν άφηναν τον ραβδιστή να ρίξει και τη τελευταία ελιά.

Ο καλός χριστιανός, πέρα από τον φτωχό συνάνθρωπο, σκεφτόταν και το έρημο το πουλί, που το χειμώνα η τροφή του είναι δυσεύρετη.

Μα, τι άλλο,παρά μόνο το μεγαλείο του λαού μας δηλώνει αυτό το πράγμα, ότι οι ελιές στα τελειώματα, ανήκουν δικαιωματικά στους φτωχούς και αδύναμους…

Κείμενο, φωτογραφίες: Γεώργιος Χουστουλάκης

πηγή