τ'Αη-Φιλίππου

 

 

"...ο καιρός καθώς γυρίζει, θα μας φέρει κοντά μας τη γιορτή τ'Αη-Φιλίππου, που συμπίπτει με την αρχή της Μικρής Σαρακοστής των Χριστουγέννων. Για τούτο τον Άγιο ο λαός μας λέει πως ήταν ζευγάς και διηγούνται ένα σωρό ιστορίες, οι ξωμάχοι μας, γύρω απ'τη ζωή και την καλοσύνη του.

Λένε, πως έσφαξε το βόιδι του την ημέρα της Αποκριάς και το μοίρασε στους φτωχούς για ν'αποκρέψουν και, πως το ξαναβρήκε στο παχνί του την άλλη μέρα το πρωί να τρώει άχερα. Κι ακόμα πως τον βρήκαν οι Αποκριές στο χωράφι να σπέρνει και τόσα άλλα.

Γι'αυτό, κάθε φορά που έρχεται η μέρα της Αποκριάς για τη Μικρή Σαρακοστή οι ξωμάχοι λένε πως: "Ο φτωχός ο Φίλιππος το χωράφι απόκρευε" ή "ο φτωχός ο Φίλιππος στο χωράφι απόκρευε." (Βασίλης Λαμνάτος, "Οι μήνες στην αγροτική και ποιμενική ζωή του λαού μας.")

Ο Δημήτρης Λουκάτος στα "Φθινοπωρινά" του, καταγράφει μια όμορφη σχετική λαϊκή παράδοση από το Κεφαλόβρυσο Αιτωλίας που είχε πρωτοδημοσιεύσει ο λαογράφος μας Δ. Λουκόπουλος: "Ο άι-Φίλιππας ήταν γεωργός. Σα σήμερα έκανε χωράφι, όλη την ημέρα. Το βράδυ ήρθ'απ'το χωράφι αποσταμένος. Έδεσε τα βόδια του στο παχνί να φαν, κι αυτός έκατσε να ξαποστάσει. Κει που καθόταν, του λέει η γυναίκα του, πως οι χωριανοί δεν έχουνε κρέας να κάνουν αποκριές' ήταν όλοι φτωχοί!

Τη στιγμή σηκώνετ' ο άι-Φίλιππας, πηγαίνει στο παχνί και παίρνει το καλύτερο βόδι του και το σφάζει. Λιάνισε το κρέας του και το μοίρασε στους χωριανούς. Απόκρεψε ο κοσμάκης και συγχώραε τα πεθαμένα του άι-Φίλιππα. Έφαε κι ο άι-Φίλιππας και κοιμήθηκε...

Το πρωί σηκώνεται, πάει στο παχνί, τί να δει! Θεού πρόνοια βρίσκει πάλι τα δυο του βόδια δεμένα. Το ένα ήταν καλύτερο από κείνο πού'σφαξε. Του τό'δωκε ο Θεός ακόμα τρανύτερο!

Άμα πέθανε ο άι-Φίλιππας, άγιασε γιατ'ήταν πολύ αγαθός άνθρωπος. Γι'αυτό τον γιορτάζουμε την ημέρα της αποκριάς..."

 

 

Μια παραλλαγή της ιστορίας μας τούτης αναφέρει κι ο Φίλιππος Βρετάκος («Οι δώδεκα μήνες του έτους και αι κυριώτεραι εορταί των»): «Ημέραν τινά επεσκέφθη αγνώριστος ο Χριστός τον άγιον εις το σπίτι του και επειδή ήτο πτωχός και δεν είχε τίποτε άλλο δια να περιποιηθή τον ξένον επισκέπτην, όπως έπρεπεν, έσφαξε το ένα του βόδι και απόκρεψαν μαζί, διότι την επομένην άρχιζεν η νηστεία. Την πρωίαν της επομένης ο Άγιος εύρε ζωντανόν το βόδι του. Το εζωντάνεψεν ο Χριστός.»

Εδώ, πάλι, στο χωριό μας, έχει απομείνει σαν ανάμνηση, η ιστορία για το φτωχό Φίλιππο που ολημερίς ήτανε στο χωράφι και το βράδυ για να γιορτάσει την απόκρια και να ταίσει την οικογένειά του, έσφαξε το βόδι του. Όμως ο Θεός τον λυπήθηκε κι έτσι την άλλη μέρα το πρωί, το βρήκε ζωντανό στο στάβλο. Γι'αυτό λένε ότι το βράδυ της γιορτής του πρέπει να φάμε κρέας κι όχι τη μέρα. Κι ύστερα, απ'την επαύριο, ν'αρχίσει η νηστεία.

Όπως και να'χει, όπως σημειώνει κι ο Βασίλης Λαμνάτος, «το γεγονός είναι ένα, πως ο λαός μας αγαπάει και σέβεται τον άγιο Φίλιππο. Μα πιο πολύ ξεχωρίζει και λατρεύει τον Άγιο αυτό η αγροτιά. Κι ακόμα έχει να λέει το παράδειγμά του παντού. Κι όταν καμιά φορά συζητάνε για κάποιον καλό νοικοκύρη που βοηθάει τους φτωχούς, τους ακούς να λένε: «Αυτός ο άνθρωπος είναι σαν τον Άη-Φίλιππο». Και κόβουν εδώ την κουβέντα τους, γιατί τα υπόλοιπα είναι σε όλους γνωστά. Είναι βαθιά ριζωμένα στη συνείδηση του λαού μας, που εκατοντάδες χρόνια τα φυτεύει στην καρδιά του η όμορφη λαϊκή μας αφηγήτρα.»...