Άκης Τεμπερίδης: Το δικό μου Ιράν

σχόλιο :Μια διαφορετική προσέγγιση του Ιράν λίγο ποιητική και εξόχως  ρομαντική ,σίγουρα δε στρογγυλεμένη...

---

Η Βούλα και ο Άκης ατενίζοντας τη μαγεία του τοπίου.

Τι γνωρίζουμε για το Ιράν; Σίγουρα ότι πρόκειται για τη σύγχρονη Περσία, τον μεγάλο εχθρό της αρχαίας Ελλάδας. Την αυτοκρατορία που πολέμησε ο Λεωνίδας με τους 300 Σπαρτιάτες στις Θερμοπύλες και κατέκτησε ενάμισι αιώνα αργότερα ο Μέγας Αλέξανδρος. Έκτοτε υπάρχει ένα μεγάλο κενό, όχι βέβαια στην ιστορία του Ιράν αλλά στη δική μας γνώση της.

Οπότε ας κάνουμε ένα τεράστιο άλμα προς την εποχή του φιλοαμερικανού μονάρχη, του Σάχη, ο οποίος κυβέρνησε τη χώρα – με κοσμοπολίτικη μάλιστα προσέγγιση – μέχρι την ισλαμική επανάσταση του 1979. Όμως κι αυτό είναι παλιά ιστορία. Αυτό που μας καίει είναι ότι εδώ και σαράντα χρόνια, το Ιράν έχει εξελιχτεί σε ένα θεοκρατικό καθεστώς. Ένα φονταμενταλιστικό – όπως πιστεύουν πολλοί – Ισλάμ με τεράστια δύναμη και αστείρευτα αποθέματα πετρελαίου. Κι εδώ είναι που η πραγματικότητα αρχίζει να μπλέκεται με το μύθο που αναπαράγουν πολλά μέσα τύπου Fox News σε όλο τον κόσμο.

Το Ιράν έχει εξελιχθεί σε ένα φονταμενταλιστικό – όπως πιστεύουν πολλοί – Ισλάμ με τεράστια δύναμη και αστείρευτα αποθέματα πετρελαίου.

Το Ιράν απαγορεύει κάθε άλλη θρησκεία πέρα από το Ισλάμ; Όχι φυσικά – η ορθόδοξη εκκλησία στην κεντρικότερη πλατεία της Τεχεράνης λειτουργεί κανονικά. Είναι όλοι τους φανατικοί Μουσουλμάνοι; Καμία σχέση; Πιστοί ναι, φανατικοί όχι. Είναι μία μουσουλμανική δικτατορία στην οποία οι γυναίκες δεν έχουν δικαιώματα, φοράνε μπούρκες, τις καταπιέζουν και τις δέρνουν οι άντρες τους και αν τους απατήσουν τις λιθοβολούν; Όχι.

Η ορθόδοξη εκκλησία στην κεντρικότερη πλατεία της Τεχεράνης λειτουργεί κανονικά.

Οι γυναίκες ακολουθούν μεν ένα συγκεκριμένο ενδυματολογικό κώδικα (καμία σχέση με μπούρκα) σε δημόσιους χώρους, όμως σπουδάζουν, εργάζονται και έχουν τα ίδια ακριβώς συνταγματικά δικαιώματα με τους άντρες.  Αν – λέμε τώρα – κάποιος τυγχάνει υποστηρικτής του πορτοκαλή Προέδρου Τραμπ, θα έχει καταχωρίσει το Ιράν ως χώρα – εχθρό της δύσης. Τρομοκράτες, ή τουλάχιστον εκπαιδευτές και χορηγούς τρομοκρατών. Ένα κακό σπυρί που πρέπει να σπάσει. Σπυρί με εκατομμύρια βαρέλια πετρέλαιο από κάτω, να θυμίσουμε.

Οι γυναίκες ακολουθούν ένα συγκεκριμένο ενδυματολογικό κώδικα (καμία σχέση με μπούρκα) σε δημόσιους χώρους.

Δεν είμαι ιρανολόγος και ομολογώ ότι δεν έχω τις γνώσεις για γεωπολιτικές αναλύσεις. Ένας ταξιδιώτης είμαι που λυπάται για την εικόνα που διατηρεί προς τα έξω η χώρα που για μένα υπήρξε η πιο φιλική από όσες έχω επισκεφτεί όλα αυτά τα χρόνια. «Μα είναι δυνατόν, μια χώρα που την κυβερνούν μουλάδες να είναι φιλική»; Εύλογο ερώτημα. Θα προσπαθήσω να απαντήσω μέσα από την προσωπική, ταξιδιωτική μου εμπειρία από το 2008 και ίσως να διαλύσω κάποια στερεότυπα που κυκλοφορούν για τη χώρα. Και δεδομένου ότι όλα αλλάζουν – αργά μεν αλλά σταθερά – σε όλο τον κόσμο, επιφυλάσσομαι να επανέλθω στο θέμα τον Μάρτιο, όταν θα ξαναβρισκόμαστε εκεί. Εκτός και αν ο κ. Τραμπ έχει άλλη άποψη…

Το Ιράν είναι η απόλυτη φιλική χώρα για έναν ταξιδιώτη.

Στην ερώτηση «ποια είναι η πιο φιλόξενη χώρα που έχεις επισκεφτεί», αβίαστα μου βγαίνει το Ιράν. Από την ημέρα που φτάσαμε θυμάμαι στην Ταμπρίζ (Ταυρίδα) και για τρεις εβδομάδες μέχρι να περάσουμε στο Πακιστάν, κάθε μέρα γνωρίζαμε κι διαφορετικούς ανθρώπους που μας καλούσαν για φαγητό ή για να μας φιλοξενήσουν στα σπίτια τους. Μου έτυχε να οδηγώ και να με φωνάζουν για φαγητό. Μου έφεραν φαγητό στο τιμόνι!

Οι άνθρωποι δεν σε φιλοξενούν μόνο στο σπίτι τους, σου δίνουν και από το φαγητό τους.

Σε ένα ορεινό χωριό στα Όρη Αλμπόρτζ μας φιλοξένησαν στο σπίτι τους ένα αξέχαστο βράδυ και γίναμε φίλοι χωρίς να μιλούν λέξη αγγλικά, ούτε εμείς φαρσί. Όλοι, μα όλοι όσοι γνωρίσαμε, ήθελαν πάντα να προσφέρουν κάτι. Χωρίς αντάλλαγμα. Λάθος: με αντάλλαγμα την επικοινωνία με έναν ξένο, να μάθουν κάτι που έρχεται από έξω.

Όταν τους λες «γιουνάνι» (Έλληνας), πάντα θα βρουν μια καλή κουβέντα να σου πουν. Μας σέβονται και μας αγαπούν ως λαό.

Το πρώτο που σε ρωτάει ο Ιρανός είναι από πού είσαι φυσικά. Όταν τους λες «γιουνάνι» (Έλληνας), πάντα θα βρουν μια καλή κουβέντα να σου πουν. Μας σέβονται και μας αγαπούν ως λαό, όχι μόνο επειδή είμαστε απόγονοι του Λεωνίδα και του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αλλά και επειδή αναγνωρίζουν ότι έχουμε κοινά σημεία στις κουλτούρες μας.

Η Βούλα ανάμεσα σε ένα χαρωπό παιδομάνι.

Το δεύτερο που σε ρωτούν – κυρίως νέοι άνθρωποι – είναι: «πώς σας φαίνεται το Ιράν και τι πιστεύουν στη χώρα σας για εμάς;». Ήταν διάχυτη η περιέργεια όσων ανθρώπων γνωρίσαμε να μάθουν πώς τους βλέπουν στο εξωτερικό, προφανώς γιατί γνωρίζουν ότι η χώρα δεν έχει καλό όνομα στη διεθνή κοινή γνώμη.

Στα πρακτικά τώρα: τι περιορισμούς έχει ένας ταξιδιώτης που επισκέπτεται το Ιράν; Πρώτον και κυριότερο, οι κυρίες πρέπει να έχετε καλυμμένα τα μαλλιά και τα άκρα σας. Μία απλή, χρωματιστή μαντήλα αρκεί, ενώ αν φοράτε παντελόνι – ειδικά στενό – χρειάζεται να καλύψετε τις οπίσθιες καμπύλες με ένα απλό φόρεμα. Όχι αμάνικα ή κοντομάνικα, όχι ντεκολτέ. Όλος αυτός ο ενδυματολογικός κώδικας λέγεται hijab και ισχύει για κορίτσια άνω των 12-13 ετών (από την εποχή της εμμηνόρροιας) και χαλαρώνει για ηλικιωμένες άνω των 65-70. Ο κώδικας ισχύει μόνο εκτός σπιτιού.

Η εθνική ψυχαγωγία των Ιρανών – ακόμη και τα βράδια – είναι το πικ νικ.

Δεύτερον, ξεχάστε το αλκοόλ. Αν ταξιδέψετε με αυτοκίνητο μην διακινδυνεύσετε να μεταφέρετε μπουκάλια με οινοπνευματώδη στη χώρα: απαγορεύεται και για τελωνειακούς λόγους όπως σε κάθε χώρα εξάλλου.

Η ομοφυλοφιλία – αν και ευρέως διαδεδομένη όπως παντού – είναι παράνομη.

Τρίτον, ξεχάστε χορούς και τραγούδια. Η εθνική ψυχαγωγία των Ιρανών – ακόμη και τα βράδια – είναι το πικ νικ. Δεν θα πιστεύετε πόσοι άνθρωποι, ζευγάρια, φίλοι ή οικογένειες, βγαίνουν στα πάρκα κάθε βράδυ μέχρι μετά τα μεσάνυχτα. Η ομοφυλοφιλία – αν και ευρέως διαδεδομένη όπως παντού – είναι παράνομη.

Ο Άκης Τεμπερίδης ιχνηλατώντας τον ανεμπόδιστο ορίζοντα του Ιράν.

Το διαδίκτυο είναι ελεγχόμενο. Το 2008 είχαμε πρόσβαση σε Google και κοινωνικά δίκτυα αλλά διάβασα ότι από το 2016 το Facebook/Instagram απαγορεύτηκε. Θα το επιβεβαιώσουμε αυτό όταν ξαναμπούμε όπως και τι κόλπα κάνουν οι ντόπιοι με VPN για να ξεγελάσουν το σύστημα.

Η ενημέρωση είναι ελεγχόμενη.

Να κάνω εδώ μία παρένθεση και να ξεδιαλύνω μερικά πράγματα για το θεοκρατικό σύστημα του Ιράν. Το πολίτευμα της χώρας είναι Ισλαμική Δημοκρατία σύμφωνα με το σύνταγμα του 1979. Τι σημαίνει αυτό;  Ότι είναι κοινοβουλευτική δημοκρατία προεδρικού τύπου. Δηλαδή ο Πρόεδρος και τα μέλη του κοινοβουλίου είναι εκλέξιμα. Υπάρχει αντιπολίτευση και θεωρητικά οι πολιτικές του Προέδρου υφίστανται κριτική, αν και η ελευθερία του Τύπου είναι με πολλά εισαγωγικά, δηλαδή ελεγχόμενη. Ο ανώτατος ηγέτης διατηρεί υπερεξουσίες στη λειτουργία του πολιτεύματος και των θεσμών.

Ο Χομεϊνί και ο Χαμενεΐ είναι παντού.

Φανταστείτε να είχαμε στην Ελλάδα τον Αρχιεπίσκοπο για Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Αυτό ήταν ο Χομεϊνί και είναι ο Αλί Χαμενεΐ: μία αδιαπραγμάτευτη φιγούρα που δεν εκλέγεται από το λαό και δεν μπορείς να κρίνεις δημοσίως. Δεδομένου όμως ότι είναι θρησκευτικός και πνευματικός ηγέτης, ένα μεγάλο μέρος του Ιράν – κυρίως άνθρωποι μεγάλης ηλικίας από την επαρχία – εξακολουθούν να τον σέβονται.

Το σύνταγμα της χώρας περιλαμβάνει στοιχεία του Κορανίου, δηλαδή της Σαρίας, και αυτό συνεπάγεται καταπίεση των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Αντίθετα, οι νέοι και οι άνθρωποι των πόλεων, θέλουν εδώ και χρόνια να αλλάξει το καθεστώς. Το 2009 λίγο έλειψε να το πετύχουν ενώ πριν από λίγες μέρες, μετά την τραγική πτώση του Ουκρανικού αεροπλάνου από ιρανικό πύραυλο, κάποιοι νέοι βγήκαν στους δρόμους με συνθήματα κατά του Ανώτατου Ηγέτη.

Οι νέοι και οι άνθρωποι των πόλεων, θέλουν εδώ και χρόνια να αλλάξει το καθεστώς.

Το σύνταγμα της χώρας περιλαμβάνει στοιχεία του Κορανίου, δηλαδή της Σαρίας, και αυτό συνεπάγεται καταπίεση των ανθρώπινων δικαιωμάτων τουλάχιστον για τα δυτικά πρότυπα. Σκεφτείτε να συνέβαινε το ίδιο στην Ελλάδα, δηλαδή να ίσχυαν οι κανόνες του Ευαγγελίου στο σύνταγμα. Συνέβαινε, αν το καλοσκεφτείτε μέχρι τη δεκαετία του ’80 που επιτράπηκε ο πολιτικός γάμος και καταργήθηκε το αδίκημα της μοιχείας.

Απαγορεύεται το σεξ και η σύναψη πλατωνικών έστω σχέσεων (δημόσια τουλάχιστον) μεταξύ αντρών – γυναικών πριν το γάμο.

Στο Ιράν, αυτό σημαίνει ότι, πέρα από τον ενδυματολογικό κώδικα των γυναικών, απαγορεύεται το σεξ και η σύναψη πλατωνικών έστω σχέσεων (δημόσια τουλάχιστον) μεταξύ αντρών – γυναικών πριν το γάμο. Ο αστυνομικός δηλαδή έχει το δικαίωμα να σταματήσει ένα ζευγάρι στο δρόμο που περπατά μαζί και να τους ελέγξει αν είναι παντρεμένοι. Αν δεν είναι, μπορεί να έχουν πρόβλημα – δηλαδή να συλληφθούν. Αυτός ο περιορισμός δεν ισχύει για ξένα ζευγάρια.

Αλλόθρησκος δεν επιτρέπεται να παντρευτεί Μουσουλμάνο, όπως δεν μπορούσε και στην Ελλάδα κάποτε.

Διόλου τυχαία, υπάρχουν κρυφά ξενοδοχεία στις πόλεις για να συνευρίσκονται τα ζευγάρια. Επίσης, αλλόθρησκος δεν επιτρέπεται να παντρευτεί Μουσουλμάνο, όπως δεν μπορούσε και στην Ελλάδα κάποτε, επειδή δεν αναγνωρίζεται ο πολιτικός γάμος.

Υπάρχουν κρυφά ξενοδοχεία στις πόλεις για να συνευρίσκονται τα ζευγάρια.

Θα σας αναφέρω τώρα κάποια πραγματικά γεγονότα που θα σας δώσουν μία πιο μεστή ιδέα της χώρας: Έχω φίλο Έλληνα που εργαζόταν για χρόνια σε μεγάλη εταιρία στην Τεχεράνη. Ερωτεύτηκε Ιρανή και για να την παντρευτεί επίσημα ώστε να μπορούν να επισκέπτονται τους γονείς της, έπρεπε να βαφτιστεί Μουσουλμάνος. Και το έκανε. Και καλά έκανε για χάρη του έρωτα ο άνθρωπος από τη στιγμή που ήταν πρακτικά άθεος.

Τα παιδιά στο Ιράν σε κερδίζουν με το ζεστό τους βλέμμα.

Αδερφή άλλου Έλληνα φίλου στην Τεχεράνη, συνελήφθη χωρίς μαντήλα σε δημόσιο χώρο. Και δεύτερη φορά. Την τρίτη, τη συνέλαβαν και η τιμωρία ήταν δέκα ραπίσματα. Μας περιέγραψαν τη διαδικασία της μεσαιωνικού τύπου τιμωρίας. Γυναίκα με ειδικό ραβδί σε απομονωμένο δωμάτιο ανέλαβε να εκτελέσει την τιμωρία. Δέκα ξυλιές στον 21^ο αιώνα. Η Ελληνίδα είπε ότι η άλλη κοπέλα της ζητούσε συγγνώμη κάθε φορά που τη χτυπούσε, με πολύ συγκεκριμένη δύναμη, όση ήταν υποχρεωμένη να ασκήσει από το νόμο σε συγκεκριμένο σημείο στην πλάτη. Η ίδια έφυγε και ζει στην Αθήνα. Δεν επέστρεψε ποτέ, απ’ όσο γνωρίζω.

Στο δρόμο για Esfahan ή Persepolis.

Σε σπίτι διπλωματών στην Τεχεράνη νιώσαμε ότι οι μοντέρνοι Ιρανοί ζουν διπλή ζωή. Οι γυναίκες είναι ντυμένες ευρωπαϊκά ενώ το αλκοόλ και η μουσική δεν λείπουν. «Μόνο που πρέπει να κλείνουμε τις περσίδες μην μας δει κάποιος και μας καρφώσει και όταν βγαίνουμε έξω να καλύπτουμε τα μαλλιά μας. Δεν αντέχω άλλο αυτήν την υποκρισία», μας είπε Ιρανή φίλη. Στο δρόμο, εν έτει 2008, να προσθέσω ότι έβλεπες εξαιρετικά ντυμένες γυναίκες με τα αυτοκίνητά τους και τη μαντήλα να αφήνει μία τούφα μαλλί μπροστά φλερτάροντας με την παρανομία.

Τα χαμόγελα δεν λείπουν από τους ντόπιους.

Σε μία μικρή πόλη του Ιράν γνωρίσαμε κάτι φοιτητές και μας κάλεσαν σπίτι τους. Αγόρια όλοι σε ένα διαμέρισμα. Οι δύο ήταν γκέι. Μας υποδέχτηκαν εγκάρδια και το πρώτο που μου ζήτησαν ήταν να τους εξηγήσω μία φράση του Αριστοτέλη, τον οποίο μελετούσαν συστηματικά. Μας έκαναν το τραπέζι – εν έτει 2008 ήταν αυτό – και αρχίσαμε να μιλάμε για πολιτικά. Μου έδειξαν μία φωτογραφία από την είσοδο του πανεπιστημίου τους, όπου οι αρχές είχαν βάψει μία εβραϊκή και μία αμερικανική σημαία. «Γιατί θα πρέπει να πατάμε τη σημαία ενός άλλου λαού κάθε μέρα;», μου είπαν, προσθέτοντας ότι έκαναν ελιγμό για να περάσουν από το πλάι. Ήταν ιδιαίτερα ανοιχτοί στο να κρίνουν το σύστημα, την κυβέρνηση, ακόμη και τον Χαμενεΐ. «Τι θα του λέγατε αν τον είχαμε εδώ ανάμεσά μας;», ρώτησα. «Γιατί δεν πεθαίνεις τώρα;» ήταν η απάντηση με μια φωνή.

Για έναν ταξιδιώτη, το Ιράν είναι ασφαλής χώρα. Στο δρόμο, ξανά, ο Χομεϊνί.

Ως ταξιδιώτης πάντα θεωρώ το Ιράν μία από τις ασφαλέστερες χώρες του κόσμου, τελεία και παύλα. Νιώθω ότι μπορώ να αφήσω το αυτοκίνητο ξεκλείδωτο και ότι δεν θα το πειράξει κανείς. Στο Ιράν κοιμόμασταν το 2008 σε πάρκα και λούνα παρκ. Ποτέ δεν μας ενόχλησε κανείς. Ένα βράδυ μόνο, μετά τα μεσάνυχτα, ήρθε να μας κάνει έλεγχο η αστυνομία. Μέναμε σε ένα πάρκινγκ κεντρικό. Αφού μου ζήτησε τρεις φορές συγγνώμη, είδε τα διαβατήρια και μας άφησε. Όταν τον ρώτησα αν ήταν πρόβλημα που μέναμε εκεί μου είπε σε σπαστά αγγλικά: «κανένα πρόβλημα. Το Ιράν είναι ασφαλές, δεν έχει τρομοκράτες. Άλλοι είναι οι τρομοκράτες, η Χεζμπολάχ». Μου έκανε μεγάλη εντύπωση.

Όψη ενός κόσμου που έλκει την καταγωγή του από το απώτατο παρελθόν.

Τέλος, εμπιστεύομαι απόλυτα τις αρχές, αστυνομία, τελωνείο κτλ. πιστεύοντας ότι δεν θα πειράξουν χωρίς λόγο έναν ταξιδιώτη. Βέβαια, είναι πρόσφατη η ιστορία με το ζευγάρι από την Αυστραλία που συνελήφθη επειδή πετούσε drone. Μία ανάλογη ιστορία έζησαν γνωστοί μας Γερμανοί που τους έπιασαν κοντά σε ένα πυρηνικό εργοστάσιο και τους κατηγόρησαν για κατασκοπεία. Έμειναν κάποιες μέρες κρατούμενοι σε ξενοδοχείο και μετά τους άφησαν. Θέλει προσοχή αλλά αν δεν κάνεις πονηρές κινήσεις δεν έχεις να φοβηθείς τίποτε.

Οι νέοι άνθρωποι θα επιχειρήσουν και πάλι μία ανατροπή ή έστω εκδημοκρατισμό του καθεστώτος.

Θα κλείσω με το εξής: θα ήθελα με όλη μου την καρδιά το Ιράν να ξανακάνει τη δική του επανάσταση και να γίνει μια φιλελεύθερη δημοκρατία για πρώτη φορά στην ιστορία της. Και δεν το λέω αυτό ως Χριστιανός (που δεν είμαι), ούτε ως άθεος (που μάλλον είμαι), αλλά σαν πολίτης του κόσμου. Να είστε σίγουροι ότι οι νέοι άνθρωποι θα επιχειρήσουν και πάλι μία ανατροπή ή έστω εκδημοκρατισμό του καθεστώτος αλλά θα είναι πολύ δύσκολο να το πετύχουν χωρίς εξωτερική βοήθεια. Δεν έχουν μόνο να τα βάλουν με τους Αγιατολάχ, αλλά και με τους εκατομμύρια, συντηρητικούς πιστούς της επαρχίας που τους ακολουθούν.

Οι φωτογραφίες είναι του Άκη Τεμπερίδη και της Βούλας Νέτου. 

andro.gr