Η Λειτουργική ζωή στη Σκήτη Αγίας Τριάδος των Καυσοκαλυβίων

Του μοναχού Παταπίου Καυσοκαλυβίτου
Δικαίου της Ι. Σκήτης Αγίας Τριάδος

---

«Τίποτε δέν δύναται νά ὑπάρξῃ ποιητικώτερον ἀσκητηρίου θεμελιωμένου ἐπί ἁλιπλήκτου ἐρημικοῦ βράχου. Οἱ δύο ἤ τρεῖς ἀσκηταί, οἱ ὁποῖοι τό κατοικοῦν, διαβιοῦν ἐν εἰρήνῃ, μακράν τῆς βοῆς τῶν ἐγκοσμίων. Καθ᾿ ὅλην τήν ἡμέραν ἐργάζονται, καί τό ἑσπέρας εἰς τόν ἦχον τοῦ σημάντρου μεταβαίνουν εἰς τό σκοτεινόν ἐκκλησίδιον διά νά ψάλουν τούς Χαιρετισμούς ἤ τόν Ἀκάθιστον Ὕμνον ἔμπροσθεν τῆς καπνισμένης εἰκόνος τῆς Παναγίας».
(κυρ Φώτης Κόντογλου, ἄρθρο, Πρωϊνός Τηλέγραφος, 1926).

Μοναχική ζωή σημαίνει πρῶτα ἀπ᾿ ὅλα προσευχή καί λειτουργική ζωή, πού κατέχουν πρωτεύουσα θέση στή ζωή τῶν πατέρων τῆς Σκήτης.

Τό Τυπικό περιλαμβάνει τόν πλήρη κύκλο τῶν καθημερινῶν ἀκολουθιῶν, πού ξεκινοῦν μέ τό Μεσονυκτικό, συνεχίζουν μέ τόν Ὄρθρο, τίς Ὧρες καί τή Θεία Λειτουργία (ὅταν προβλέπεται) καί τελειώνουν τό βράδυ μέ τόν Ἑσπερινό καί τό Ἀπόδειπνο.

Ὅλα αὐτά τά κάνουν οἱ πατέρες κατά μόνας ἤ μέ τίς συνοδείες τους στίς ἐπιμέρους καλύβες. Ὡστόσο ἡ Ἐκκλησία τονίζει τή μεγάλη δύναμη πού ἔχει ἡ κοινή προσευχή.

Ἔτσι, τό κέντρο τοῦ σκητιώτικου μοναχικοῦ βίου εἶναι ἡ λατρευτική ζωή πού βρίσκει τό ἀποκορύφωμά της κατά τήν ὁλονύκτια Ἀγρυπνία.

Αὐτή γίνεται στό Κυριακό τῆς Ἁγίας Τριάδος, πού γιά τόν λόγο αὐτό βρίσκεται στό κέντρο τῶν ἱερῶν κτισμάτων τῆς μοναστικῆς κοινότητας τῶν Καυσοκαλυβίων.

Κάθε ἀγρυπνία κατά τίς δεσποτικές καί θεομητορικές ἑορτές ἤ τίς μνῆμες ἁγίων εἶναι γιά τούς πατέρες πανήγυρη, ἀφοῦ οἱ ἑορτές αὐτές ἐπιβεβαιώνουν τή νίκη τοῦ Χριστοῦ πάνω στόν κόσμο.

Κατά τή διάρκεια τῶν Ἀκολουθιῶν, πού τελοῦνται ἀπό κοινοῦ στήν κατανυκτική ἀτμόσφαιρα τοῦ Κυριακοῦ, ὅλα πρέπει νά ἐξελίσσονται μέ ἀκρίβεια, προσοχή καί πιστή τήρηση τῶν τυπικῶν καί τῆς λοιπῆς ἐκκλησιαστικῆς τάξεως.

Ἡ προσήλωση αὐτή δέν ἀποτελεῖ ἔνδειξη τυπολατρίας ἀλλά εἶναι ὑπακοή στήν ἐκκλησιαστική Παράδοση.

Στίς κοινές Ἀκολουθίες ὅλοι καί ὅλα συμμετέχουν: οἱ σεβάσμιοι ἱερεῖς, οἱ πρωτοψάλτες, πού θά ψάλουν τά πρῶτα καί κύρια μελωδήματα, καί οἱ λοιποί πατέρες πού θά ψάλουν κατά τά πρεσβεῖα.

Ἀκόμη καί οἱ ἀδελφοί πού ἀδυνατοῦν νά ψάλουν ἤ νά διαβάσουν, συμμετέχουν προσευχόμενοι στά στασίδια τους.

Οἱ ἀνύστακτοι ἐκκλησιαστικοί τοῦ ναοῦ πού φροντίζουν γιά τήν κατανυκτική φωταγώγησή του, οἱ ἀναγνῶστες μέ τή συνεχῆ κίνησή τους ἀνάμεσα στούς δύο χορούς καί ἡ προσφορά τοῦ θυμιάματος συμπληρώνουν τή συναυλία αὐτή τῶν θεουμένων ὑπό τήν διακονία τοῦ ἀεικίνητου Τυπικάρη, πού μέ αἴσθημα εὐθύνης, ὡς ἄλλος μαέστρος, τή διευθύνει.

Στόν ἐτήσιο λειτουργικό κύκλο ἔρχονται στιγμές, κατά τίς ὁποῖες οἱ καυσοκαλυβίτες πατέρες ἐκφράζουν ἐναργέστερα τήν κοινοβιακή συνιστώσα τῆς σκητιώτικης ζωῆς τους.

Αὐτό ἐξόχως συμβαίνει τίς δύο φορές πού πανηγυρίζει ἡ Σκήτη, τήν Πεντηκοστή καί στή μνήμη τοῦ ὁσίου Μαξίμου τοῦ Καυσοκαλύβη, στίς 13 Ἰανουαρίου.

Πάνδημη εἶναι τότε ἡ συμμετοχή τῶν πατέρων στίς ἑορταστικές ἐκδηλώσεις στό Κυριακό, ἀλλά καί πρίν ἀπό αὐτές, ἀφοῦ ὅλοι τους συνεργάζονται μέ «παγκοινιά» στήν καλή προετοιμασία τῶν πανηγύρεων.

Τό ἴδιο, ἄν καί σέ μικρότερη κλίμακα, συμβαίνει καί κατά τίς Πανηγύρεις τῶν ἐπιμέρους καλυβῶν τῆς Σκήτης, κατά τίς ὀνομαστικές ἑορτές τῶν γερόντων, ἀλλά καί μέ ἀφορμή ἄλλα γεγονότα, ὅπως, γιά παράδειγμα, τή μοναχική κουρά πού θά τελεστεῖ σέ μία συνοδεία, ὅπου οἱ πατέρες ὑποδέχονται μέ εὐχές τό νέο μέλος τῆς ἐν Χριστῷ ἀδελφότητας τῆς Σκήτης ἤ κατά τήν ἐκδημία πρός Κύριον ἑνός ἀπό τούς ἀδελφούς, κατά τήν ὁποία ὅλοι οἱ πατέρες, ἐν πομπῇ, τόν συνοδεύουν στήν τελευταία του ἐπίγεια κατοικία, προσφέροντάς του τόν τελευταῖο ἀσπασμό.

«Ἐπάνω εἰς ὅλα τά καλά ἔργα ὅπου κάνωμεν εἰς τήν ζωήν ταύτην, τό κυριώτερον εἶναι τοῦτο, καθώς μᾶς λέγει ὁ Κύριος, τό νά συγχωρῶμεν πάντοτε τά σφάλματα τῶν ἀδελφῶν μας, εἴ τι ὡς ἄνθρωποι καί αὐτοί πρός ἡμᾶς πταίουσιν... Διά τοῦτο καί ὁ σήμερον χωρισθείς ἀφ᾿ ἡμῶν καί πρό ὀφθαλμῶν ἡμῶν κείμενος νεκρός συνάδελφος ἡμῶν, ὅστις συνέζησε καί συνανεστράφη μεθ᾿ ἡμῶν πολλούς χρόνους, προσπίπτει νῦν τῷ πνεύματι ἀοράτως καί παρακαλεῖ πάντας ἡμᾶς δεόμενος μετά δακρύων, ζητῶν τήν τελευταίαν ἀδελφικήν καί ἐγκάρδιον συγχώρησιν, εἰς ὅσα καί αὐτός ὡς ἄνθρωπος ὁμοιοπαθής ἔσφαλε, εἰς τόν καθένα ἀπό ἐμᾶς ἑκουσίως ἤ ἀκουσίως καί καθ᾿ οἱονδήποτε τρόπον, εἴτε μέ λόγον ἐλύπησε καί παρεπίκρανέν τινα, ἤ μέ ἔργον ἔβλαψε, ἤ ἀδίκησε, ἤ ἐζημίωσε εἰς ὅλον τό διάστημα τῆς ζωῆς του˙ ὅλοι ὁμοῦ κοινῶς καί κατ᾿ ἰδίαν εὐχόμενοι πρός Κύριον νά τόν συγχωρήσωμεν ἐξ ὅλης τῆς καρδίας μας, λέγοντες τό, ‘’Ὁ Θεός συγχωρήσοι καί ἐλεήσοι αὐτόν’’ (γ΄) καί ΄΄μετά τῶν ἁγίων ἀναπαύσοι τήν ψυχήν αὐτοῦ΄΄. Ἀμήν».

Ἀπόσπασμα Ὁμιλίας σέ κοιμηθέντα ἀδελφό, πού ἐκφωνεῖται πάνω ἀπό τόν τάφο του στό Κοιμητήριο, «εἰς ἐπήκοον» ὅλων τῶν πατέρων (ἀπό χειρόγραφο τῆς Βιβλιοθήκης τῆς Σκήτης)