Περιπλάνηση στην Μονή του Σινά

 

Ο Δικαίος της Ιεράς Μονής Αγίας Αικατερίνης Σινά π. Συμεών  συνεχίζει, συνεχίζει την εξομολόγησή του σχετικά με τη θυσιαστική προσφορά των μοναχών μέσα στο μουσουλμανικό κράτος της Αιγύπτου και τη θεία λατρεία, η οποία τελείται στα ελληνικά από τον 6^ο αιώνα

___

Στον απαράκλητο ερημικό τόπο του Σινά, μια χούφτα άνθρωποι ποτίζουν την έρημο με δροσερό νερό, κατευθύνοντας τις προσευχές τους στον Αραβικό ουρανό, μέσα από το Ορθόδοξο μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης. Αιώνες τώρα η προσευχή παραμένει αδιάλειπτη. Οι Θείες λειτουργίες τελούνται προσφέροντας την ένωση του ανθρώπου με το Θείο. Ο Δικαίος της ιεράς μονής π. Συμεών Παπαδόπουλος συνεχίζει στο β’ μέρος της συνέντευξης που παραθέτουμε στους αναγνώστες της Ο.Α, να εξιστορεί την θυσιαστική παραμονή των σημερινών μοναχών μέσα στον μουσουλμανικό κράτος της Αιγύπτου με τους βεδουίνους να κατοικούν γύρω από τα τείχη του Ελληνορθόδοξου μοναστηριού. Αναφέρεται στην σχέση των ντόπιων με τη μονή:

«Είναι παράδοξη η σχέση μας με το μουσουλμανικό χώρο, τους αδερφούς Βεδουίνους, τους αδερφούς Αιγυπτίους αλλά και τους ετεροδόξους ακόμα, ποτέ όμως κανείς από αυτούς δεν εισήλθε στον κεντρικό ναό. Η Θεία λατρεία στο κεντρικό ναό από τον 6^ο αιώνα μέχρι σήμερα τελείται από Ανατολικούς και Ορθοδόξους και σε ελληνική γλώσσα. Όταν υπήρχαν οι δύσκολες συνθήκες επιδρομών, οι πατέρες συνειδητά έχτισαν κοντά στο ναό τέμενος και είναι το μοναδικό μοναστήρι στην Ορθόδοξη εκκλησία που έχει μέσα του τέμενος. Αυτό έγινε το 11^ο αιώνα όταν εισήλθε στην χερσόνησο του Σινά ο Χαλίφης Χάκεμ.

Οι συνθήκες το επέβαλαν, γιατί θα είχαμε δύσκολα αποτελέσματα και αφού ο Χαλίφης εισήλθε να προσκυνήσει στο τέμενος αυτό, σώθηκε η μονή. Όταν με τον ίδιο εχθρικό τρόπο μπήκαν στη μονή οι σταυροφόροι ήξεραν πάλι οι πατέρες πώς να τους μεταπείσουν με σεβασμό. Τους είπαν “Θέλετε να λειτουργείτε με το καθολικό δόγμα; Βεβαίως. Πάρτε αυτόν τον χώρο και λειτουργείτε.” Με αυτό θέλω να σας αναφέρω τον τρόπο και την διάκριση που εφύλαξαν οι πατέρες του τόπου ανέπαφη τη παράδοση μας αλλά διακριτικά και ευγενικά προς όλους.»

Ο τίτλος του Δικαίου που φέρει ο συνομιλητής μας δεν είναι κάτι συνηθισμένο να χρησιμοποιείτε στους ενοριακούς χώρους. Του ζητήσαμε να μας μεταφέρει την προέλευση του:

«Ο τίτλος του Δικαίου που πιθανώς να έχει προέλθει από το Σινά βεβαίως συναντάται πολύ στο Άγιον Όρος σήμερα. Γενικώς από την εκκλησιαστική παράδοση ξέρουμε πως ότι ο τίτλος αυτός δίδεται σε εκείνο το πρόσωπο που έχει την πνευματική ηγεσία μιας λάβρας, όχι ενός κοινοβίου, διότι στα βασικά του στοιχεία είναι ίδιος αλλά στην έκφραση την καθημερινή και σε πρακτικά θέματα και ανάλογα με το τόπο και τις τοπικές ανάγκες υπήρχαν κάποιες διαφορές όσον αφορά τα διοικητικά θέματα και τον τρόπο ζωής.

Ο κοινοβιακός μοναχισμός αποτελείται από μια ομάδα μοναχών οι οποίοι ζουν σ’ ένα κοινόβιο, σε κάποιο μοναστήρι που περιβάλλεται συνήθως από κάποιο τοίχος και έχει τον Ηγούμενο ως πρώτο πρόσωπο και ζουν τον κοινοβιακό τρόπο ζωής. Υπάρχει όμως και ο λεγόμενος σκητιώτικος ή λαυρεώτικος τρόπος ζωής των μοναχών εκείνων που ζουν σ’ έναν ευρύτερο χώρο κάπως αυτονομημένα τις μέρες της εβδομάδος εκτός Κυριακής. Φερ’ ειπείν σε κάποιο ασκητήριο, σε κάποια καλύβα ο μοναχός ζει μόνος ή με κάποιον υποτακτικό του και συνήθως την Κυριακή συνάσσονται σε κάποιο κεντρικό ναό που είναι το Κυριακό.

Εξηγεί τι σημαίνει ο τίτλος που φέρει και αφορά την πνευματική ηγεσία μιας λαύρας. «Υπάρχει, επίσης και ο σκητιώτικος τρόπος ζωής των πατέρων εκείνων που ζουν σ’ ένα ευρύτερο χώρο αυτονομημένα τις ημέρες της εβδομάδος εκτός Κυριακής» επισημαίνει

Λειτουργούνται, ίσως συντρώγουν και επιστρέφουν τις υπόλοιπες μέρες της εβδομάδος στον τόπο τους. Ο μοναχισμός αυτός είναι ασκητικότερος, όπως και ο μοναχισμός στο όρος Σινά τους πρώτους αιώνες αλλά και μετά μέχρι την εποχή του 6^ου αιώνος όπου ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός έχτισε αυτό το Βυζαντινό κάστρο που έχουμε μέχρι σήμερα για να κλείνονται οι μοναχοί εκεί σε δύσκολες στιγμές και άρχισε από τότε να αποτελεί το κεντρικό μοναστήρι και ένα είδος κοινοβίου. Δεν σταμάτησε όμως στον ευρύτερο χώρο, γιατί όταν λέμε ότι τους πρώτους αιώνες ζούσαν μοναχοί και ασκητές δεν ζούσαν εκεί αλλά στον ευρύτερο χώρο του Σινά, στο όρος Χωρήβ, στο όρος της αγίας Επιστήμης σε απόσταση ωρών ακόμη και με αυτοκίνητο στην έρημο.

Όλοι αυτοί οι πατέρες τότε πριν χτιστεί το μοναστήρι ήξεραν ότι το κέντρο τους είναι η αγία Βάτος, ένα παρεκκλήσι που έχτισε η αγία Ελένη τον 4^ο αιώνα και ένας πύργος που το κάτω του μέρος σώζεται μέχρι σήμερα. Στο κέντρο του πύργου υπήρχε αυτό το είδος του Ηγουμένου του λαυρεώτικου μοναχισμού που λέγεται Δικαίος.

Η ιστορία του προεστώτος Ηγουμένου, η άνυδρη κοιλάδα, ο ελαιώνας και οι γεροντάδες που κόσμησαν το μοναστήρι

Ο Δικαίος λοιπόν είναι ένα είδος προεστώτος ηγουμένου μιας σκήτης, όχι ενός μικρού κοινοβίου. Αυτό ήταν το πρώτο είδος μοναχισμού στο Σινά. Σήμερα έχουμε μια τελευταία παρουσία στο όρος της αγίας Επιστήμης ενός ασκητού.

Έτσι η ιστορία του Θεοβάδιστου όρους Σινά διατηρήθηκε αλλά προστέθηκαν καινούργια στοιχεία όταν έγινε το κάστρο και το κοινόβιο είχε Ηγούμενο πια. Ο Ηγούμενος έδρευε στο κοινόβιο. Σε λίγο καιρό με την αραβική επιδρομή ο Ηγούμενος ήταν ιερομόναχος στην αρχή. Ο Επίσκοπος ήταν στην Φαράν. Στα πρακτικά της πρώτης Οικουμενικής Συνόδου έχουμε την υπογραφή του Φαράν. Αλλά μόλις κτίστηκε το μοναστήρι, ούτε σε μισό αιώνα έχουμε επιδρομή των Αράβων, σφαγή των πάντων, βίαιους εξισλαμισμούς και το ίδιο πρόσωπο του Επισκόπου ενώθηκε με το πρόσωπο του Ηγουμένου της μονής και έχουμε τον αρχιεπίσκοπο Σινά ως Ηγούμενο.

Ποτέ δεν έπαψε δίπλα του αμέσως μετά από αυτόν πάντα να υπάρχει ο Δικαίος που είναι η ανάμνηση του παλαιού προεστώτος του λαυρεωτικού μοναχισμού που υπήρχε στη περιοχή. Παρουσιάστηκε η πρακτική ανάγκη διπλά στον αρχιεπίσκοπο να είναι πάλι ένα είδος δεύτερου προεστώτος καθώς ο Αρχιεπίσκοπος και Ηγούμενος λόγω των αρχιερατικών του καθηκόντων και των πολλών καθηκόντων διοικήσεως της μονής και των μετοχίων της βρισκόταν συχνά σε διάφορα μέρη. Ο Δικαίος είναι πάντα παρών και τον αναπληροί.»

Το φυσικό τοπίο στο Όρος Σινά ενώ είναι απαράμιλλης ομορφιάς, δείχνει ότι μπορεί να φτάσει τον άνθρωπο που το κατοικεί στα όρια των αντοχών του. Ο Δικαίος π. Συμεών σκληραγωγημένος στα μέρη αυτά θα μιλήσει αντικειμενικά:

«Όντως υπάρχουν δυσκολίες αλλά όχι ακραίες. Η χάρη του Θεού δεν μας αφήνει άνυδρους. Το μοναστήρι είναι χτισμένο σε κοιλάδα που λέγεται κοιλάδα της αναπαύσεως γιατί εκεί αναπαύθηκε ο Ισραηλιτικός λαός μετά την ταλαιπωρία του, αφού πέρασε με θαυματουργό τρόπο τη Ερυθρά. Δίπλα μεσολαβούν κάποια βουνά και μετά υπάρχει μια άλλη κοιλάδα, η κοιλάδα των αγίων Τεσσαράκοντα. Υπάρχει μονή των αγίων Τεσσαράκοντα και εκεί βρίσκεται ο χώρος των πηγών του νερού γιατί από πάνω του υψώνεται το όρος της αγίας Αικατερίνης όπου βρέθηκε το ιερό της λείψανο τον 8^ο αιώνα.

Από εκεί κατέρχονται πολλά νερά γιατί είναι άνυδρος ο τόπος και είναι λίγες οι βροχές. Ευτυχώς έχουμε τον χειμώνα την ευλογία να πέφτει χιόνι μερικές φορές και με το χιόνι γεμίζουν οι φυσικές δεξαμενές, οι πηγές. Η κοιλάδα αυτή των αγίων Τεσσαράκοντα είναι ο παράδεισος της μονής. Από εκεί μεταφέρεται το νερό. Μη φαντάζεστε και μεγάλο όγκο νερού. Υπάρχει ανάγκη μεγάλη κάποιες φορές καθώς έχουμε και τον ξενώνα με αρκετό κόσμο. Άρα είναι μεν άνυδρος ο τόπος αλλά όχι εντελώς.

Πως μπορεί να επέμβει ο άνθρωπος στον σκληρό αυτό τόπο, ώστε να τον μετατρέψει σε τόπο κατοικίας και φιλοξενίας; Ο συνομιλητής μας μιλά με γεγονότα:

Σε κάποια σημεία λέγεται ότι οι πατέρες μετέφεραν χώμα για να δημιουργήσουν συνθήκες βλάστησης και φύτεψαν ανά τους αιώνες πολλές ελιές. Έχουμε ελαιώνα στον κεντρικό κήπο της μονής, ελαιώνα στους αγίους Τεσσαράκοντα, ελαιώνα στους αγίους Αναργύρους. Μέσα από αυτόν τον ερημικό τόπο παίρνουμε λίγο λάδι. Υπάρχει και η δυνατότητα μικρών κήπων καθώς και η μεταφορά τροφίμων με αυτοκίνητα όσον αφορά τα κηπευτικά.

Πόσο καιρό βρίσκεται ο π. Συμεών στη Θεοβάδιστη πατρίδα; Θα μας μιλήσει για τους συνοδοιπόρους του, αλλά και τους γέροντες που άφησαν ιστορία στην καρδιά των επόμενων γενεών της μονής:

Ξεκίνησα από την Ελλάδα με απόσπαση το 1988. Τριάντα δύο χρόνια μέχρι σήμερα. Είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε πως οποιονδήποτε βίο να έχουμε και ασχέτως αν έχουμε αρετή ή όχι, υπάρχει μια παράξενη αγάπη για τον τόπο και σε παλαιούς μοναχούς και σε νέους. Το πρώτο χαρακτηριστικό που θυμόμαστε σε παλαιούς πατέρες είναι η αγάπη στον τόπο. Η αίσθηση ότι είναι δεμένοι με αυτόν τον τόπο και ότι πρέπει να πεθάνουν σε αυτόν και γι’ αυτόν τον τόπο. Ένα μοναχό που γνώρισα στα βαθιά του γεράματα και σεβόμασταν όλοι ήταν ο πατήρ Αγαθάγγελος. Κύπριος. Είχε ένα βίο με πολλά βάσανα και δυσκολίες. Υπήρχαν περισσότερα μετόχια τότε ανά τον κόσμο και συνήθως τα κατοικούσαν οι πατέρες ανά εξαετία.

Πίστεψαν στο όνειρο και έγιναν φάροι της ελπίδας για όλους μας

Όταν μπήκαν οι Γερμανοί στην Κρήτη, τότε υπήρχαν έξι μετόχια εκεί. Ο πατήρ Αγαθάγγελος εκείνη την εποχή ήταν μετοχιάρης, οικονόμος του μετοχίου αυτού. Ως Κύπριος είχε αγγλικό διαβατήριο γιατί τότε η Κύπρος ήταν υπό Αγγλική κατοχή. Όταν μπήκαν οι Γερμανοί στην Κρήτη ήξεραν ότι όλοι οι ρασοφόροι και οι κληρικοί της Κρήτης πάλευαν για τον αγώνα. Όταν έμαθαν την υπηκοότητα του εκνευρίστηκαν, ακόμα περισσότερο δε γιατί είχε αγγλικό διαβατήριο. Αμέσως τον συνέλαβαν. Όταν μπήκαν οι σύμμαχοι στο τέλος του πολέμου και τους ελευθέρωσαν ήταν μεταξύ των ελευθερωθέντων.

Επειδή τον είδαν με αγγλική υπηκοότητα υποβοήθησαν την πορεία του προς την Αγγλία. Στην Αγγλία ως Κύπριος είχε οικείους και συγγενείς. Όλοι λοιπόν μίλησαν στις εκκλησιαστικές αρχές και του είπαν ότι έχουν ανάγκη από ιερέα για τους Ορθοδόξους στην Αγγλία. Του πρότειναν:

-Και εσύ να ξεκουραστείς από όλα όσα πέρασες και εμείς σε χρειαζόμαστε.

Τους απάντησε:

-Είναι αδύνατον να γίνει αυτό εγώ θα πάω στη μετάνοιά μου. Ταλαιπωρημένος και εξασθενημένος ο π. Αγαθάγγελος ήρθε στην Αγία Αικατερίνη, στο Σινά. Ήταν ασθενικός τύπος και έχριζε βοηθείας πάντα. Γηροκομήθηκε από τους πατέρες της μονής. Εκοιμήθη εν ειρήνη σε πολύ μεγάλη ηλικία.

* * *

Κάποιοι άνθρωποι σαν τον πατέρα Αγαθάγγελο και τους παλαιούς, ή σαν τον Δικαίο Συμεών και τους πατέρες της μονής της Αγίας Αικατερίνης, πίστεψαν στο όνειρο, έγιναν υποτακτικοί της Ελπίδας, και το όνειρο πήρε σάρκα και μας το αφηγούνται από την ξενιτιά καθημερινά χωρίς φλυαρίες. Είναι υψωμένοι φάροι για όλους μας.

___________

Σοφία Χατζή

δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα

ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, 14.10.2020