Σοβαρές και απειλητικές για τη ζωή παρενέργειες από τη χρήση μάσκας προσώπου

 

Μάριος Δημόπουλος

 Υπάρχουν κίνδυνοι να φοράτε μάσκα προσώπου, ειδικά για μεγάλες περιόδους;  

Αρκετές μελέτες έχουν πράγματι βρει σημαντικά προβλήματα με τη χρήση μιας τέτοιας μάσκας. Αυτό μπορεί να ποικίλει από πονοκεφάλους, έως αυξημένη αντίσταση στους αεραγωγούς, συσσώρευση διοξειδίου του άνθρακα, έως υποξία, όλα σοβαρές απειλητικές για τη ζωή επιπλοκές.

Σε μια μελέτη του 2014, οι ερευνητές ερεύνησαν 212 εργαζόμενους στην υγειονομική περίθαλψη (47 άνδρες και 165 γυναίκες) ρωτώντας για την παρουσία πονοκεφάλων με χρήση μάσκας N95, τη διάρκεια των πονοκεφάλων, τον τύπο πονοκεφάλων και εάν το άτομο είχε προϋπάρχοντες πονοκεφάλους (1). Διαπίστωσαν ότι περίπου το ένα τρίτο των εργαζομένων ανέπτυξαν πονοκεφάλους με τη χρήση της μάσκας, οι περισσότεροι είχαν προϋπάρχοντες πονοκεφάλους που επιδεινώθηκαν από τη μάσκα και ότι το 60% απαιτούσε φάρμακα για τον πόνο για ανακούφιση. Όσον αφορά την αιτία των πονοκεφάλων, ενώ οι ιμάντες και η πίεση από τη μάσκα θα μπορούσαν να είναι αιτιολογικοί, το μεγαλύτερο μέρος των στοιχείων δείχνει την υποξία και/ή την υπερκαπνία ως αιτία. Δηλαδή, μείωση της οξυγόνωσης του αίματος (υποξία) ή αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα (C02) του αίματος (υπερκαπνία). Είναι γνωστό ότι η μάσκα N95, εάν φοριέται για ώρες, μπορεί να μειώσει την οξυγόνωση του αίματος έως και 20%, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια συνείδησης.
Μια πρόσφατη μελέτη στην οποία συμμετείχαν 159 εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης ηλικίας 21 έως 35 ετών διαπίστωσε ότι το 81% εμφάνισε πονοκεφάλους από τη χρήση μάσκας προσώπου (2). Μερικοί είχαν προϋπάρχοντες πονοκεφάλους που επιδεινώνονταν από τις μάσκες. Όλοι ένιωθαν ότι οι πονοκέφαλοι επηρέασαν την απόδοση της εργασίας τους. Η μελέτη αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί δημοσιεύθηκε τον Μάιο του 2020, δηλαδή μετά τον κορονοϊο, γι’ αυτό και στην αρχή της μελέτης αναφέρουν ότι «Η νόσος COVID-19 είναι μια αναδυόμενη μολυσματική ασθένεια πανδημικών αναλογιών. Οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης στη Σιγκαπούρη που εργάζονταν σε περιοχές υψηλού κινδύνου είχαν την υποχρέωση να φορούν ατομικό προστατευτικό εξοπλισμό, όπως μάσκα προσώπου N95 και προστατευτικά γυαλιά ενώ παρακολουθούσαν ασθενείς».

Δυστυχώς, κανείς δεν λέει στους ευπαθείς ηλικιωμένους και σε άτομα με πνευμονικές παθήσεις, όπως χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), εμφύσημα ή πνευμονική ίνωση, για αυτούς τους κινδύνους όταν φοράνε μάσκα προσώπου οποιουδήποτε είδους – κάτι που μπορεί να προκαλέσει σοβαρή επιδείνωση της πνευμονικής λειτουργίας. Αυτό περιλαμβάνει επίσης ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα και άτομα που είχαν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση στους πνεύμονες, ειδικά με μερική εκτομή ή ακόμη και την αφαίρεση ενός ολόκληρου πνεύμονα.

Ενώ οι περισσότεροι συμφωνούν ότι η μάσκα N95 μπορεί να προκαλέσει σημαντική υποξία και υπερκαπνία, μια άλλη μελέτη χειρουργικών μασκών διαπίστωσε επίσης σημαντική μείωση του οξυγόνου στο αίμα. Σε αυτή τη μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2008 στο επιστημονικό περιοδικό Neurocirugia, οι ερευνητές εξέτασαν τα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα σε 53 χειρουργούς χρησιμοποιώντας ένα οξύμετρο. Μέτρησαν την οξυγόνωση του αίματος πριν από τη χειρουργική επέμβαση καθώς και στο τέλος των χειρουργικών επεμβάσεων (3). Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η μάσκα μείωσε σημαντικά τα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα. Όσο μεγαλύτερη ήταν η διάρκεια της μάσκας, τόσο μεγαλύτερη ήταν η πτώση των επιπέδων οξυγόνου στο αίμα.
Η σημασία αυτών των ευρημάτων είναι ότι η μείωση των επιπέδων οξυγόνου (υποξία) σχετίζεται με εξασθένηση της ανοσίας. Μελέτες έχουν δείξει ότι η υποξία μπορεί να αναστέλλει τον τύπο των κύριων ανοσοκυττάρων που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση των ιογενών λοιμώξεων που ονομάζονται CD4 + Τ-λεμφοκύτταρα. Αυτό συμβαίνει επειδή η υποξία αυξάνει το επίπεδο μιας ένωσης που ονομάζεται HIF-1 (hypoxia inducible factor-1), η οποία αναστέλλει τα Τ-λεμφοκύτταρα και διεγείρει ένα ισχυρό αναστολέα του ανοσοποιητικού κύτταρο που ονομάζεται Tregs. Αυτό θέτει το στάδιο για τη μόλυνση από οποιασδήποτε λοίμωξη, συμπεριλαμβανομένου του COVID-19 και καθιστά πολύ πιο σοβαρές τις συνέπειες αυτής της μόλυνσης. Στην ουσία, η μάσκα σας μπορεί να σας θέσει σε αυξημένο κίνδυνο λοιμώξεων και εάν ναι, με πολύ χειρότερο αποτέλεσμα (4-6).
Τα άτομα με καρκίνο, ειδικά εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί, θα διατρέχουν περαιτέρω κίνδυνο από παρατεταμένη υποξία καθώς ο καρκίνος αναπτύσσεται καλύτερα σε ένα μικροπεριβάλλον που έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε οξυγόνο. Σε μια μελέτη αναφέρεται ότι η υποξία εμφανίζεται σε πολλές παθολογικές καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένης της φλεγμονής και του καρκίνου (5).Το χαμηλό οξυγόνο προάγει επίσης φλεγμονή που μπορεί να προωθήσει την ανάπτυξη, την εισβολή και την εξάπλωση καρκίνων (7-8). Επαναλαμβανόμενα επεισόδια υποξίας έχουν προταθεί ως σημαντικός παράγοντας στην αθηροσκλήρωση και ως εκ τούτου αυξάνει όλες τις καρδιαγγειακές (καρδιακές προσβολές) και εγκεφαλοαγγειακές (εγκεφαλικά) παθήσεις. Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2007 στο American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine αποδείχθηκε σε πειραματόζωα ότι η χρόνια διαλείπουσα υποξία προκαλεί αθηροσκλήρωση (9). Είναι εξάλλου γνωστό ότι η αποφρακτική άπνοια ύπνου, μια κατάσταση που οδηγεί σε χρόνια διαλείπουσα υποξία, σχετίζεται με υπερλιπιδαιμία, αθηροσκλήρωση και υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Υπάρχει ένας άλλος κίνδυνος να φοράτε αυτές τις μάσκες σε καθημερινή βάση, ειδικά εάν φοριούνται για αρκετές ώρες. Όταν ένα άτομο μολυνθεί με αναπνευστικό ιό, θα αποβάλει μέρος του ιού με κάθε αναπνοή. Εάν φορούν μάσκα, ειδικά μάσκα N95 ή άλλη σφιχτά τοποθετημένη μάσκα, θα εισπνέουν συνεχώς τους εκπνεόμενους ιούς, αυξάνοντας τη συγκέντρωση του ιού στους πνεύμονες και τις ρινικές οδούς. Γνωρίζουμε ότι τα άτομα που έχουν τις χειρότερες αντιδράσεις στον κορονοϊό έχουν τις υψηλότερες συγκεντρώσεις του ιού από νωρίς. Και αυτό οδηγεί στη θανατηφόρα καταιγίδα κυτοκινών.
Νεότερα στοιχεία δείχνουν ότι σε ορισμένες περιπτώσεις ο κορονοϊός μπορεί να εισέλθει στον εγκέφαλο (10). Αυτό αναφέρεται και σε άρθρο που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 2020 στο επιστημονικό περιοδικό Brain, Behavior and Immunity (11). Στις περισσότερες περιπτώσεις εισέρχεται στον εγκέφαλο μέσω των οσφρητικών νεύρων, τα οποία συνδέονται απευθείας με την περιοχή του εγκεφάλου που ασχολείται με την πρόσφατη μνήμη. Φορώντας μάσκα, οι ιοί που εκπνέονται δεν θα μπορούν να διαφύγουν και θα συγκεντρωθούν στα ρινικά περάσματα, θα εισέλθουν στα οσφρητικά νεύρα και θα ταξιδέψουν στον εγκέφαλο (12).

Σε ένα δημοσίευμα του 2017 που αναφέρεται στη χρήση μασκών για την προφύλαξη από τη ρύπανση τονίζεται ότι μπορεί να εμποδίζει κάποια από τη ρύπανση, αλλά έχει άλλες επιδράσεις αρνητικές για την υγεία (13). Συγκεκριμένα αναγράφονται τα εξής:

“Ένα άτομο που φοράει οποιοδήποτε είδος μάσκας αντιμετωπίζει αντίσταση στην αναπνοή καθώς φιλτράρει τον αέρα μέσω της συσκευής, κάνοντας τον χρήστη να δουλέψει πιο σκληρά για να εισπνεύσει από ό, τι θα έκανε χωρίς τη μάσκα. Αυτό μπορεί να έχει πολλές δυσμενείς φυσιολογικές επιπτώσεις όταν η μάσκα φοριέται για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Επιπλέον, το διοξείδιο του άνθρακα που εκπνέεται μπορεί να παγιδευτεί στο θάλαμο της μάσκας και να εισέλθει ξανά στο σώμα κάθε φορά που εισπνέει ο χρήστης της μάσκας. Αυτό παρέχει λιγότερο οξυγόνο στο σώμα από ό, τι όταν το άτομο δεν φοράει μάσκα. «Μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη οξυγόνου, ασφυξία, προβλήματα αναπνοής και καρδιακές προσβολές», δήλωσε ο Δρ D Saha, επιστήμονας και επιπρόσθετος διευθυντής του Κεντρικού Συμβουλίου Ελέγχου Ρύπανσης. Τόνισε ότι οι μάσκες αποτελούν πιθανή πηγή βακτηρίων και ιών. «Η υγρασία από την εκπνοή μέσα στη μάσκα, όταν βρίσκεται σε συνεχή επαφή με το θερμό ανθρώπινο σώμα 37 βαθμών Κελσίου, καθίσταται ιδανικό μέρος για την ανάπτυξη ιών και βακτηρίων», είπε. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανάπτυξη μικροβίων στις μάσκες και να βοηθήσει στην εξάπλωση αερομεταφερόμενων ασθενειών όπως η γρίπη”.
  πηγή

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Zhu JH et al. Effects of long-duration wearing of N95 respirator and surgical facemask: a pilot study. J Lung Pulm Resp Res 2014:4:97-100. https://medcraveonline.com/JLPRR/effects-of-long-duration-wearing-of-n95-respirator-and-surgical-facemask-a-pilot-study.html
2. Ong JJY, Bharatendu C, Goh Y, et al. Headaches associated with personal protective equipment- A cross-sectional study among frontline healthcare workers during COVID-19. Headache 2020;60(5):864-877. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32232837
3. Beder A1, Büyükkoçak U, Sabuncuoğlu H, Preliminary report on surgical mask induced deoxygenation during major surgery. Neurocirugia (Astur). 2008 Apr;19(2):121-6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18500410
4. Shehade H, Acolty V, Moser M, Oldenhove G. Cutting Edge: Hypoxia-Inducible Factor 1 Negatively Regulates Th1 Function. J Immunol. 2015 Aug 15;195(4):1372-6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26179900
5. Westendorf AM, Skibbe K, Adamczyk A, Hypoxia enhances immunosuppression by inhibiting CD4+ effector T cell function and promoting Treg activity. Cell Physiol Biochem 2017;41:1271-84. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28278498
6. Sceneay J, Parker BC, Smyth MJ, Moller A. Hypoxia-driven immunosuppression contributes to the pre-metastatic niche. Oncoimmunology 2013;2:1 e22355. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3583916/
7. Blaylock RL. Immunoexcitatory mechanisms in glioma proliferation, invasion and occasional metastasis. Surg Neurol Inter 2013;4:15. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3589840/
8. Aggarwal BB. Nucler factor-kappaB: The enemy within. Cancer Cell 2004;6:203-208. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15380510
9. Savransky V, Nanayakkara A, Li J, et al. Chronic intermittent hypoxia induces atherosclerosis. Am J Resp Crit Care Med 2007;175:1290-1297. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17332479
10. Baig AM, Khaleeq A, Ali U, Syeda H. Evidence of the COVID-19 virus targeting the CNS: Tissue distribution, host-virus interaction, and proposed neurotropic mechanisms. ACS Chem Neurosci 2020;11:7:995-998. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32167747
11. Wu Y, Xu X, Chen Z, et al. Nervous system involvement after infection with COVID-19 and other coronaviruses. Brain Behav Immun. 2020 Mar 30. pii: S0889-1591(20)30357-3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32240762
12. Perlman S, Jacobsen G, Afifi A. Spread of a neurotropic murine coronavirus into the CNS via the trigeminal and olfactory nerves. Virology 1989;170:556-560. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2543129
13. Nagpal A. No good choices: A mask may block out some pollution but have other ill health effects. Scroll.in Dec 04, 2017. https://scroll.in/pulse/860276/no-good-choices-a-mask-may-block-out-some-pollution-but-have-other-ill-health-effects